محمدحسین خودکار: با وجود این که پس از چهار دور برگزاری مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، هر دو طرف معمولا پس از خروج از پشت میز مذاکره، گفت‌وگوها را مثبت، سازنده و رو به جلو توصیف می‌کردند، اما حدود دو هفته است که مسئله «غنی‌سازی»، گرهی در مذاکرات انداخته که شاید به این سادگی‌ها باز نشود. از یک سو، مقامات آمریکایی که ابتدا اعلام کرده بودند ایران می‌تواند برای تولید انرژی هسته‌ای اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد غنی کند، حالا پا در یک کفش کرده‌اند که ایران به هیچ وجه حتی یک درصد هم نباید غنی‌سازی انجام دهد و تمام اورانیوم غنی‌شده مورد نیاز برای فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود را باید از دیگر کشورها وارد کند. استیو ویتکاف، رئیس هیئت مذاکره‌کننده آمریکایی اخیرا در این زمینه تاکید کرده است که «ما یک خط قرمز بسیار بسیار روشن داریم و آن هم غنی‌سازی است. حتی یک درصد آن را نمی‌پذیریم.»
در طرف مقابل نیز مقامات کشورمان روی لزوم تداوم غنی‌سازی در خاک ایران تاکید دارند و صراحتا می‌گویند هیچ توافقی را که بخواهد غنی‌سازی اورانیوم در داخل کشور را حتی برای مدتی موقت محدود کند، نمی‌پذیرند. سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه در این زمینه گفته است که «موضع ما کاملا روشن است، غنی‌سازی چه با توافق چه بی‌توافق ادامه می‌یابد. در حال بررسی هستیم که دور بعدی مذاکرات را شرکت کنیم یا نه..» البته مهم‌ترین موضع‌گیری در این خصوص را آیت‌الله خامنه‌ای، انجام دادند که روز سه‌شنبه (۳۰ اردیبهشت) تاکید کردند: «یک تذکر به طرف مقابل می‌دهم. طرف آمریکایی که در این مذاکرات غیرمستقیم گفت‌وگو می‌کنند، سعی کنند یاوه‌گویی نکنند. این که بگویند ما به ایران اجازه غنی‌سازی نمی‌دهیم، این غلط زیادی است؛ در جمهوری اسلامی، کسی منتظر اجازه این و آن نیست. جمهوری اسلامی سیاست و روش خود را تعقیب می‌کند.»
از نظر توان فنی، می‌توانیم اورانیوم را تا هر سطحی که خواستیم، غنی کنیم
در همین راستا از فریدون عباسی، رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی که اساسا چرا حفظ غنی‌سازی اورانیوم در داخل خاک کشور، برای نظام جمهوری اسلامی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، که او نیز در گفت‌وگو با سایت دیده‌بان ایران توضیح داد: اصولا دو راه برای تولید انرژی هسته‌ای وجود دارد، یکی از آن‌ها استفاده از اورانیوم طبیعی است، یعنی غنی‌سازی انجام ندهیم و با استفاده از آب سنگین، یک راکتور راه‌اندازی کنیم که در آن سوخت غنی‌شده وجود نداشته باشد. البته در توافق برجام، طرف مقابل بحث استفاده از راکتورهای آب سنگین را برای ما محدود کرد. همچنین باید توجه داشت این نوع از راکتورها، قدرت محدودی دارند و توان تولید برق آن‌ها تنها بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ مگاوات است و نمی‌توان با استفاده از فناوری آب سنگین، راکتورهای با توان بالا مثلا ۱۰۰۰ مگاوات یا بیشتر ساخت.
رئیس پیشین کمیسیون انرژی مجلس با بیان این که ایران توان ساخت راکتورهای آب سنگین را دارد، عنوان کرد: راکتورهای آب سنگین، راکتورهایی با توان متوسط هستند و برای ساخت و استفاده از راکتورهای با توان بالا حتما به غنی‌سازی اورانیوم نیاز داریم که خوشبختانه دانش فنی و توان اجرایی این کار در کشورمان وجود دارد و ما اکنون می‌توانیم اورانیوم را تا هر سطحی که خواستیم، غنی کنیم. در حال حاضر راکتور بوشهر با اورانیوم غنی‌شده دارای غنای بین ۳ تا ۵ درصد کار می‌کند و راکتور دارخوین در استان خوزستان که مانند راکتور بوشهر، یک راکتور تحت فشار است نیز با سوخت غنی‌شده ۳ تا ۵ درصد کار می‌کند.
