ستاره صبح- وحید حاج سعیدی: روز جمعه است. شهر غرق در آرامش و سکوت روز تعطیل است. هوا هنوز کامل روشن نشده است و عقربه‌های ساعت چند گام تا شش صبح فاصله دارند که لودرها به جان مدرسه قدیمی شهر می‌افتند و کلاس‌ها، دفتر مدیر، سکوی صبحگاه و خاطرات و هیاهوهای به جا مانده از سال‌های قبل را با هم ویران می‌سازند. و این به معنای شروع یک عملیات ساخت‌وساز در مرکز شهر است که همسایه‌ها باید تا ماه‌ها یا سال‌ها مصائب بلند مرتبه سازی را تحمل کنند! امروزه ساخت‌وساز، تخریب بناهای قدیمی و چند مرتبه سازی، مرمت یا نماکاری ساختمان‌های قدیمی در اکثر محلات شهر دیده می‌شود و کمتر کوچه و خیابانی را شاهد هستیم که از دست حفاری و کنده کاری، سر و صدای دستگاه‌ها و کارگران و گرد و غبار ساختمان سازی مصون باشد.
مزاحمت برای ساکنان
هر چند با راکد شدن بازار مسکن انتظار می‌رفت تا حدی از روند رو به رشد ساخت‌وساز کاسته شود ولی اینگونه نشد و بلندمرتبه سازی و مرمت بناها، تغییر نمای ساختمان‌ها و ویلا سازی (شخصی سازی) کماکان رونق دارد. با وجود اینکه ساخت‌وساز در شهر هیچ منع قانونی ندارد و هر کس می‌تواند با توجه به بودجه و سلیقه خود اقدام به ساخت یا مرمت بنای شخصی کند، ولی ظاهراً در طول این سال‌ها قاعده چهار دیواری اختیاری دچار تغییراتی شده است و تا چند صد متر آن سوتر نیز تعمیم پیدا کرده است! چرا که می‌بینیم گاهی اوقات ابزار آلات و ادوات ساخت‌وساز، مصالح و نخاله‌های ساختمانی سازه‌های در حال ساخت، در کوچه، خیابان و جلوی منازل سایر ساکنین دپو می‌شوند که بالتبع مزاحمت‌هایی را ساکنین سایر مجتمع‌ها و مشتریان مغازه‌های اطراف به وجود می‌آورد.
ایجاد کارگاه ساختمانی در کوچه و خیابان
بدون شک ساخت یا تعمیر یک ساختمان قواعد خاصی دارد و هیچ کس اجازه ندارد خارج از قواعد تعریف شده بخش یا قسمتی از کوچه و خیابان را به کارگاه ساختمانی شخصی تبدیل کند و برای همسایگان، عابران پیاده و وسایل نقلیه مزاحمت ایجاد کند.
هیچ فردی حق استفاده خصوصی و تعرض به معابر شهر (مگر در موارد استثناء از جمله احداث ساختمان) را ندارد. طبق ضوابط شهرسازی مناطق:
* ساختمان سازان در یک بازه زمانی محدود اجازه تصرف تنها یک سوم از پیاده راه با پیش بینی تمهیدات و اجرای ضوابط ایمنی را دارند.
* پیمانکار بعد از تکمیل سقف اول، به سرعت باید مصالح ساختمانی را از پیاده راه جمع آوری نموده و همچنین بعد از اتمام نمای ساختمان نیز باید داربست‌ها به سرعت باید جمع آوری شوند.
* حصار کارگاهی بر اساس قانون می‌تواند تا حداکثر ۵۰ درصد یا یک دوم عرض پیاده راه را اشغال کند و در مواردی که عرض پیاده راه کمتر از یک متر باشد، حصار کارگاهی به عرض تمام پیاده راه خواهد بود. همچنین دپوی مصالح حداکثر می‌تواند تا ۵۰ درصد پیاده راه را اشغال کند.
