ستاره صبح، مریم اسدی برون: وزارت بهداشت، شعار هفته سلامت روان امسال را «دسترسی به خدمات سلامت روان در بحرانها و شرایط اضطراری؛ اولویت همگانی» اعلام کرد. این هفته فرصتی است تا کارشناسان، روانشناسان، جامعه شناسان و ... به بحث و بررسی مشکلات جامعه بپردازند. روانشناسان معتقدند 50 درصد ایرانیان از نظر روانی شرایط مطلوبی ندارند. جای تردید نیست که این وضعیت با مسائل اجتماعی، سیاسی، تورم، گرانی، کاهش قدرت خرید و ناامیدی از بهبود امور ارتباط پیدا میکند. به عنوان یک خبرنگار و البته یک شهروند هر روز به دفعات با مواردی از خشونت، بداخلاقی و درگیری لفظی در سطح جامعه روبهرو هستم و حال بد جامعه را از نزدیک لمس میکنم. از این رو به مناسبت قرار داشتن در هفته سلامت روان در این رابطه با حمیدرضا اشراقی، جامعهشناس به گفتوگو نشستیم که در ادامه میخوانید:
حمیدرضا اشراقی در رابطه با نسبت میان مشکلات اقتصادی و روان رنجور مردم جامعه گفت: در رابطه با موضوع بحث به یاد جمله گهر بار حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) میافتیم که میفرمایند: وقتی فقر از پنجرهای وارد میشود، ایمان از پنجره دیگر خارج میشود. این سخن نیکو را میتوان به محیط وسیع جامعه تعمیم داد و گفت وقتی مسائل اقتصادی، معیشتی و رفاهی در تنگنا قرار میگیرد، بر ایمان و اعتقاد مردم اثر منفی به جا میگذارد و خلق و خوی جامعه را تحت تأثیر قرار میدهد.
اشراقی افزود: در چنین شرایطی سلامت روان افراد دستخوش تغییر میشود. در چنین محیطی بداخلاقی و خشونت بیشتر گزارش میشود. البته رفاه اسباب تأمین آسایش روان نیست، اما یکی از مؤلفههای اثر گذار است. در شرایطی که مشکلات اقتصادی بر بسیاری از طبقات اجتماعی فشار وارد میکند و مردم را درگیر تأمین حداقلها میکند، ناخودآگاه ضمیر اخلاقی این افراد تحت تأثیر قرار میگیرد و در سطح کلان شاهد نابسامانیهایی خواهیم بود که امروز نیز رخ داده و دادههای آماری وقوع این روند را تأیید میکنند. وی در ادامه اضافه کرد: رابطهای بین مسائل اقتصادی و معیشتی و خلق و خوی مردم جامعه وجود دارد. روابط سالم اجتماعی میان افراد با شرایط رفاهی جامعه مرتبط است. در شرایط اقتصادی امروز هزینه زندگی در شهرها سنگین است.
مؤلفههایی مثل مسکن، خورد و خوراک، آموزش و سلامت در سبد خانوار هزینه بالایی دارند و تأمین این نیازمندیها برای خانوادهها با چالش روبهرو است. از این رو نظام ارتباطی خانواده و نظام ارتباطی اعضای جامعه نیز با مشکل مواجه میشود چون خانوار در تأمین حداقلها با سختی و رنج روبهرو شده است. این جامعهشناس با تاکید بر اهمیت رفاه اقتصادی در سلامتی روان متذکر شد: وقتی در هرم مازلو مسائل معیشتی به عنوان مباحثی اثر گذار در جامعه معرفی میشود، به این معنی است که در نظام ارتباطی و کنشگری جامعه نیز تأثیر گذار هستند.
البته مؤلفههای متعددی اثر گذار است و میتواند منجر به رخدادهای ناخوش آیند ارتباطی بین اعضای خانواده و به تبع آن مردم جامعه شوند، ولی موضوعات معیشتی سهم بیشتری دارند و تاب آوری اجتماعی و مسائل فرهنگی در رتبه بعدی اثر گذاری قرار میگیرند. وی در ادامه خاطر نشان ساخت: مردم در جنگ هشت ساله با سختی روبهرو شده بودند ولی اخلاق اجتماعی و مسائل فرهنگی اثر گذاری قویتری بر شرایط داشتند و تاب آوری اجتماعی در نهاد خانواده و در جامعه بالا بود. در سالهای اخیر تاب آوری کاهش پیدا کرده و اقتصاد ضریب اثر گذاری بیشتری در نابرخورداری جامعه از آرامش نشان میدهد و شاهد کاهش سطح مناسبی از ارتباطات اجتماعی هستیم.
حمیدرضا اشراقی در پایان گفتوگو تاکید کرد: کشور درگیر جنگی بزرگ است، کارگزاران و مسئولینی که میتوانند جریان ساز باشند، باید به آرامش بخشی و امید آفرینی در جامعه بیاندیشند و به این منظور برنامه ریزی کنند. نشاط آفرینی برای نوجوانان و جوانان در چنین شرایطی اهمیت بالاییی دارد و از آسیب دیدن این قشر در آینده جلوگیری میکند. مردم در شرایط سخت اقتصادی به آرامش نیاز دارند.