این متخصص رشته فیزیک هسته‌ای ادامه داد: راکتور تهران که یک راکتور تحقیقاتی است، دارای غنای ۲۰ درصد است. این راکتور که بیشتر برای آزمایش سوخت‌های هسته‌ای تولیدشده در کشورمان کاربرد دارد، قبلا دارای غنای بالای ۹۰ درصد بود. نکته مهم این است که این راکتور را خود آمریکایی‌ها در سال‌های پیش از انقلاب، برای ایران نصب کرده‌اند که ما بعد از انقلاب غنای آن را به ۲۰ درصد کاهش دادیم. همچنین ما در اصفهان یک راکتور مینیاتوری داریم که غنای آن حدود ۹۰ درصد است، ولی مقدار سوخت مورد نیاز آن حدود یک کیلوگرم است و برای کارهای کوچک به کار می‌رود.
وی در ادامه تاکید کرد: مثال‌های بالای نشان می‌دهد که کشورمان برای این که بتواند از انرژی هسته‌ای بهره‌مند شود، حتما باید غنی‌سازی انجام دهد؛ به نحوی که ما حتما هم برای تولید برق و هم برای انجام کارهای تحقیقاتی به غنی‌سازی اورانیوم نیاز داریم. استفاده از سوخت هسته‌ای در پیشرانه‌های کشتی‌ها و زیردریایی‌ها نیز از جمله موارد دیگری است که ما را نیازمند غنی‌سازی می‌کند، یعنی اگر بخواهیم در دریا اقتدار داشته باشیم و ناوگان قدرتمندی داشته باشیم، نیاز داریم که به هیچ بندری وابسته نباشیم و خودمان بتوانیم سوخت مورد نیاز را با استفاده از انرژی هسته‌ای تأمین کنیم.
اروپایی‌ها بعد از انقلاب، زیر قراردادهای فعالیت‌های هسته‌ای مشترک با ایران زدند
عباسی در پاسخ به این سؤال که آیا ایران می‌تواند اورانیوم را غنی نکند، اما سوخت غنی‌شده مورد نیاز خود را از کشورهای غربی وارد کند، به دیده بان ایران گفت: باید توجه داشت که ایران پیش از انقلاب در بخش‌هایی از صنعت هسته‌ای با کشورهای اروپایی قراداد شراکت داشت؛ مثلا ما در غنی‌سازی اورانیوم با یک شرکت فرانسوی شریک بودیم و قرار بود آن‌ها سوخت غنی‌شده به ما بدهند، ولی از زمانی که انقلاب پیروز شده است، آن‌ها حتی یک گرم اورانیوم غنی‌شده به ما نداده‌اند؛ یعنی وقتی که رژیم ایران عوض شد و ما از سلطه غربی‌ها خارج شدیم، آن‌ها دیگر هیچ کمکی در صنعت هسته‌ای به ما نکردند و زیر قرارداد امضاشده بین دو کشور زدند.
رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: موضوع البته درباره آمریکایی‌ها متفاوت است، آن‌ها حتی پیش از انقلاب نیز به این که ایران راکتور هسته‌ای داشته باشد، راضی نبودند و با ما در این زمینه همکاری نمی‌کردند. در آن زمان، اروپایی‌ها یعنی کشورهای فرانسه و آلمان، همکاری‌هایی را با ما شروع کرده بودند و ایران هم در ساخت راکتور در داخل کشور و هم در معدن اورانیوم در خارج کشور سرمایه‌گذاری کرده بود؛ به نحوی که ما طی یک قرارداد با یک شرکت فرانسوی، ۱۰ درصد سهام یک معدن در کشور نامیبیا را خریدیم و ۱۰ درصد هم در غنی‌سازی با آن‌ها شریک شده بودیم، ولی فرانسوی‌ها بعد از انقلاب ما را در هر دو مسئله محروم کردند، یعنی نه به ما اجازه دادند که سنگ معدن بیاوریم یا در نامیبیا کارخانه کیک زرد تأسیس کنیم، نه اورانیوم غنی‌شده به ما تحویل دادند.
