دیشب تا دیروقت گزارش‌ها را از روى كامپیوتر سیار [= لپ‌تاب] كه همراهمان در سفرها مى‌بریم و با خط تلفن، گزارش‌هاى مركز را منتقل مى‌كنند، دیدم. دیرخوابیدم. صبح هم بعد از نماز نخوابیدم. خاطرات دیروز را نوشتم كه طولانى است - دو صفحه كامل- و دربارة برنامه‌هاى امروز مطالعه كردم و در دفتر یادبود كنگره شهدا، یادداشت نوشتم.
ساعت هفت و نیم صبح، به سوى بم حركت كردیم. [آقای مسعود محمودی]، استاندار كرمان، مطابق معمول در ماشین بود و در مسیر توضیحات مى‌داد. نزدیك شهر راین، از راه‌آهن در دست احداث كرمان ـ زاهدان بازدیدكردیم. آقاى [صادق] افشار، [مدیرعامل شرکت راه‌آهن] و پیمانكاران توضیح دادند. حدود 500 كیلومتر با 24 قطعه به پیمان رفته است. در سال 1374 در زاهدان، كُلنگ شروع كار را به زمین زدم. آن روزها اعتبارى نداشت. با كمك‌هاى من و با استفاده از منابع داخلى، شروع شد. اهمیت زیادی دارد. شبه‌قاره هندوستان و شرق را از طریق ایران به راه‌آهن اروپا وصل مى‌كند و بم و سیستان و بلوچستان را از انزوا بیرون مى‌آورد. حدود 70 میلیارد تومان هزینه خواهد بُرد. اولویت را به قسمت كرمان ـ بم داده‌اند. نزدیك 50 درصدكار ساختمانى انجام شده است. از بخشى از قطعه‌ها بازدیدكردیم.
امام جمعه راین آنجا بود و خواست كه سرى به شهر راین بزنیم. قبول‌كردم. به شهر رفتیم و یكسره بیرون شهر رفتیم؛ قلعه‌جالب‌قدیمى شهر را كه بى‌شباهت به ارگ قدیم بم نیست، دیدیم. تعجب است كه معروف نشده. مردم شهر مطلع شدند و اجتماع پُرشورى كنار قلعه در خیابان برقراركردند. من هم به احساسات‌شان پاسخ دادم. شهركوهستانى و سرسبز و زیبا و پُرآب است. از مسجد جامع قدیم در حال بازسازى بازدیدكردم. چنارهاى قطور فرسوده‌اى دارد و در میدان شهر، مقبره شیرخدا را دیدیم‌كه زیبا ساخته‌شده و مورد احترام مردم است.
به محل كارخانه در حال احداث فِروكرم رفتیم. از بخش‌خصوصى است و آقاى [حمیدرضا] اویسى، صاحب آن گفت 40 درصد سهام آن از حوزه علمیه اصفهان، مربوط به آقاى [سید جلال‌الدین] طاهرى‌اصفهانى است. توضیحاتى از صرفه‌جویى ارزى و رشد صنعت داخلى داد. به سوى گلباف، براى رسیدگى به مسایل زلزله اخیر رفتیم. در دره‌اى، در میان دو رشته‌كوه است. استاندار و بخشدار توضیح دادند. حدود 18 هزار جمعیت دارد و زلزله‌خیز است. پس از پیروزى انقلاب، چند زلزله سنگین داشته و همین امروز هم زلزله‌اى با 2/5 ریشتر و بدون خسارت داشته؛ جالب است‌كه گفتند، یك دانشمند در یوگسلاوى، زلزله سال‌گذشته را پیش‌بینى‌كرده بود و باز در روز عید غدیر هم زلزله‌اى پیش‌بینى‌كرده بودكه به وقوع پیوست.
