1- گروه تحریرالشام با دو مشکل اساسی روبهرو است: نخست تحریمهایی است که اروپا و آمریکا پیش از این در دوران بشار اسد علیه سوریه وضع کردهاند. دوم اینکه گروه تحریم الشام و شخص احمد شرع در فهرست گروههای تروریستی آمریکا قرار دارد. اگر این دو مشکل حل نشود، آینده سوریه بدتر از حال و گذشته خواهد بود. به نظر میرسد جولانی این واقعیت را درک کرده و حاضر است به غرب امتیاز بدهد.
2- شواهد و قرائن نشان میدهد، بستر برای امتیاز دادن و امتیاز گرفتن در سوریه آماده شده است. احمد شرع گفته مردم سوریه از جنگ خسته هستند و گروهش قصد جنگ با اسرائیل را ندارد. او دریافته که مردم سوریه میخواهند زندگی خوب داشته باشند. این یعنی چراغ سبز به غرب و اسرائیل.
3- ورود اولین هیئت رسمی آمریکایی پس از 11 سال به دمشق معنادار است و به نظر میرسد توافق با رهبران جدید سوریه در راه است.
4- پیروزی شورشیان در سوریه موقعیت اسرائیل و ترکیه را تقویت کرده است. این دو کشور پنهانی برای آینده سوریه برنامهریزی میکنند. اسرائیل به کمک آمریکا طرح صلح ابراهیم را در دوره ترامپ که 30 روز دیگر بر سر کار خواهد آمد، دنبال خواهد کرد و به احتمال زیاد عربستان سعودی نیز به این پیمان میپیوندد. اسرائیل با رابطه پنهانی که با عربستان دارد در روزهای گذشته مواضع حوثیها را در خلیج عدن به شدت بمباران کرد. انگار بین اسرائیل و عربستان تقسیم کار شده تا به بهانه حمایت ایران از حوثیها مواضع و امکانات این گروه که مخالف عربستان است از بین برود. تاکنون اسرائیل بسیاری از زیرساختهای این گروه را نابود کرده است. این امتیازی است که اسرائیل به عربستان داده است.
5- مقامات ترکیه در روزهای اخیر حملات لفظی به ایران به دلیل حضور در سوریه داشتهاند. هاکان فیدان که پیش از این رئیس سازمان امنیت ترکیه بود اکنون وزیر خارجه آن کشور شده است. او با ایران مخالف است. آمریکا در ترکیه پایگاه نظامی دارد و ترکیه عضو ناتو هم هست. ترکیه با جمهوری آذربایجان که با ایران در حال تنش است نیز روابط راهبردی دارد، بنابراین مقابله ایران با ترکیه سخت و پرهزینه خواهد بود. ترکیه با اسرائیل رابطه تجاری، اقتصادی و دیپلماتیک دارد. به نظر میرسد ترکها با اسرائیلیها و روسها درباره ایران در تدارک تغییر نقشه خاورمیانه هستند و درباره ایران معامله کردهاند. نکته قابل تأمل اینکه دایره این معامله هم میتواند به آمریکای بایدن که 30 روز دیگر در قدرت است و هم به آمریکای ترامپ که قرار است 1460 روز در قدرت باشد، سرایت کند. بایدن در 30 روز باقی مانده هر آن امکان دارد تصمیمی علیه ایران و به نفع گروه تحریرالشام اتخاذ کند و این گروه را از فهرست گروههای تروریستی خارج کند و رابطه آمریکا با سوریه که 11 سال است قطع شده در زمان دموکراتها برقرار شود. ترکیه بازیگر هوشمندی با اولویت اقتصاد و تجارت است. این سیاست، اقتصاد ترکیه را از فرش به عرش رسانده است.
استراتژی ترکها اقتصاد است نه ایدئولوژی. با این سیاست آنکارا از جنگ ایران و عراق، فروپاشی شوروی، جنگ داخلی سوریه، جنگ قره باغ و... سود سرشاری به جیب زد.
شواهد و قرائن نشان میدهد، قرار است نقشه خاورمیانه با هماهنگی ترکیه، اسرائیل، آمریکا و روسیه به ضرر ایران تغییر کند.
ترکیه به دلیل نفوذی که بر حاکمان دمشق دارد، در این زمینه دست بالا را دارد. روسیه دو پایگاه در سوریه دارد و تلاش میکند در آینده سوریه نقش داشته باشد اما مردم سوریه قتل عامهای پوتین در سوریه را فراموش نخواهند کرد.
واقعیت این است که زمین بازی برای ایران با آمدن ترامپ، در باتلاق ماندن پوتین در جنگ اوکراین، سقوط اسد که تا پیش از این حیاط خلوت ایران بود، تغییر کرده و شرایط جهان و منطقه به نفع ایران نیست.
بهره گیری از الگوی ترکیه که در همه سیاستها اقتصاد و تجارت اولویت بوده است نه ایدئولوژی میتواند برای ایران کنونی که با مشکلات فزاینده در داخل و خارج روبهرو است کارساز باشد و کشور را از بحرانها نجات دهد. کنار گذاشتن سیاست تهاجمی در روابط خارجی و تلاش برای عادی سازی رابطه با آمریکا شجاعت میخواهد. اگر مقامات این چنین کنند ملت پشت سر آنها خواهد بود.