برداشت بیش از حد آب
شینا انصاری، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: گزارش‌ها نشان می‌دهد که از مجموع ۳۱ استان ۳۰ استان درگیر فرونشست زمین است، این در حالی است که ۳۸۰ شهر و ۹ هزار و ۲۰۰ روستا در معرض فرونشست قرار دارد که منطقه بهرمان رفسنجان با ۴۰ سانتیمتر فرونشست بیشترین نرخ را به خود اختصاص داده است. وی اظهار داشت: یکی از مسائلی که حاصل بی‌توجهی ما در دوره‌های گذشته است موضوع برداشت آب از آبخوان‌های کشور و منابع آب‌های زیرزمینی است و حاصل آن بروز پدیده فرونشست زمین است که امروزه در بیشتر مناطق و استان‌ها با شدت کم‌وزیاد با آن مواجه هستیم.
بیشترین فرونشست در 3 استان
وی ادامه داد: نرخ فرونشست در مناطق مختلف متفاوت است، ازنظر وسعت پهنه فرونشستی استان خراسان رضوی رتبه بالاتر را دارد، ازنظر محدوده شهری و سکونتگاهی استان اصفهان بیشترین شهرها را به خود اختصاص داده که معرض این خطر قرار دارند، همچنین ازنظر سرعت فرونشست استان کرمان و مشخصات منطقه بهرمان رفسنجان است که نرخ فرونشستی حدود ۴۰ سانتیمتر در سال دارد.
فرونشست ۱۸۵ هزار کیلومترمربع
از اراضی
انصاری گفت: بر اساس ارزیابی در مقیاس کشوری، وسعت و گستردگی پهنه‌های فرونشستی در ایران، حدود ۱۸۵ هزار کیلومترمربع (۱۸ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار) و معادل تقریبی ۱۱ درصد از وسعت سرزمینی ایران است. جمعیت ساکن در آن‌ها حدود ۴۹ درصد جمعیت کشور را دربر می‌گیرد که معرف میزان به‌مراتب بالای ریسک فرونشست زمین است. بر این اساس استان‌های خراسان رضوی، تهران، اصفهان، کرمان و فارس ازجمله استان‌های با وسعت بالای پهنه‌های فرونشستی زمین هستند و کلان‌شهر اصفهان به‌عنوان شهری با وسعت بالای زون فرونشست زمین در محدوده شهری است، تعداد ۳۸۰ شهر و ۹ هزار و ۲۰۰ روستا در معرض خطر فرونشست زمین واقع‌شده‌اند.
خطر فرونشست بیخ گوش بافت تاریخی
انصاری ادامه داد: براساس داده‌های رقومی موجود، از مساحت ۳۱ هزار هکتاری بافته‌ای تاریخی شهری، نزدیک به ۵۲ درصد آن در پهنه‌های فرونشستی واقع‌شده است، از تعداد ۶۳ سایت ثبت‌شده جهانی، ۲۷ سایت در معرض خطر فرونشست زمین قرارگرفته است، تخت جمشید در فارس، نقش‌جهان و مسجد جامع در اصفهان، چند باغ ایرانی، سلطانیه زنجان، تعدادی از قنوات و چند محدوده از شهر تاریخی یزد ازجمله آن‌ها است.
زیرساخت‌ها در معرض خطر
انصاری گفت: حدود ۱۱ هزار کیلومتر از طول لوله‌های انتقال گاز، در تلاقی با پهنه های فرونشستی است، همچنین طول خطوط اصلی نفت واقع در پهنه های فرونشستی زمین، بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر تخمین زده می‌شود، براساس این داده‌ها برآورد شده که تعداد ۱۰۱ شهرک صنعتی، ۲ هزار و ۶۵۰ کیلومتر از خطوط ریلی و بیش از ۱۵ هزار و ۳۰۰ کیلومتر از خطوط جاده‌ای ترانزیتی در معرض خطر فرونشست زمین قرار دارند.
نرخ فرونشست در شهرها
وی افزود: براساس داده‌های سازمان نقشه‌برداری، در ۱۸ استان کشور، بیشینه نرخ فرونشست به بیش از ۱۰ سانتیمتر در سال می‌رسد، در ۸ استان این مقدار بین ۵ تا ۱۰ سانتی متر در سال و در ۴ استان دیگر، زیر ۵ سانتیمتر در سال است. نرخ فرونشست سالانه در استان‌های کرمان جنوب غرب بهرمان ۴۰ سانتیمتر، البرز جنوب هشتگرد - جنوب شرق تنکمان ۳۰ سانتیمتر، قم شمال جعفریِ ۲۶.۵ سانتیمتر، خراسان رضوی شمال غرب مشهد ۲۲ سانتیمتر، گلستان جنوب بندر ترکمن ۲۰ سانتیمتر، تهران جنوب تهران- جنوب شرق چهاردانگه ۱۹.۲ سانتیمتر، مرکزی جنوب ساوه ۱۹ سانتیمتر، همدان جنوب اسدآباد ۱۸ سانتیمتر، آذربایجان شرقی شمال غربی مرند ۱۸ سانتیمتر، قزوین شمال بوئین‌زهرا ۱۷.۵ سانتیمتر، فارس شمال مرودشت ۱۵ سانتیمتر، کردستان مسیر قروه -همدان، شمال غرب دهگلان ۱۴.۲ سانتیمتر، آذربایجان غربی شرق سلماس ۱۴ سانتیمتر، یزد جنوب شرق میبد ۱۴ سانتیمتر، اصفهان شمال شرق اصفهان ۱۳.۵ سانتیمتر، لرستان جنوب بروجرد- شمال چالانچولان ۱۱ سانتیمتر، سمنان جنوب دامغان - شرق سمنان ۱۰.۸ سانتیمتر و زنجان شمال شرق ابهر ۱۰ سانتیمتر است.
مدیریت آب
انصاری تأکید کرد: باید در حوزه کشاورزی، صنعت و بارگذاری‌های جمعیتی، ساخت‌وسازها و انبوه‌سازی‌ها سیاست‌های توسعه‌ای موردتوجه قرار گیرد. باید میزان برداشت آب از منابع زیرزمینی، چاه‌های غیرمجاز و افزایش برداشت از چاه‌های مجاز مدیریت و کنترل شود، موضوعات روش‌های کشاورزی، الگوی کشت و هدر رفت منابع آب باید در دستور کار قرار گیرند. با محدودیت منابع آب مواجه هستیم و باید سیاست‌گذاری‌ها متناسب با شرایط جغرافیایی کشور باشد، به‌عنوان کشوری که بیشتر مناطق آن خشک و نیمه‌خشک و میزان بارندگی محدود است، باید در میزان مصرف آب و برداشت از منابع آب‌های زیرزمینی، محدودیت‌ها مدنظر قرار گیرد.