به اعتقاد کارشناسان حفظ سلامتی مردان به عنوان نیمی از جمعیت کشور موجب استحکام و ارتقای سلامت نیروی مهم مولد جامعه می‌شود و بر کیفیت زندگی خانواده‌ها تأثیرگذار است، این قشر به عنوان محور اقتصاد خانواده و نیروی کار در جامعه به شمار می‌روند و تلاش برای تأمین سلامت جسمی، روحی و روانی آنان تأثیر بسزایی در توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی دارد.
ایران یکی از کشورهایی است که بیش از یک دهه برنامه سلامت مردان را دنبال کرده است و در این میان مردان، مرگ و میر بالاتر و طول عمر کوتاهتری نسبت به زنان دارند که مشکلات، مواجهات و عوامل خطر اختصاصی متعددی سلامت آنان را تهدید می‌کند و هفته سلامت مردان، فرصتی برای مرور، باز تعریف اهداف و برنامه‌های سلامت‌محور به عنوان یک بستر مهم برای ارتقای آگاهی عمومی در خصوص این موضوع است.
برگزاری هفته سلامت مردان زمان مناسبی برای حساس سازی مردان به سلامت خود، آموزش عموم مردم در جهت بهبود وضعیت سلامت پسران و مردان جامعه، ترغیب برای مراجعه زودهنگام به پزشک، تشخیص و شروع به موقع درمان بیماری‌های شایع مردان و همچنین جلب نظر سیاست‌گذاران و تصمیم سازان حوزه سلامت به اهمیت موضوع و افزایش آگاهی، نگرش و عملکرد مردان در خصوص سلامت است.
در همین راستا با توجه به شعار امسال هفته سلامت مردان با عنوان «ﻣﺮﺩﺍﻥ سالم، ایران قدرتمند و جوان» نامگذاری و برنامه های مختلفی برای بزرگداشت این هفته با موضوعات مختلف در نظر گرفته شده است .
روز شمار هفته سلامت مردان (۲۴ لغایت ۳۰ خرداد ماه ) با عنوان های ۲۴ خرداد پنجشنبه پیشگیری و تشخیص به هنگام ناباروری در مردان، ۲۵ خرداد جمعه سواد سلامت، فرزند آوری و سلامت مردان، ۲۶ خرداد شنبه طب ایرانی و سلامت مردان،۲۷ خرداد یکشنبه مواجهات شغلی و سلامت باروری در مردان، ۲۸ خرداد دوشنبه سرطان های شایع مردان؛ معده، پروستات، مثانه، ۲۹ خرداد سه شنبه کمر درد و بیماری های شغلی در مردان، ۳۰ خرداد چهارشنبه حوادث جاده‌ای، از کارافتادگی و مرگ و میر مردان نامگذاری شده است.
هفته جهانی سلامت مردان هر ساله ۱۳ لغایت ۱۹ ژوئن به تقویم میلادی در کشورهای عضو شبکه جهانی بهداشت برگزار می‌گردد. هفته سلامت مردان در تقویم ملی ایران امسال ۲۴ الی ۳۰ خرداد ماه ثبت شده است.
تاریخچه هفته جهانی سلامت مردان
هفته سلامت مردان در سال ۱۹۹۴ در ایالات متحده آغاز شد و از آن زمان به کشورهای سراسر جهان گسترش یافت. این هفته به عنوان فرصتی برای رسیدگی به نابرابری‌های جنسیتی، حمایت از بهبود آموزش بهداشت و آگاهی در میان مردان شناخته می‌شود.
این هفته با تمرکز بر اقدامات پیشگیرانه، تشخیص زودهنگام و مدیریت سلامت نقش مهمی در تشویق مردان به تعهد نسبت به سلامتی خود دارد. هدف اصلی این رویداد، کاهش نگرش‌های منفی جامعه نسبت به مسائل مربوط به سلامت مردان، ترویج صحبت درباره مشکلات و افزایش توانایی آنها برای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه درباره سلامتی است.
هفته سلامت مردان فرصتی ارزشمند برای پرداختن به رفاه مردان، چالش‌های سلامت و ترویج سبک زندگی سالم است. روشن است که همه با مشارکت فعال می‌توانند در این فرایند تأثیرگذار باشند.
هرچند خیلی از اقدامات در این هفته جنبه نمادین دارند؛ اما یادآوری این موضوع که مردان نباید به دلیل درگیر شدن در مسائل روزمره زندگی، از سلامت جسم و روان خود غافل شوند، بسیار ارزشمند است.
