جمهوری ترکیه از دل امپراتوری خشن عثمانی بیرون آمده است. مصطفی کمال آتاتورک پس از شکست عثمانی‌ها در سال 1923 (100 سال پیش) جمهوری سکولار ترکیه را بنیان نهاد.
هرچند ترکیه چند بار گرفتار کودتای نظامی شده است، با این وجود این کشور از سال 1961 (62 سال پیش) صاحب یک نظام انتخاباتی شد که در آن دست دولت در فرآیند و نتیجه انتخابات قطع شد. امر «نظارت» و «اجرا»ی انتخابات در این کشور بر عهده «شورای عالی انتخابات» گذاشته شد که اعضای آن «قضات دیوان عالی کشور» و «قضات دیوان عدالت اداری» هستند که توسط قضات برگزیده می‌شوند.
نکته مهم و قابل‌تأمل این است که پارلمان و دولت دخل و تصرفی در تشکیل و ترکیب اعضای «شورای عالی انتخابات» ندارند. به همین دلیل بازنده‌های انتخابات، نتیجه را می‌پذیرند. نظام انتخاباتی ترکیه پارلمانی بود؛ اما «اردوغان» با برگزاری همه‌پرسی در سال 2017 (27 فروردین 96) نظام پارلمانی را به‌نظام ریاستی که رئیس‌جمهور مستقیما توسط مردم برگزیده می‌شود، تغییر داد. مردم ترکیه دریافته‌اند که رأی آن‌ها کارساز است و در سرنوشتشان اثر دارد. آن‌ها نسبت به صندوق رای حساس هستند. به همین دلیل سطح مشارکت در این کشور بالاست.
1-«اردوغان» قبل از سال 2002 شهردار استانبول بود و در حاشیه شهر کار عمرانی و تبلیغاتی می‌کرد. به همین دلیل مردم در انتخابات به حزب عدالت توسعه رأی دادند و «اردوغان» توسط مجلس نخست‌وزیر شد.
2-ترکیه بیست سال پیش کشوری عقب‌مانده و در آروزی پیوستن به اتحادیه اروپا بود. «اردوغان» ارتباط گسترده‌ای با اروپا و آمریکا برقرار کرد و خواسته‌های آن‌ها در مورد حقوق بشر، آزادی بیان و عقیده را پذیرفت و وارد اتحادیه اروپا شد و از امکانات این اتحادیه در اقتصاد و تجارت بهره فراوان برد.
3-ترکیه در دوره زمامداری «اردوغان» در بیشتر سال‌ها رشد اقتصادی دورقمی داشت که این فرآیند زندگی مردم را دگرگون کرد و رفاه و بهروزی را پیش روی ترک‌ها قرارداد. به همین دلیل رأی دهندگان در انتخابات پارلمانی به حزب او و در انتخابات ریاست جمهوری به خود وی رأی داده و می‌دهند.
4-«اردوغان» به دنبال احیای عظمت ترکیه است. در این ارتباط او درجایی که برای مردمش سودی ببیند به آن قلمرو وارد می‌شود. در قالب این سیاست رابطه اقتصادی با همه کشورها به‌ویژه آمریکا، اروپا، اسرائیل، جمهوری آذربایجان، روسیه، ایران و ... بوده و هست. این سیاست سود فراوانی برای مردم ترکیه داشته است.
5-«اردوغان» در اقتصاد دچار کج‌فهمی شد و به نظر متخصصان گوش نکرد و تورم تا 85 درصد هم رسید که بعد پایین آمد. ارزش «لیر» در ترکیه در برابر «دلار» سقوط کرد. علت آن اقتصاد دستوری بود. این سیاست پاشنه آشیل او شده است. علت به دور دوم کشیده شدن انتخابات ریاست جمهوری است که او حدود نیم درصد از رقیبش جلوتر است و پیش‌بینی می‌شود در دور دوم رقابت بازهم مشابه دور اول شانه‌به‌شانه باشد.
6-رفتار انتخاباتی کردها در انتخابات ریاست جمهوری یکشنبه هوشمندانه بود. آن‌ها کاندیدا معرفی نکردند ولی چراغ خاموش به «کمال قلیچدار اوغلو» رأی دادند تا قدرت و وزن خودشان را به رخ هر دو کاندیدا بکشند. یکی از رهبران کرد که در تبعید است گفته «اوغلو» در بهشت به روی ما باز نمی‌کند؛ اما در جهنم را به روی کردها می‌بندد.
رفتار کردها در انتخابات که بین بد و بدتر قلیچدار اوغلو را که هیچ وقت هویت کردها را به رسمیت نشناخته نشان از بلوغ سیاسی اقلیت کرد در جامعه ترکیه است که با این رفتار انتخاباتی به هر دو کاندیدا پیام دادند که بدون در نظر گرفتن جایگاه کردها نمی‌توانند پیروز انتخابات باشند و یا دولت بدون مشارکت آن‌ها تشکیل دهند.
7-اینکه «اردوغان» مثل «دونالد ترامپ» به دنبال دخالت و تقلب در انتخابات نرفت یک اتفاق خوب و جزو شگفتی‌های انتخابات ترکیه است که نشان می‌دهد در انتخابات این کشور نمی‌توان تقلب یا نفوذ کرد.
8-انتخابات در بسیاری از کشورهای پیشرفته الکترونیکی است و صبح شروع می‌شود، عصر پایان می‌یابد و بلافاصله نتیجه اعلام می‌شود. چون انتخابات سالم برگزار می‌شود نتیجه را همگان می‌پذیرند.
9-تاکنون مشارکت 89 درصدی در انتخابات ترکیه در کشورهای دمکراتیک سابقه نداشته است. این اتفاق پیروزی دمکراسی و تن دادن به خواست و اراده اکثریت است.
10-چه «اردوغان» برنده شود و چه «اوغلو» برنده انتخابات باشد، مردم ترکیه هستند که با صندوق رأی سرنوشت خویش را رقم می‌زنند و پیروز انتخابات هستند.
در کشور ما به‌رغم هزینه ارزی و ریالی که برای کارت ملی شد و قرار بود انتخابات در کشور الکترونیکی و با کارت ملی انجام شود، همچنان رای‌گیری و شمارش آن دستی است و توسط افراد سر صندوق‌ها شمرده می‌شود.
آیا وقت آن نرسیده که از تجربه ترکیه در انتخابات، یعنی الکترونیکی کردن انتخابات استفاده شود؟
لازم است دایره «انتخاب کردن» و «انتخاب شدن» کاملاً باز شود تا مردم بدون فیلتر، رییس‌جمهور، نمایندگان مجلس و ... را برگزینند و شگفتی خلق کنند.