ستاره صبح آنلاین/پیام فیض: بامداد شنبه جنگجویان واگنر، حمله به روسیه از سمت اوکراین را آغاز و اعلام کردند که به سمت مسکو پیشروی خواهند کرد.در آنسوی درگیری نیز در شهرهای مختلف روسیه تدابیر شدید امنیتی به اجرا گذاشته شد. ولادیمیر پوتین طی سخنانی گروه واگنر را خائن نامید و خواستار اتحاد مردم علیه آنان شد.
اگرچه به نظر می‌رسد این شورش کوتاه با وساطت لوکاشنکو به پایان رسیده، اما آسیب‌پذیری نیروهای دولتی روسیه را هویدا ساخت. زیرا سربازان گروه مزدور واگنر بی هیچ مقاومتی وارد شهر روستوف شدند و سپس توانستند صدها کیلومتر به سوی مسکو پیشروی کنند؛ آنهم در حالی که ارتش روسیه در تقلایی واقعی برای حفظ مسکو به سر می‌برد.
نکته دیگر این که، اگرچه ولادیمیر پوتین در بیانیه‌ای که صبح شنبه بصورت ویدیویی منتشر شد شورشیان را «خائن» و «پیمان‌شکن» خواند و گفت که آنها را مجازات خواهد کرد، اما پس از حصول توافق با یوگنی پریگوژین، کرملین اعلام کرد اعضای واگنر که در این شورش سهیم بوده‌اند را مورد پیگرد قانونی قرار نمی‌دهد و به آن‌‌هایی هم که در این شورش شرکت نداشتند، قراردادهایی از طرف وزارت دفاع روسیه پیشنهاد خواهد کرد.
اما نکته قابل تامل این است که آژانس‌های جاسوسی آمریکا در اواسط ماه ژوئن اطلاعاتی دریافت کرده بودند که نشان می‌داد یوگنی پریگوژین، فرمانده گروه واگنر در حال آماده شدن برای آغاز یک شورش علیه دستگاه دفاعی روسیه است. آنها بلافاصله کاخ سفید و سایر نهادهای اصلی آمریکا را مطلع کرده بودند تا غافلگیر نشوند.
به گفتۀ این منابع، اگرچه آژانس‌های جاسوسی آمریکا از ماهیت و زمان دقیق اجرای طرح یوگنی پریگوژین مطلع نبودند اما با اتکا به نشانه‌های کافی که در دست داشتند، تصمیم گرفتند به مقامات کشور بگویند که در روسیه «چیزی در حال رخ دادن است» و به همین دلیل مقامات آمریکا برای چنین رویدادی آماده بودند.
این منابع می‌افزایند که به مدت دو هفته نیز «نگرانی شدید» دربارۀ آنچه ممکن است رخ دهد وجود داشت و این پرسش مطرح بود که هرگونه بی ثباتی ناشی از «جنگ داخلی» در روسیه، چه معنایی می‌تواند برای کنترل زرادخانه هسته ای روسیه داشته باشد؟
این پیشروی، درنهایت بار دیگر بطور ناگهانی در پایان روز شنبه متوقف شد و رسانه‌های دولتی روسیه گفتند که نیروهای واگنر به اوکراین بازخواهند گشت و یوگنی پریگوژین، رئیس گروه نیز رهسپار بلاروس خواهد شد.
نیویورک تایمز می‌نویسد که مقامات اطلاعاتی ایالات متحده عمدتا نگران هرج و مرجی بودند که ممکن است در پی این شورش در کشوری با زرادخانه هسته‌ای قدرتمند روی دهد.
به گزارش واشنگتن پست، آژانس‌های جاسوسی ایالات متحده همچنین بر این باورند که خود ولادیمیر پوتین نیز دست‌کم یک روز قبل از آغاز شورش، از احتمال وقوع آن و اینکه یوگنی پریگوژین در حال طراحی برنامه‌ای علیه اوست، مطلع شده است.
