ستاره صبح، فائزه صدر: سازمان جهانی بهداشت، آلودگی هوا را به‌عنوان دومین عامل مرگ‌ومیر انسان‌ها در جهان معرفی کرده است. تا جایی که حتی فشارخون که به‌عنوان نخستین علت مرگ‌ومیر شناخته می‌شود به عامل آلودگی هوا نسبت داده‌شده است. وزارت بهداشت بیماری‌ها و مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا در ۵۷ شهر کشور را در یک جامعه آماری ۴۸ میلیون نفری موردبررسی قرار داده که طبق این گزارش میزان مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا در کشور طی سال ۱۴۰۲ بیشتر از ۳۰ هزار و ۶۹۲ نفر برآورد شده است. سهم پایتخت از مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا به ۶ هزار ۹۳۹ نفر می‌رسد. غلظت بالای آلاینده‌ها در تهران، کرج، اصفهان، مشهد، تبریز، اراک، اهواز، شیراز و... از استانداردهای ملی بالاتر است. این کلان‌شهرها مرتباً در وضعیت هشدار قرار دارند. شهرهای زابل و ایرانشهر نیز که طوفان‌های گردوغبار را تجربه می‌کنند، آلوده‌ترین شهرهای کشور هستند. آلودگی هوا در ایران به‌عنوان یکی از چالش‌های حوزه سلامت و مشکلی برای نظام بهداشت و درمان جلوه‌گر شده است. با احتساب پدیده ریز گردها، جمعیتی بالغ‌بر ۳۵ میلیون نفر، یعنی حدود نیمی از جمعیت کشور در معرض درجاتی از آلودگی هوا قرار دارند. ستاره صبح در گفت‌وگو با فاطمه شاهسوند، کارشناس ارشد محیط‌زیست به بررسی وضعیت آلودگی هوا در کشور پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
فاطمه شاهسوند در تشریح وضعیت آلودگی هوا به ارتباط این مسئله با حوزه سلامت و اقتصاد پرداخت. وی در این رابطه تشریح کرد: نقش آلودگی هوا به‌عنوان منشأ ایجاد بیماری در انسان شناخته می‌شود. هزینه‌هایی که آلودگی هوا بر زندگی مردم تحمیل می‌کند به از بین رفتن سلامتی و کاهش طول عمر افراد می‌انجامد.
شاهسوند افزود: آلودگی هوا پیامد اقتصادی دارد و از باب تحمیل هزینه بر شبکه بهداشت و درمان برای اقتصاد زیان‌بار است. آلودگی تأثیر مستقیم بر سلامت انسان دارد و بر اقتصاد هم تأثیر می‌گذارد. آلودگی هوا هزینه‌های بالایی بر دولت‌ها تحمیل می‌کند. بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا پیامدهای اقتصادی دارند و در کلان اجرای برنامه‌های توسعه را به مخاطره می‌اندازند.
این کارشناس محیط‌زیست با شاره به تعطیلی‌های پی‌درپی به دنبال تشدید آلودگی گفت: تعطیلی ادارات به دلیل آلودگی هوا، ساختار نظام اداری کشور را دچار مشکل می‌کند. همچنین تعطیلی مدارس دانش‌آموزان را از فرصت‌های آموزشی محروم می‌کند. اما بخش‌هایی مثل شبکه بهداشت و درمان و بخش خصوصی به فعالیت خود ادامه می‌دهند. کشور در این تعطیلی‌ها دچار وضعیت نابسامانی می‌شود.
وی تشریح کرد: تخریب عملکرد اکوسیستم‌های طبیعی، کاهش تولید محصولات کشاورزی، باران‌های اسیدی، کاهش بهره‌وری، عدم استفاده کامل از ظرفیت‌های کشور و افزایش هزینه‌های دولت جهت کنترل آلودگی از دیگر هزینه‌های استمرار این وضعیت هستند.
شاهسوند در رابطه با نقش آلاینده‌های متحرک در تشدید آلودگی هوا گفت: منشأ آلودگی هوا، آلاینده‌های ثابت و متحرک هستند، شاید نتوانیم آلاینده ثابتی مثل صنایع را به‌سرعت جابه‌جا کنیم، ولی می‌توان با سیاست‌گذاری از تأثیر منفی آلاینده‌های متحرک کاست.
این فعال محیط‌زیست اضافه کرد: منشأ اصلی آلودگی آلاینده‌های متحرک هوا است. سهم منابع متحرک در آلایندگی هوای شهرها 80 درصد، ولی سهم نیروگاه‌ها 7 درصد اعلام شده است. 70 درصد ذرات معلقی که در هوا منتشر می‌شود دوده است.
وی افزود: معضل خودرو به تکنولوژی و فناوری بستگی دارد و تا سیاست‌گذار کلان و نهادها و مجموعه‌های تابع اراده‌ای برای حل این مشکل نداشته باشند، تغییری در افزایش کیفیت تولیدات خودرویی کشور، افزایش استاندارد سوخت خودرو، جمع‌آوری خودروهای فرسوده و بهینه‌سازی ناوگان حمل‌ونقل صورت نمی‌گیرد.
شاهسوند یادآور شد: اگر قرار بر این است که مردم با عدم استفاده از خودروی شخصی کیفیت آب‌وهوای شهرها را ارتقا بدهند باید ناوگان حمل‌ونقل عمومی توسعه پیدا کند و به‌روزرسانی شود. همچنین باید برای استفاده جامعه از خودروهای هیبریدی یارانه‌هایی اختصاص داده شود.
این کارشناس محیط‌زیست با تأکید بر لزوم گسترش حمل‌ونقل عمومی خاطرنشان کرد: سهمی از آلودگی هوا مربوط به مسائل فرهنگی است. باید فرهنگ‌سازی شود و بسترهای لازم فراهم گردد. فکر نمی‌کنم اگر دولت امکان استفاده از سیستم حمل‌ونقل عمومی را گسترش دهد با عدم استقبال روبه‌رو گردد.
وی گفت: البته مسئول آلودگی هوا دولت، دستگاه قضا و مجلس هستند. البته وزارت کشور و وزارت صمت در خصوص آلودگی هوا بیشترین مسئولیت را بر عهده دارند. اما بخش بزرگی از ماجرا به حوزه قانون‌گذاری و همچنین قوه قضائیه مربوط است.
فاطمه شاهسوند در پایان سخنان خود متذکر شد: آلودگی هوا به سلامت مردم و اقتصاد کشور گره‌خورده است در روزهای گذشته دیدیم که این موضوع پتانسیل تعطیل کردن کل کشور را دارد. مجلس باید مسئله سلامتی مردم و اقتصاد را در اولویت قرار دهد. آلودگی هوا امروز از عموم مسائل و موضوعات اولویت بیشتری پیداکرده است.