* ساخت‌وساز نباید آلودگی صوتی و مزاحمت آزاردهنده را برای همسایگان به ایجاد کند. حتی محدودیت تردد نیز نباید دلیلی برای ایجاد مزاحمت برای افراد نزدیک به ساختمان باشد.
* تردد ماشین‌های سنگین و تخلیه مصالح در روزهای معمول باید بین ساعات 6 تا 12 و روزهای تعطیل بین 22 تا 6 صبح انجام شود.
* آلودگی صوتی از ساعت 7 تا 10 شب و تا حد 55 دسی‌بل است. از 10 شب تا هفت صبح استاندارد صدا تا 45 دسی‌بل است.
* ساخت‌وسازهایی بیش از ارتفاع معمول که باعث می‌شود استفاده از نور، مواهب طبیعی و مناظر برای همسایگان کمتر شود و حقوق آنها را در این زمینه ضایع می‌کند، ممنوع است. پس قوانین حقوق همسایه در ساخت‌وساز، در ارتفاع سازه هم مؤثر است.
* معابر، فضاهای عمومی و پیاده‌روها حتی به‌صورت موقت نیز نباید به بهانه تخلیه مصالح، تجهیزات و ابزار مسدود شوند. در صورتی که نیاز به این کار بود باید بازه زمانی آن مشخص و اطلاع‌رسانی شده و مجوزهای لازم از مراجع ذی‌ربط نیز اخذ شود.
* هر‌گونه بیرون‌زدگی تجهیزات، حفر زمین بدون حفاظ و … ممنوع است و در صورتی که نیاز به حفر بود باید چراغ‌های چشمک‌زن و حفاظ‌های مناسب نصب شود.
* در محل حفاری در مسیر معابر، باید پل موقت و مناسبی برای عبور عابر پیاده ایجاد شود که عرض آن حداقل 5/1 متر باشد.
* در صورت نیاز به محدود یا مسدودکردن مسیر عمومی، باید مسیر موقتی را برای عابران و خودروها از قبل ایجاد کرد که مورد تأیید مراجع مربوطه هم باشند تا حقوق همسایه در ساخت‌وساز رعایت شود.
عدم رعایت موارد ایمنی
همانگونه که ملاحظه نمودید با وجود اینکه قانونگذار مواردی را برای کاهش مشکلات ناشی از ساخت‌وساز تعبیه کرده است، کماکان شاهد نقض قانون در این خصوص هستیم. عدم رعایت موارد ایمنی نظیر پوشاندن روی چاه‌های حفر شده، رها سازی میلگرد و سایر ادوات بنایی در پیاده رو و خیابان، عدم نرده کشی یا ساخت راهرو سرپوشیده موقت به منظور جلوگیری از پرتاب وسایل یا نخاله‌های ساختمانی بر سر عابران و خودروهای عبوری، استفاده از روش‌های سنتی و طولانی شدن فرایند تخریب ساختمان‌های قدیمی، گودبرداری‌های غیر اصولی که در مواردی منجر به ایجاد ترک در دیوار خانه های مجاور و در برخی مواقعی منتهی به ریزش دیوار‌ها یا حتی کل ساختمان می‌گردد، تخلیه مصالح ساختمانی در مقابل ساختمان‌ها و ایجاد سد معبر، دپوی طولانی مدت نخاله های ساختمانی در مقابل ساختمان‌ها که با وزش باد، غباری زیادی به هوا بلند می‌شود، اطاله ساخت‌وساز به دلایل حقوقی، ساختمانی، اقتصادی و …، عدم استقرار کارگاه مناسب ساختمانی در مکان پروژه در دست ساخت، اجرای پروژه در چند شیفت کاری و در طول شبانه روز، تعطیل نشدن پروژه‌ها در ایام تعطیل، ساخت بتن در خیابان و کوچه، بی توجهی و نبود نظارت کافی بر مدت زمان ساخت و مسائلی از این قبیل، تنها بخشی از گرفتاری‌ها و مزاحمت های روزمره ساخت‌وساز در شهرها می‌باشد، که به نوعی باعث نقض حقوق شهروندان به خصوص همسایه‌ها می‌شوند و موجبات خسران مادی و روحی و روانی شهروندانرا فراهم می‌سازند.