«بحران خاموش سلامت» در حوزه سلامت مردان
با جود آنکه، بیش از نیمی از مرگ‌های زودرس مردان قابل پیشگیری است، همواره شاهد افزایش میزان مرگ و میر مردان هستیم که نشان از بی‌اعتنایی آنان نسبت به عوامل پیشگیرانه است. گرایش مردان به رفتارهای نامناسب بهداشتی، بی‌توجهی به جست‌وجوی خدمات پزشکی مورد نیاز و نیز عدم اشتغال به فعالیت‌های ورزشی و شرایط کاری خطرناک، زمینه ساز بروز وضعیت نامناسبی موسوم به "بحران خاموش سلامت" در حوزه سلامت مردان شده است اگرچه سلامت مردان موضوعی است که موجب استحکام و ارتقای سلامت نیروی کار جامعه و توسعه کشور خواهد بود و باید به آن توجهی خاص داشت.
تأمین سلامت جسمی و روانی مردان در دوره های مختلف زندگی و پیشگیری از بیماری ها، حساس سازی و تبیین جایگاه فرهنگی سلامت در جامعه و ایجاد فرهنگ توجه به سلامتی قبل از بیماری، پیشگیری اولیه و تشخیص زود هنگام بیماری های خطیر و بدون علامت در جامعه مردان، افزایش دسترسی مردان به اطلاعات سلامتی به ویژه از طریق رسانه های ارتباط جمعی، توجه به نیازهای بهداشتی، آموزشی و درمانی مردان و گسترش فرهنگ همکاری درون بخشی و برون بخشی در دستگاه های مرتبط با وزارت بهداشت در مقوله سلامت، از جمله اهداف در نظر گرفتن این هفته است.
چند بیماری شایع، سلامت مردان را تهدید می‌کند که سرطان مثانه، سرطان پروستات و ناتوانی جنسی مهم‌ترین آنها هستند . سرطان مثانه شایع‌ترین بیماری در بین مردان است که متأسفانه ممکن است سال‌های سال، علامت آن مخفی بماند تا وقتی که خونریزی شدید و بیماری جدی شود. این بیماری کاملاً قابل پیشگیری و درمان است. سرطان پروستات نیز تقریباً هیچ علامتی ندارد و فقط با معاینه پزشک و آزمایش های آن قابل تشخیص است، به خصوص مردان بالای ۴۰ سال باید از نظر این بیماری کنترل شوند.
متوسط عمر زنان در کشور بالاتر از مردان است که عوامل شغلی و محیطی مانند مصرف دخانیات، اعتیاد، چاقی، بی تحرکی، استرس شغلی، سوانح و حوادث، بیماری های قلب و عروق و فشار خون بالادر این امر تأثیر به سزایی دارد
رفتارهای پر خطر به ویژه مصرف مواد مخدر، بیماری های آمیزشی و هپاتیت‌ها نیز در مردان به مراتب بیش از زنان است و مطالعات مختلف نشان داده است که مصرف سیگار و الکل نیز در مردان به مراتب بیش از زنان است. ناتوانی جنسی نیز تقریبا در آقایان شایع تر است و بی‌توجهی به آن موجب سردی روابط خانوادگی، کشمکش در خانواده و طلاق می‌شود، در حالی که با مراجعه به پزشک در اکثر موارد با درمان‌های ساده و دارو قابل درمان است و در موارد خاص ممکن است نیازمند جراحی باشد.
متوسط عمر زنان در کشور بالاتر از مردان است که عوامل شغلی و محیطی مانند مصرف دخانیات، اعتیاد، چاقی، بی تحرکی، استرس شغلی، سوانح و حوادث، بیماری های قلب و عروق و فشار خون بالادر این امر تأثیر به سزایی دارد، مردان پنج برابر بیش از زنان دچار حوادث ترافیکی می‌شوند. اعتیاد در مردان ۱۰ برابر زنان، سقوط از بلندی در مردان ۳ برابر زنان و خودکشی، آسم، سوختگی واسکیزوفرنی در مردان کشورمان بیشتر از زنان است.
بر اساس نتایج گزارش نظام مراقبت ۲۷ درصد مردان کشورمان دارای اضافـه وزن، ۲۱ درصـد مـردان روزانه دخانیات مصرف می‌کنند، ۴۱ درصد مردان دارای کلسترول خون بالا و ۶۰ درصد از مردان هیچ فعالیت فیزیکی در اوقات فراغت خود ندارند،کج خلقی و سوء‌ظن در مردان به مراتب بیش از زنان است که در بسیاری از موارد به فروپاشی نظام خانواده می‌انجامند .
راهکار برای افزایش طول عمر مردان
تازه ترین پژوهش‌ها نشان می‌دهد که تنها اجرای چند عادت صحیح بهداشتی در زندگی می‌تواند به میزان قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری های قلبی را در مردان میانسال و کهنسال کاهش دهد. به طور جزیی تر این رفتارها شامل:حفظ شاخص توده بدن (BMI) به میزان کمتر از ۲۵ و انجام حرکات ورزشی حداقل به مدت ۳۰ دقیقه در روز است. عوامل دیگر شامل عدم مصرف دخانیات، نوشیدنی های الکلی مصرف میوه‌ها وسبزیجات، غلات، آجیل و خشکبار، حبوبات، مرغ و ماهی، کاهش مصرف چربی های اشباع شده و مصرف مولتی ویتأمینها حداقل به مدت ۵ سال است.