پیشرفت در صنعت هسته‌ای دروازه‌ای برای ورود به فضا است
عباسی با اشاره به ارتباط تنگاتنگ پیشرفت در صنعت هسته‌ای با پیشتازی در صنعت فضایی، عنوان کرد: پیشرفت در صنعت هسته‌ای دروازه‌ای برای ورود به فضا است، زیرا اگر ما راکتورهایی نداشته باشیم که بتوانیم روی زمین، قطعات ماهواره و سفینه‌ها را مورد آزمایش قرار دهیم، نمی‌توانیم به فضا دسترسی داشته باشیم. امروزه کشورهایی در جهان، پیشرفته و درجه یک محسوب می‌شوند که هم صنعت هسته‌ای دارند و هم به فضا دسترسی دارند؛ چون این دو صنعت به یکدیگر وصل هستند و حتما باید راکتورهایی با شارّ بالای نوترون و گاما داشته باشیم که بتوانیم قطعات ماهواره را روی زمین تست کنیم و مقاوم‌سازی این قطعات در برابر پرتوهای کیهانی را روی زمین انجام دهیم، چون امکان تعمیر قطعات ماهواره روی آسمان وجود ندارد.
رئیس پیشین کمیسیون انرژی مجلس تصریح کرد: امروزه کشوری که دسترسی به فضا نداشته باشد و ماهواره‌های پیشرفته بومی به آسمان نفرستد، نمی‌تواند بسیاری از اقدامات را در حوزه محیط‌زیست انجام دهد و حتی کشف معادن جدید در آن کشور هم با مشکل روبه‌رو می‌شود. اگر به فضا دسترسی نداشته باشیم، حتی صنعت مخابرات و صدا و سیمای ما با مشکل مواجه می‌شود و اگر صنعت فضایی بومی نداشته باشیم، در بسیاری از امور به کشورهایی وابسته می‌شویم که با خوی استکباری با دیگران رفتار می‌کنند. اگر می‌خواهیم یک کشور مستقل و درجه یک باشیم، باید استانداردهای بالایی داشته باشیم که بیشتر آن‌ها، با پیشرفت در صنایع هسته‌ای و فضایی مرتبط است.
برای تولید رادیوداروها به غنی‌سازی ۲۰ درصد و بالاتر از آن نیاز داریم
عباسی به کاربرد صنعت هسته‌ای در تولید رادیوداروها نیز اشاره کرد و به دیده بلن ایران گفت: راکتوری که بخواهد رادیودارو تولید کند، باید دارای شارّ نوترونی مناسب باشد، در واقع هر رادیودارویی را نمی‌توان با راکتور تولید کرد و برای تولید برخی رادیوداروها به شتاب‌دهنده‌های ذرات از جمله پروتون احتیاج است. البته خوشبختانه همه این کارها در کشورمان انجام می‌شود و کم‌کم در حال طی مسیری هستیم که بتوانیم شتاب‌دهنده‌های با انرژی بالا داشته باشیم. البته در بخش نوترونی حتما باید راکتورهایی را بسازیم که شارّ نوترونی بالایی داشته باشد تا بتوانیم در درازمدت روی آن حساب کنیم.
رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی ادامه داد: در گذشته شرایطی پیش آمد که وقتی سوخت راکتور تهران مصرف شده بود، نمی‌توانستیم راکتور را روشن کنیم، چون ایمنی لازم را نداشت و باید سوخت تغییر می‌کرد. در این فاصله که باید سوخت را عوض می‌کردیم، غربی‌ها قیمت رادیودارو را برای ما ۵ برابر قیمت جهانی کردند، یعنی وقتی فهمیدند که تولید رادیودارو در کشورمان به مشکل خورده است، فوراً از این موضوع سوءاستفاده کردند و قیمت را افزایش دادند. بلافاصله هم وقتی دیدند که ما با ابتکار متخصصان خودمان، تغییری در سوخت راکتور دادیم و قبل از این که سوخت اصلی را تولید کنیم، توانستیم راکتور را راه‌اندازی کنیم، دوباره قیمت را به سطح جهانی بازگرداندند.
وی در همین راستا خاطرنشان کرد: این مثال بیان‌گر آن است که پیشرفت در صنعت هسته‌ای حتی در حوزه اقتصادی کشور موثر است. برای تولید رادیوداروها به غنی‌سازی ۲۰ درصد و حتی بیشتر از آن نیاز داریم، البته باید چند راکتور در این زمینه در کشور داشته باشیم؛ به نحوی که اگر راکتورهای بیشتری برای این منظور بسازیم، دانش فنی تولید رادیودارو به حدی در ایران بالاست که می‌توانیم رادیوداروهای تولیدی خودمان را علاوه بر مصرف در داخل کشور، به کشورهای منطقه نیز صادر کنیم.
