هیات تحریریه
12 ژوئیه 2023
تارنمای ایران فرانت پیج
برگردان علی اصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com
طب ایرانی یک دانشکده پزشکی در سطح جهانی است که قدمت آن به هزاران سال پیش می رسد. طب ایرانی با وجود صفت سنتی که با نام آن گره خورده است، مانند سایر علوم کاملاً با مبانی علمی و تجربی منطبق است.با توجه به گستردگی استفاده از خدمات طب سنتی و مکمل در سراسر جهان و نیز رواج طب سنتی در بین اقشار مختلف جامعه ایرانی و پیشینه تاریخی و فرهنگی غنی آن، ما در ایران فرانت پیج IFP تصمیم گرفتیم تا طب سنتی و جایگاه آن در جامعه ایران مورد بررسی و انتشار قرار دهیم.بنابراین ابتدا به بیان کلیات این عمل سنتی می پردازیم و از این پس به طور منظم توصیه ها و راهکارهای کلی طب سنتی ایران را ارائه خواهیم داد.در مکتب طب سنتی حفظ سلامت بر درمان اولویت دارد و اصول صحیح سبک زندگی بسته به شرایط هر فرد ارائه می شود.طب سنتی ایران به عنوان یکی از مهمترین آثار فرهنگی و تمدنی ایرانیان از قدیم الایام تا به امروز مورد توجه بسیاری از مردم و متخصصان حوزه سلامت بوده است.داروهای سنتی در مقایسه با داروهای شیمیایی عوارض کمتری دارند. اما این تنها یکی از دلایل محبوبیت طب سنتی ایران امروزه است. طب ایرانی یک مکتب کل نگر است به این معنی که برای تشخیص صحیح بیماری و ارائه درمان مناسب باید سلامت تمام اعضای بدن، ژنتیک، شرایط زندگی، ویژگی های روحی، سن، شرایط جغرافیایی و... رعایت شود. برای شناسایی عواملی که تعادل فیزیکی بیمار را مختل می کند، در نظر گرفته شود.در طب سنتی برای درمان بیماری در مرحله اول سبک زندگی و به خصوص تغذیه بیمار باید اصلاح می شود.با انجام این کار، از درمان پزشکی و دارویی (به نام روش های درمانی که با دست انجام می شود) مانند ماساژ برای حصول نتیجه مطلوب استفاده می شود. دارودرمانی در این مدرسه ، برخلاف آنچه بسیاری از پزشکان خودخوانده آن را انجام می دهند، بسیار محتاطانه انجام می شود
مبانی طب سنتی ایران
پایه های طب سنتی ایران بر شش اصل سلامت بنا شده است: هوا، نوشیدنی و غذا، خواب و بیداری، حرکت و سکون، احتباس و بیرون ریزی یا استفراغ (احتباس به معنای هنر بیرون ندادن و حفظ آنچه بدن نیاز دارد، که در صورت سهل انگاری، بیماری و غیره در از دست دادن آنها به سلامت جسمی آسیب می رساند. بیرون ریزی و یا استفراغ نقطه مقابل احتباس است و به معنای هنر پاکسازی بدن و حال روحی انسان از مضرات است.)برای داشتن زندگی سالم، رعایت اصول شش گانه طب سنتی ضروری است. کمبود هر یک از آنها باعث آسیب به سلامتی می شود. یکی دیگر از اصول طب سنتی، شناخت چهار موکوس یا مخاطی است. موکوس مایعی است که مرطوب است. این ماده در مرحله اول هضم غذا ساخته می شود و پس از آن در رگ ها جاری می شود.چهار مخاط در طب سنتی عبارتند از: خون، بلغم، مالیخولیا یا سودا و صفرا.کلید سلامتی تعادل بین چهار مخاطی است. عواملی مانند فصول، تغذیه، آب و هوا، جنسیت و غیره می توانند روی مخلوط تأثیر بگذارند. از این رو، هر نوع دارای ویژگی های منحصر به فرد خود است.خون درباره بهار است و نشان دهنده اشتیاق و کودکی است. عنصر هوا به طور مستقیم با خون در ارتباط است.صفرا مربوط به تابستان است و نشان دهنده خشم و جوانی است. عنصر آتش به طور مستقیم با صفرا در ارتباط است.مالیخولیا یا سودا مربوط به پاییز است و نشان دهنده غم و اندوه و میانسالی است. زمین عنصر طبیعی مرتبط با مالیخولیا است.بلغم مربوط به زمستان و سالمندی است و نشان دهنده بی حالی در آینده است. عنصر طبیعی مربوط به بلغم، آب است.علاوه بر این، گاهی اوقات اختلالات مخاطی در اندام های مختلف بدن متفاوت است. به عنوان مثال، ممکن است فردی معده با غلبه خون داشته باشد و قلبی با غلبه سودا که باید توسط پزشک تشخیص داده شود.
تفاوت بین مخاط و مزاج در طب ایرانی
باید توجه داشت که مخاط و مزاج دو مفهوم متفاوت هستند. در واقع مزاج ها بر اساس مخاط تعریف می شوند اما شش اصل متناسب با مزاج هر فرد باید به درستی رعایت شود تا تعادل بدن حفظ شود. کمبود یا زیاد بودن مخاط باعث عدم تعادل در بدن می شود و تغییرات قابل پیش بینی در آن رخ می دهد.گاهی غلبه بلغم یا بد خلقی یا هر دو باعث بیماری می شود.
آشنایی با مزاج ها در طب سنتی ایران
شناخت مزاج ها موضوعی کلیدی در طب سنتی است. با شناخت درست مزاج می توان در مورد علت برخی بیماری ها و نوع درمان آن تشخیص درستی داد. نوع تغذیه، میزان استراحت و حالات روانی فرد از جمله با خلق و خوی او ارتباط مستقیم دارد.