انجام آزمایش
انجام آزمایش درست در زمان مناسب یکی از مهم‌ترین کارهایی است که یک مرد می‌تواند برای سلامت خود انجام دهد. این کار می‌تواند منجر به تشخیص زود هنگام بیماری‌های مختلف شود، سرطان روده از جمله مواردیست که با تشخیص زود هنگام می‌توان آن را در نطفه خفه کرد. تشخیص زود هنگام دیابت نیز می‌تواند از عوارضی همچون نابینایی و ناتوانی جنسی جلوگیری کند. آزمایش‌های مورد نیاز مردان معمولا بر اساس سن و شاخص‌های خطر تعیین می‌شود.
ترویج عادات سالم
اصلاح عادات غذایی و اهمیت دادن به نوع تغذیه از جمله دیگر عواملی است که در پیشگیری از ابتلای مردان به بیماری‌های خطرناک، نقش مهمی را ایفا می‌کند.
اگر جز گروهی از مردان هستید که سیگار می‌کشید، لازم است بدانید که خودتان هر لحظه در حال نابود کردن سلامتیتان هستید. سرطان ریه یکی از دلایل رایج مرگ و میر در مردان است و سیگار کشیدن احتمال ابتلا به آن را بالا می‌برد. با کاهش و حذف سیگار، بسیاری از مشکلات ریه و قلبی که در بین مردان شایع‌تر است نیز کاهش می‌یابد. توصیه می‌شود برای حفاظت از قلب و ریه حتی در معرض دود سیگار دیگران هم قرار نگیرید.
برنامه غذایی سالم از دیگر مواردی است که باید به آن توجه داشته باشید. روشن است که برنامه‌ی غذایی سالم، زندگی سالمی را هم به دنبال خواهد داشت. برنامه غذایی سالم باید سرشار از میوه، سبزیجات و فیبر باشد. رژیم سرشار از فیبر بسیاری از مشکلات گوارشی شایع مردان مانند یبوست را از بین می‌برد. همچنین با توجه به شیوع فشار خون بالا در مردان، کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی از اهمیت زیادی برخوردار است. گفتنی است که مصرف الکل هم برای کسانی که دچار فشار خون بالا هستند خطر بالایی را به همراه دارد.
فعالیت بدنی مداوم و جلوگیری از افزایش وزن
خطر دیگری که سلامت تعداد زیادی از مردان جامعه‌ی ما را تهدید می‌کند، چاقی است. رژیم غذایی نامناسب و هم چنین نداشتن تحرک کافی یکی از دلایل این مسئله است. چاقی زمینه‌ساز بسیاری از بیماری های دیگر مثل دیابت خواهد شد.
کافیست جست‌وجوی ساده‌ای درباره دلایل بیماری‌های مختلف در اینترنت بکنید. کمتر بیماری جسمی را می‌توان یافت که اضافه وزن در بروز آن بی‌تأثیر باشد. بنابراین شاید بتوان این طور ادعا کرد که بیت‌الغزل سلامتی هر فردی در گرو حفظ وزن ایده‌آل است. یکی از مشکلاتی که مردان ایرانی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، زمان کمی است که برای ورزش اختصاص می‌دهند. برای جلوگیری از افزایش وزن، در کنار رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش کردن نقش کلیدی را ایفا می‌کند. متأسفانه بسیاری از آقایان در ایران به دلیل مشغله کاری زیاد، فرصت یا انرژی کافی برای ورزش کردن را ندارند.
توصیه می شود به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شود تا در هفته حداقل سه جلسه یک ساعته برای ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، دویدن آرام و سایر تمرینات هوازی سبک وقت گذاشته شود.
حوادث راهنمایی ورانندگی
حوادث راهنمایی و رانندگی نیز خطر دیگری است که مردان را بیشتر تهدید می‌کند، رعایت قانون و مقررات مانند بستن کمربند ایمنی و حفظ سرعت مجاز و استفاده از کلاه ایمنی در موتور سیکلت می‌تواند جلوی بسیاری از خطرات جانی را در این بین بگیرد.
توجه به سلامت روان
مسئله‌ی دیگری که اشاره به آن خالی از لطف نیست، توجه به سلامت روانی افراد است. هر فردی به خودی خود بسیار سریع‌تر و بهتر متوجه حالات روحی و روانی آسیب‌زا می‌شود و اگر با دیدن هر گونه اختلالی به سمت درمان و حل این مشکل برود، زندگی سالم‌تر و با کیفیت‌تری را تجربه خواهد کرد. ما در نهایت به مردان توصیه می‌کنیم که به سلامت روان خود نیز توجه کنند.