مشکل اصلی غربی‌ها، انقلاب اسلامی است، نه جزئیاتی مثل درصد غنی‌سازی اورانیوم
عباسی در پاسخ به این پرسش که با توجه به نیاز ایران به غنی‌سازی حداقل ۲۰ درصد و تاکید آمریکا بر لزوم غنی‌سازی صفر درصد در ایران، آیا اساسا امکان به نتیجه رسیدن مذاکرات ایران و آمریکا وجود دارد یا خیر، توضیح داد: من از اول هم فکر نمی‌کردم مذاکرات به نتیجه برسد، چون فاصله بسیار زیادی بین زیاده‌خواهی‌های آمریکایی‌ها در بحث‌های فنی هسته‌ای با نیازها و خطوط قرمز ایران در این موضوعات وجود دارد. ما قبلا آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها را تجربه کرده‌ایم. آن‌ها اصلا نمی‌خواهند ایرانی که در آن انقلاب اسلامی رخ داده است، در دنیا به عنوان یک قدرت علمی، فنی و دفاعی مطرح شود که در صنایعی مثل هسته‌ای، فضایی، دریایی و دارویی پیشتاز است.
رئیس پیشین کمیسیون انرژی مجلس تاکید کرد: مشکل اصلی غربی‌ها با ما بر سر مبانی انقلاب اسلامی است، نه جزئیاتی مثل درصد غنی‌سازی اورانیوم در ایران. چون این اختلاف حل نشده، بعید است مذاکرات به نتیجه برسد. البته آن‌ها تا حدودی پذیرفته‌اند که ایران در عرصه‌هایی دارای قدرت است و به همین دلیل، با ما پای میز مذاکره نشسته‌اند و اگر کشور ضعیفی بودیم، حتما به ما حمله می‌کردند. ولی نکته مهم این است که وقتی مردم ما انقلاب کردند، عملا برخلاف جهت منافع آن‌ها گام برداشتند، زیرا آن‌ها می‌خواستند به هر طریقی که شده است، شاه را نگه دارند، ولی نتوانستند. بعد هم جنگ را به ما تحمیل کردند که در این زمینه هم به هدف خود نرسیدند، زیرا امروز ما هستیم و صدام از بین رفته است. غربی‌ها همچنین در سال‌های اول پس از پیروزی انقلاب، توطئه‌های زیادی برای تجزیه ایران انجام دادند، ولی ما توانستیم نقشه‌های آن‌ها را خنثی کنیم.
برخی جناح‌های سیاسی، مسائل راهبردی کشور را به زندگی مردم گره زده‌اند
رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی با بیان این که وقتی دشمنان نتوانسته‌اند در طول۴۷ سال گذشته به اهداف خود برای آسیب زدن به ایران برسند، حالا برای تضعیف علمی و فنی ما برنامه‌ریزی کرده‌اند، اظهار داشت: خوشبختانه ما بر این توطئه دشمن نیز غلبه کرده‌ایم و هم در صنعت هسته‌ای، هم در صنعت فضایی و هم در حوزه‌های پزشکی و تولید دارو و هم در عرصه نانوتکنولوژی، با همه تحریم‌ها به پیشرفت‌های قابل توجهی دست پیدا کرده‌ایم. البته دشمنان حتما از دشمنی دست نمی‌کشند و اگر در بحث هسته‌ای مقداری کوتاه بیاییم، آن‌ها حتما سراغ برنامه موشکی و صنعت فضایی ما خواهند آمد، چون اصلا برنمی‌تابند که ایران به عنوان یک مرکز علمی و فناوری در جهان مطرح شود.
وی در پایان تصریح کرد: وقتی دشمنان ما چنین برنامه‌ای دارند، نباید مسائل راهبردی را با زندگی مردم گره بزنیم، یعنی جناح‌های سیاسی ما نباید مقاصد انتخاباتی خود را از این مسیر پیش ببرند. ولی متأسفانه برخی جناح‌های سیاسی در بعضی مقاطع، از روی بی‌تجربگی منافع خود را با موضوعات راهبردی کلان کشور گره زدند و از این مسائل در انتخابات استفاده کردند و مشکلاتی را برای کشورمان ایجاد کردند. مشکلات ما از این مسائل ناشی می‌شود، وگرنه آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها حریف ما نمی‌شوند و اگر انسجام داخلی داشته باشیم، می‌توانیم تا هر سطحی که بخواهیم غنی‌سازی انجام دهیم و غربی‌ها هم هیچ اقدامی برای مقابله با ما نمی‌توانند انجام دهند و در نهایت، ناچار می‌شوند که با ما معامله کنند.
منبع: دیده‌بان ایران