ستاره صبح، فائزه صدر: مسعود پزشکیان پس از رسیدن به مقام ریاست جمهوری در اولین سفر خارجی خود، به عراق رفت. نخستین سفر خارجی روسای جمهور در هر دولتی اهمیت ویژه‌ای دارد. انتخاب عراق به عنوان اولین مقصد سفر خارجی رئیس دولت چهاردهم، نشان دهنده ارزش استراتژیک این کشور برای ایران است. سفر 3 روزه مسعود پزشکیان با واکنش های گسترده ای در جهان و منطقه همراه شد. ستاره صبح در گفت‌وگو با عبدالرضا، فرجی راد، دیپلمات پیشین به تحلیل این سفر پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
اولین سفر خارجی رئیس‌جمهور مورد توجه رسانه های داخلی و خارجی قرار گرفته، حضور مسعود پزشکیان در عراق چه دستاوردی برای کشورمان دارد؟
عراق به عنوان یکی از مهمترین همسایه های ایران و با توجه به تحریم‌ها در اقتصاد کشور نقشی مهم دارد. از زمانی که عراق انسجام بهتری پیدا کرد و دولتی چارچوب دار در این کشور شکل گرفت، شرایط جدید روی محدودیت های تحریمی ایران نیز اثر گذاشت. زمانی که دوستان ایران بر سر کار بودند، دست ما در عراق بازتر بود. اما امروز محدودیت های تحریمی ایران در عراق جدی گرفته می‌شود. با وجود این همچنان عراق از نظر اقتصادی مهمترین همسایه ایران است. بخش خصوصی و دولتی ایران با عراق کار می‌کنند. بخش خصوصی نوع معاملات خود را دارد و بدون توجه به محدودیت های سیستم بانکی عمل می‌کنند. بخشی دولتی است که کالاهایی نظیر برق ایران را وارد عراق می‌کند. هزینه این صادرات کالا و برق به عراق به حساب‌ها برنمی گردد و در بغداد می‌ماند. عراق می‌گوید ایران می‌تواند اجناسی که جزو تحریمی‌ها نیستند را از این مسیر خریداری کند، این شرایط به نفع ایران نیست ما در عراق دلار داریم، تولید گران قیمتی چون برق و گاز و نفت را از آن مسیر از کشور خارج می‌کنیم، درست نیست در قبال صادرات کالاهای غیرضروری وارد کشور کنیم. یکی از مهمترین موضوعات در سفر رئیس‌جمهور، همین مسئله است. در دولت سیزدهم اگر چه وزیر نفت وقت مرتبا در مصاحبه های خود از حل شدن مسئله صحبت می‌کرد اما در حرف های ایشان صداقتی وجود نداشت. در خصوص گرفتن پول کشور از عراق، پیشرفتی حاصل نشده بود و در آن دوره آشکارا دروغ گفته می‌شد. وقتی امروز از سفر رئیس‌جمهور ایران به عراق صحبت می‌شود، مهمترین مسئله همین موضوع است و جز این هر مسئله‌ای حواشی سفر است. به عقیده من عراق اگر بخواهد می‌تواند تحریم های ایران را نادیده بگیرد یا چشم بر عدم اجرای آنها در خاک خود ببندد، حداقل می‌توان درصدی از تجارت میان ایران و عراق را به دور از فضای تحریم ایران و نظارت آمریکا انجام داد. همانطور که چین تا حدی این مشکل را حل کرده است. پس این موضوع به خواست عراق و اراده دولت این کشور وابسته است. مسعود پزشکیان در این سفر بار‌ها به باز شدن مرزها بین ایران و عراق و حتی بین ایران و تمامی کشور های مسلمان اشاره کرد. این کار نمی‌تواند عملیاتی شود، ولی منظور رئیس‌جمهور که برقراری آرامش و ثبت بین ایران و کشور های منطقه است، شدنی است. رئیس‌جمهور برای این ایده روابط خوب کشور‌ها در اتحادیه اروپا را مثال زد و ذهنیت فرهنگی و اقتصادی اش را نشان داد. با گسترش تجارت و باز شدن مرز ها، تبادلات فرهنگی میان کشور‌ها بیشتر می‌شود. در مورد ایران و عراق همواره جمعیتی بین این دو کشور در رفت و آمد است و برای زیارت، تجارت، درمان و... سفرهایی وجود دارد و بستر اماده است.
