هرچند این پلتفرم خارجی از سال 1401 تاکنون فیلتر شده است، اما اینستاگرام همچنان فراگیرترین پلتفرم داخلی است که مخاطبان آن را دنبال می‌کنند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که سیاست کوچاندن کاربران از پلتفرم‌های جهانی به سمت پلتفرم‌های «بومی»، نتیجه معکوس داشته است زیرا کاربران در استفاده از این پلتفرم‌ها مصمم‌تر از قبل ازفیلترینگ شده‌اند. بنابراین سیاست فیلترینگ شکست‌خورده است. پرسش این است که وقتی یک سیاست نتیجه منفی به بار آورده است آیا همچنان باید آن را ادامه داد یا خیر؟ آقای پزشکیان اعضای شورای عالی فضای مجازی بیشترشان عضو دولت و با شما هستند. شما تردید و محافظه کاری را کنار بگذارید و فیلترینگ را بردارید.
بر اساس نتایج آخرین پیمایش ایسنا درباره «میزان استفاده ایرانیان از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی»، اینستاگرام در دو سال گذشته به فراگیرترین پلتفرم آنلاین در بین مردم ایران تبدیل‌شده است. روند تغییر در اینستاگرام ایران از سال ۱۳۹۸ تا سال ۱۴۰۳ در این پژوهش بررسی‌شده است.
4 برابر شدن مخاطبان
تعداد صفحه‌های پرمخاطب و فعال در اینستاگرام نزدیک به چهار برابر شده است. در دو سال گذشته، نرخ رشد این صفحه‌ها به ترتیب ۱۷ و ۲۱ درصد بوده؛ در سال ۱۴۰۳ این شاخص به ۲۳ درصد افزایش پیداکرده است.
منظور از صفحه‌های پرمخاطب ایرانی، آن دسته از صفحه‌هایی هستند که: ۱) کاربر ایرانی را مخاطب قرار می‌دهند، ۲) در یک سال گذشته فعال بوده‌اند و ۳) بیش از ۵۰۰ هزار دنبال کننده دارند. سهم صفحه‌های «آموزشی» و «کسب‌وکار» همانند پنج سال گذشته رو به افزایش بوده است.
سهم مجموع سلبریتی‌ها در سه حوزه اصلی موسیقی، سینما و ورزش از ۳۲ درصد در سال ۱۳۹۸ به ۲۱ درصد در سال ۱۴۰۳ کاهش پیداکرده است
سهم اینفلوئنسرهای «سبک زندگی» در ادامه رشد تدریجی‌اش به ۷ درصد رسیده و سهم صفحه‌های «مد و زیبایی» در ادامه روند کاهشی‌اش به ۴ درصد تنزل یافته است. صفحه‌های «احساسی»، «گردشگری» و «مذهبی» نیز به رشد تدریجی‌شان ادامه داده و صفحه‌های «خبری» که در سال‌های گذشته سهمی نزدیک به صفر درصد داشته‌اند، در سال جاری نزدیک به یک درصد از صفحه‌های پرمخاطب ایرانی در اینستاگرام را به خود اختصاص داده‌اند.
سهم صفحه‌های پرمخاطب که در داخل ایران فعالیت می‌کنند در فاصله سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳ از ۷۶ درصد به ۸۱.۴ درصد افزایش پیداکرده است.
افزایش مخاطبان سیاسی
بیشترین میزان رشد در 5 سال گذشته مربوط به افزایش یک‌باره تعداد دنبال کنندگان صفحه‌های سیاسی برانداز در سال ۱۴۰۱ است. درحالی‌که میانگین تعداد دنبال کنندگان صفحه‌های سیاسیِ اصلاح‌طلب در سال ۱۳۹۸ بیشتر از سایر جریان‌های سیاسی بوده، در چهار سال گذشته، میانگین تعداد دنبال کنندگان اصلاح‌طلب‌ها نسبت به اصولگراها و براندازها کمتر شده است.
صعود دنبال کنندگان معنوی
همچنین سهم صفحه‌های مذهبی در بین صفحه‌های پرمخاطب ایرانی اینستاگرام به‌تدریج در حال افزایش است. در دو سال گذشته، صفحه‌هایی که محتواهای معنوی و عرفانی منتشر می‌کنند و ارتباط با جریان‌های مذهبی رسمی ندارند، بیشتر از روحانیون و مداحان موفق به جذب مخاطب شده‌اند.
محبوب‌ترین‌ها
درنهایت از بین حدود ۴ هزار صفحه پرمخاطب ایرانی در اینستاگرام، کدام صفحه‌ها مرجعیت و محبوبیت بیشتری دارند؟ صفحه‌های «علی کریمی، نوید محمد زاده، علی دایی، گل شیفته فراهانی و پرویز پرستویی» به ترتیب پنج‌صفحه‌ای هستند که در فاصله سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳، به‌طور میانگین بیشترین محبوبیت نسبی را داشته‌اند.
علی دایی و علی کریمی در صدر
محبوبیت نسبی علی کریمی و علی دایی حائز اهمیت است. کریمی بعد از خروج از ایران از میدان ورزش نیز فاصله گرفت و به شکل کنشگر تمام‌وقت در حوزه سیاسی فعالیت کرده است. در مقابل، علی دایی ضمن حمایت مداوم از بخش‌های معترض جامعه از میدان حرفه‌ای‌اش فاصله نگرفته و کماکان به‌عنوان یک قهرمان ملی در حوزه ورزش شناخته می‌شود.
مقایسه روند تغییرات در شاخص محبوبیت نسبی این دو چهره نشان می‌دهد باوجود افزایش مقطعی میزان محبوبیت نسبی علی کریمی در سال ۱۴۰۱، به‌مرورزمان علی دایی محبوبیت نسبی بیشتری را حفظ کرده است.
تمایل مخاطبان به پلتفرم‌های خارجی
اینستاگرام ایرانی همچنان در مسیر فراگیرتر شدن و نیز تکثر و تمرکززدایی بیشتر حرکت می‌کند. افزایش مرجعیت در مقایسه با سلبریتی‌ها در سال‌های اخیر فقط محدود به فضای آنلاین ایرانی نمی‌شود و ابعاد جهانی دارد. نکته مهم دیگر این‌که تجربه سال‌های گذشته به‌خوبی نشان داده، سیاست‌های اتخاذشده برای کوچاندن کاربران از پلتفرم‌های آنلاین جهانی به سمت پلتفرم‌های «بومی»، در عمل نتیجه معکوس داده و کاربران را برای استفاده از این پلتفرم‌ها مصمم‌تر کرده است.