از بخش‌هاى مختلف آسیب‌دیده شهر بازدید كردیم. ساختمان‌هایى‌كه پس از زلزله سال 1360 براساس مقاومت در مقابل زلزله ساخته شده، آسیب ندیده است. مردم در خیابان‌ها به‌گرمى با قربانى و شعار استقبال‌كردند. در میدان شهر، اجتماع باشكوهى داشتند. امام‌جمعه سابق خیرمقدم گفت و من برایشان صحبت كردم و با توجه به وفور آب و زمین، بر توسعه كشاورزى و دام تأكید نمودم. سپس از كارخانه بافندگى و دوزندگى و چاپ و رنگ پارچه در دست احداث بازدیدكردم. به‌خاطر خسارت زلزله، بهره‌بردارى به عقب افتاده یكى از قنات‌هاى خیلى پُرآب از كنار آن مى‌گذرد.
به سوى بم حركت كردیم و با یك ساعت تأخیر، در ساعت دو بعد از ظهر، به ارگ جدید رسیدیم. مسیر كم‌رونق و كم‌عمران است، اما جاده خوب است. پس از استقبال و ناهار، براى استراحت و نماز و استحمام رفتم. هوا گرم است. عصر براى بازدید از طرح آبخوان آب‌باریك در دامنه جبال بارز رفتیم. سال 1375 با حضور من درختكارى شروع شد و درخت‌ها رشد خوبى كرده است. مردم منطقه ریگان و نرماشیر، اجتماع عظیمى داشتند.گفتند، این آبخوان باعث پُرآب شدن قنات‌ها و چاه‌ها شده و جلوی سیل را گرفته. نمایشگاه جهادسازندگی را دیدیم و پس از توضیحات آقاى [محمدتقی] امان‌پور، [معاون وزیر جهادسازندگی]، صحبت تشویق‌آمیز كردم. اعتباراتشان را كم‌كرده‌اند و ناراحت‌اند. در مسیر برگشت، فرماندار توضیحات خوبى داد. از روستاها و نخلستان‌های خوب نرماشیر و ریگان عبوركردیم.
شام را در محوطه و كنار استخر خوردیم و ضمن شام، در مورد راه‌هاى تأمین نیازهاى مالى و سرمایه ارگ جدید صحبت شد. آقاى [ابوالفضل] سجادى، مدیرعامل، روى درآمد توریست، براى كشور و خود ارگ، خیلى حساب مى‌كنند. گفتم، در شرایط فعلى نمى‌شود، زیاد روى توسعه توریسم حساب كرد و بیشتر باید به فكر بهره‌بردارى از منابع ثروت فراوان كشور بود، توریسم را هم به حساب آورد.
احساس رقابت زیادى با مناطق آزاد به‌خصوص كیش دارند. از فضاهاى سبز و دریاچه بزرگ و مراكز ورزشى و باندهاى دوچرخه و اسب‌دوانى بازدیدكردیم. سطح وسیعى را زیر كشت یونجه برده‌اند. با خرید یك قنات در بم، آب آن را با لوله به ارگ متصل كرده‌اند.
آخر شب رفتیم و گشتى در خیابان‌هاى بم زدیم. امام جمعه و فرماندار توضیح مى‌دادند. از مسجد جامع بازدیدكردم. به سبك معمارى قدیم، گنبدى با ارتفاع 45 متر ساخته‌اند كه در شرایط معمارى جدید جالب است. درخت‌هاى عظیم اُكالیپتوس در خیابان‌ها، توجهم را جلب كرد. گفتند ریشه‌هاى آنها به نزدیك سطح زمین مى‌آید و جدول‌ها و آسفالت را ضایع مى‌كند. درآمد شهردارى 500 میلیون تومان است و بیشتر صرف امور جارى مى‌شود. نگران برنامه‌هاى توسعه شهراند، به خاطر مسایل شهردارى تهران كه باعث ركود در كارهای شهردارى‌های سراسر كشور شده است.
از من خواستند، براى راه‌هاى مطمئن مصرف و فروش خرماى بم فكرى كنم. امسال حدود 200 هزار تُن محصول دارند. فكر مى‌كنند، ارزان مى‌شود. باید به فكر راهى مثل تعاونی پسته رفسنجان باشند. دیروقت خوابیدم.