هر فردی موظف است که از سلامتی خود به بهترین نحو ممکن مراقبت کند. متأسفانه این مراقبت‌ها در مردان کمتر دیده می‌شود. به طور مثال، همه از معایب نور مستقیم خورشید خبر دارند ولی کمتر مردی را می‌توان یافت که قبل از اینکه در معرض تابش نور مستقیم خورشید قرار بگیرد، کرم ضد آفتاب بزند. بسیاری از این سهل‌انگاری‌ها در بین مردان به واسطه‌ی فقر فرهنگی است که در آن رشد کرده‌اند. جالب است بدانید بسیاری از این مراقبت‌های فردی برای مردان جنبه شوخی دارد، غافل از اینکه تأثیرات آنها امکان دارد که مسیر زندگی آنها را تحت تأثیر قرار دهد.
کنترل فشار خون
فشار خون یکی دیگر از مشکلات جسمانی جدی در مردان ایرانی است. این عارضه معمولا به‌صورت چراغ خاموش به‌سراغ افراد می‌آید و به‌مرور زمان پیشروی کرده و عوارض آن آشکار می‌شود. در ابتدا عوارضی مانند سردرد، تنگی نفس، حالت تهوع، خستگی و تاری دید در اثر افزایش فشار خون در افراد ظاهر می‌شوند؛ اما بی‌توجهی به کنترل فشار خون، عوارض بسیار خطرناکی مانند حملات قلبی و مغزی، گرفتگی عروق، اختلال حواس و ... را در پی دارد.
تقریبا همه ما با عوامل افزایش فشار خون آشنایی داریم ولی چندان به آنها توجه نمی‌کنیم. مصرف الکل و سیگار، خوردن غذاهای حاوی نمک زیاد، کمبود ویتأمین D و افزایش سن از جمله عوامل بالا رفتن فشار خون هستند. در کنار آنها یک فاکتور محیطی نیز روی افزایش فشار خون تأثیر دارد که چیزی به جز استرس و اضطراب نیست. تنش‌های عصبی بیش از حد در محیط‌های کاری باعث شده تا تعداد قابل توجهی از مردان ایرانی با فشار خون بالا دست و پنجه نرم کنند.
مصرف غذاهای کم نمک، خواب کافی، ترک سیگار و الکل و ورزش کردن از جمله مهم‌ترین عواملی هستند که به جلوگیری از بالارفتن فشار خون کمک می‌کنند.
جلوگیری از بالا رفتن قند خون
دیابت هم جزء بیماری‌های رایج در بین بسیاری از مردان ایرانی است. عوارض دیابت خیلی جدی‌تر از فشار خون است. افراد مبتلا به دیابت در صورت عدم رعایت اصول بهداشتی با مشکلات جدی مانند قطع عضو بدن مواجه می‌شوند. دیابت در گریدهای مختلف بروز پیدا می‌کند. خوشبختانه راه‌هایی برای جلوگیری از پیشروی دیابت وجود دارد؛ اما بهترین راه جلوگیری از ابتلا به این بیماری است.
گاهی اوقات دیابت به دلیل عوامل ژنتیکی در افراد ظاهر می‌شود. آنچه در اینجا مدنظر ماست دیابت نوع دو است که به دلیل عدم رعایت رژیم غذایی مناسب و ورزش کردن ایجاد می‌شود. کاهش یا افزایش قند خون عوارض جدی را به دنبال دارد که با انجام تست قند خون می‌توان جلوی این اتفاق را گرفت.
ماساژ درمانی برای دستیابی به سلامت اعصاب و روان
افزایش فشار کاری صرفا جسم مردان را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد. بلکه مشکلات عصبی و روانی نیز در پی دارد که باید حتما برای آن نیز به دنبال راه چاره بود. شاید دوری از تنش‌های روانی در محیط کار برای خیلی از مردان امکان‌پذیر نباشد؛ اما می‌توان با استفاده از راهکارهایی ساده، به آرامش اعصاب و روان کمک کرد. یکی از این راه‌ها ماساژ درمانی است.
مراقبت از دهان و دندان
کسانی که درد دندان را تجربه کرده‌اند، خیلی خوب اهمیت توجه به بهداشت دهان و دندان را درک می‌کنند. درد هر یک از دندان‌ها می‌تواند انسان را از پا در بیاورد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم که مراقبت از دهان و دندان را در زندگی روزمره جدی بگیرید و با استفاده روزانه از مسواک، خمیر دندان و نخ دندان تا حد زیادی جلوی بروز انواع بیماری‌های دهان و مشکلات دندان را بگیرید.