خدا بزرگه… یواش یواش درست می‌کنیم!
در اکثر شهرها به ویژه شهر های کوچک ساختمان های نیمه کاره‌ای وجود دارند که قدمت برخی از آنها بعضاً به چند دهه می‌رسد و مالکان این سازه‌ها نیز هیچ گونه اقدامی در جهت حصارکشی و جلوگیری از ورود افراد متفرقه به این سازه‌ها انجام نداده‌اند. این سازه های نیمه کاره علاوه بر هم زدن مبلمان شهری و ایجاد آلودگی بصری، به محلی برای تجمع معتادان، ولگردان و حتی سارقین شده و در مواردی نیز به محلی برای دفع زباله های خانگی و زاد و ولد جوندگان و حشرات موذی تبدیل می‌شوند!
در صورتی که بر اساس قانون فرد باید قبل از اقدام به ساخت یا مرمت ساختمان نسبت به برآورد هزینه اقدام کند و در صورتی که توان مالی فرد فرد اجازه نمی‌دهد، نباید وارد فاز ساخت‌وساز شود و یا اگر به دلایلی در نیمه راه از ادامه کار منصرف شد موظف است نسبت به بستن ورودی ساختمان نیمه کاره یا دیوار کشی و فنس کشی، مانع از ایجاد گرفتاری و خطرات پیش بینی نشده برای ساکنین محل یا عابران پیاده شود.
اما متأسفانه می‌بینیم در حال حاضر به دلیل ضعف در اجرای قانون افراد بدون در نظر گرفتن زمان بندی مشخص و اعتبار سنجی اقدام به ساخت‌وساز می‌کنند و به هیچ عنوان نگران اطاله ساخت پروژه و یا نیمه کاره رها کردن آن نیستند.
پلیس ساختمان
البته پرسنل شهرداری در قبال این قانون شکنی‌ها سکوت اختیار نمی‌کنند و اقداماتی در این خصوص صورت گرفته است. بی شک یکی از خدمات شهری شهرداری که زیر مجموعه های آن که با پلیس ساختمان رابطه تنگاتنگی دارد سامانه شکایات مردمی از شهرداری یا سامانه معروف به ۱۳۷ است. این سامانه نسبت به ثبت شکایات و رسیدگی فوری به درخواست های مردمی اقدام کرده و هیچ تماسی را بی پاسخ نمی‌گذارد. زیرا فرایند کار در این مرکز به گونه‌ای است که هیچ تماسی از چرخه بدون پاسخ خارج نمی‌شود. بنابراین مردم می‌توانند در صورت مشاهده تخلفات عدیده و عدم توجه پیمانکار به رعایت اصول اولیه ساخت‌وساز با این شماره تماس گرفته و طرح موضوع کنند.
سخن پایانی
هر چند رعایت مقررات نظیر زمان بندی و جلوگیری از اطاله ساخت‌وساز، حصار کشی استاندارد، احداث راهرو سرپوشیده موقت، تعطیلی کار بعد از ساعت ۱۷ عصر، جلوگیری از انجام عملیات ساختمانی در ساعات پایانی شب یا اوایل صبح، جلوگیری از ساخت کارگاه عمرانی در پیاده رو و … می‌تواند در جلب رضایت ساکنان، تأثیر داشته باشد ولی آنچه مسلم است ساخت‌وساز بدون سر و صدا و ایجاد گرد و غبار امکان ندارد.
بنابراین شایسته است مالکان یا پیمانکاران ساختمانی نیز در حد توان همسایگان و ساکنان محل را دریابند و شرایط را به گونه‌ای پیش ببرند تا نارضایتی و ایجاد مزاحمت به حداقل برسد. در ضمن نصب یک بنر و عذر خواهی از ساکنان به دلیل مشکلات ناشی از کار یا حتی تهیه یک هدیه برای ساکنان، در پایان کار می‌تواند تحمل بخشی از مشکلات به وجود آمده را آسان تر سازد.