حضور رئیس‌جمهور در اقلیم کردستان عراق با سالروز اعتراضات شهریور 1401 مصادف شده، آیا می‌توان این سفر را در راستای برقراری آرامش و دارای دستاورد های امنیتی تحلیل کرد یا خیر؟
در مورد روابط ایران و اقلیم کردستان نیز اتفاق مهمی در این سفر رخ داد. اولین بار بود که رئیس‌جمهور ایران به طور مفصل و با برنامه ریزی و دعوت به اقلیم می‌رود. دستاورد سفر مسعود پزشکیان به عراق، از نظر بهره گیری امنیتی، حضور پر رنگ اش در اقلیم کردستان عراق بود. به ویژه که در این سفر با خبرنگاران به زبان کردی صحبت کرد. چنین حرکتهایی شاید به نظر ساده بیاید ولی در شرایط حساس کنونی پیوند‌ها را نزدیک می‌کند. افرادی در کردستان ایران مسئله دارند و دلچرکین هستند چنین صحنه‌هایی فضا را عوض می‌کند. امروز رئیس‌جمهوری در ایران مستقر شده که مادر کرد داشته و به زبان کردی مسلط است. پزشکیان نشان می‌دهد که به کرد‌ها و مناطق کردنشین توجه خاص دارد و این حرکت او مثبت است. مسعود پزشکیان می‌خواهد پیوند‌ها را نزدیک کند و آرامش پدید بیاورد. احزاب مخالف در کردستان عراق می‌توانند پیوندی نزدیک تر با ایران برقرار کنند. این وضعیت به نفع ایران است. نقش فرهنگ و پیوند فرهنگی در روابط میان کشور‌ها مهم است. عراق از برخورد و تحریم آمریکا هراس دارد. با مقاومتی که عراقی‌ها در مقابل اجرای تحریم های ایران نشان می‌دهد، شاید این سفر دستاورد اقتصادی نداشته باشد، ولی مهمترین بخش این سفر حضور پزشکیان در کردستان عراق بود که به عنوان دستاورد امنیتی این سفر محقق شد. از این نظر هدف گذاری دولت درست بود و با موفقیت اجرا شد.
معمولا سفر های روسای جمهور به عراق کوتاه است، ولی سفر مسعود پزشکیان سه روز طول کشید، آیا طولانی بودن این سفر جداگانه جای تحلیل دارد یا خیر؟
مسعود پزشکیان از سوی رئیس‌جمهور عراق دعوت شده بود ولی این سفر را گسترش دادند و به سفری مهم و مورد توجه تبدیل شد. تا جاییکه برخی که با توسعه روابط ایران و عراق مخالف هستند، نارضایتی خود از این سفر را نشان دادند.
رئیس‌جمهور در این سفر به زیارت کربلا و نجف رفت. ایشان پیش از سفر نیز اشاره کرده بودند که می‌خواهند برای زیارت به نجف بروند. زیارت در سفر های مسئولین معمولا کوتاه و پر سرعت است، اما این بار زیارت رئیس‌جمهور یک بخش جداگانه و برجسته از این سفر بود. حضور ایشان در اقلیم کردستان همانطور که اشاره شد سفری رسمی بود و مسعود پزشکیان تنها در اربیل حاضر نشد و به سلیمانیه نیز رفت. ایشان در بغداد هم بود و این سفر تقریبا سه فاز اصلی داشت که هر کدام به نوبه خود قابل توجه است.