به نوعی می توان گفت آن مثال معروف که چاقو دسته خود را نمی برد دیگر محلی از اعراب ندارد.کسانی که تا دیروز فدایی و مزدور پوتین خطاب می شدند علیه رئیس خود شورش کردند.سید عباس صالحی مدیر موسسه اطلاعات در توییتی نوشت:جماعت آتش به اختیار قانون گریز،روزی سلاح را به سوی جبهه خودی می کشانند.این سنت تاریخ است.امروز واگنرها نمونه آن هستند.آیا درس عبرت می گیریم؟
در این ارتباط همچنین گفتگویی انجام دادیم با دکتر علی بیگدلی استاد تاریخ و روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی که در ادامه می خوانید:
آقای دکتر، پیشینه گروه واگنر چیست و چرا این نیروی شبه نظامی به عنوان گروه نیابتی دولت روسیه شناخته شده است؟
واگنرها برای اولین بار در جنگ شبه جزیره کریمه یعنی در سال 2014 به عنوان یک نیروی نظامی قدرتمند شناخته شدند و از آنها به عنوان ارتش در سایه نیروی نظامی روسیه یاد شد چرا که ارتباطات سازمانی خوبی با ارتش روسیه گرفتند. از آن زمان که این گروه نظامی در جریان فتح شبه جزیره کریمه پیروز شدند گستره فعالیت آنها بسیار گسترش یافت.واگنرها به عنوان یک گروه چریکی فعالیت های خود را در آفریقا و خاورمیانه گسترش داد و با گروه های حشدالشعبی،جبهه النصره و حتی القاعده همکاری هایی را آغاز کرد.علاوه بر آن در کشورهای سوریه،لبنان و لیبی هم ماموریت هایی را انجام دادند که بیشتر در سوریه برای حمایت از مواضع روسیه فعالی بودند. همچنین برخی اطلاعات حاکی از آن است که ارتباط های آشکار و پنهانی با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دارند. مجموع جمعیت واگنرها حدود 50 هزار نفر است که حدود 25هزار نفر آنها مسلح هستند و دیگر نیروهایشان در کارهای اداری،جاسوسی و روابط دیپلماتیک فعال هستند. واگنر به دلیل اینکه بارها کارهای خرابکارانه ای در برخی کشورها انجام داده از سوی دولت های آمریکا و اروپا تحریم شده است.اما دوستانی درآمریکا دارند که از آنها حمایت می کنند. جنبش «کوکلوس‌کلان‌ها» مهمترین گروه حامی واگنر هستند که قدرت زیادی در آمریکا دارند به طوری که نقش تعیین کننده ای در انتخاب روسای جمهوری درایالات متحده ایفا می کنند.این گروه از ترامپ حمایت کرد و پیروز شد. واگنر ها حتی در ونزوئلا هم دوستان و طرفدارانی دارند.نیروهای این گروه نظامی بیشتر به جنگ های چریکی اعتقاد دارند و در این زمینه مهارت زیادی دارند و کمک های گسترده ای از سراسر دنیا به آنها منتقل می شود. واگنر با توجه به نفوذی که در خاورمیانه دارد تلاش می کرد پروژه خراسان بزرگ را اجرایی کند بنابراین با دولت ایران روابط صمیمانه ای ندارد.شعار واگنرها برای ایران آزاردهنده است اما به دلیل روابط زیادی که ایران با پوتین دارد اگر شرایط پوتین دگرگون شود به زیان ایران تمام خواهد شد.
علت خیانت واگنر ها به پوتین را چگونه ارزیابی می کنید؟
رهبر واگنرها معتقد است که روسیه عمدا در خرسون به نیروهای واگنر حمله کرده و تعدادی از آنها را کشته است.البته از هفته های پیش صدای مخالفت واگنرها علیه پوتین به گوش می رسید ولی کسی آنچنان توجه نمی کرد.واگنرها به حدی قدرتمند شدند که بخش هایی از اوکراین را آنها تصرف کردند.
رهبر واگنرها تاکنون علیه پوتین ابراز مخالفت صریحی نکردند ولی با وزیر دفاع روسیه بسیار درگیر هستند.واگنر معتقد است شویگو باید از این گروه معذرت خواهی و مذاکره کند.
هیچکس باور نمی کرد که حمله نظامی روسیه به عنوان یکی از قدرتمندترین کشورها به اوکراین تا به این اندازه طولانی شود.غربی ها از اوکراین حمایت زیادی کردند اما بازهم تحلیل این نبود که جنگ فرسایشی شود اما شد.
در جنگ های فرسایشی معمولا قدرت قالب و برتر توان خود را از دست می دهد.روسیه به این مرحله رسیده و از جنبه مالی و انسانی خسارت فراوانی دیده است.تاکنون حدود 250 هزار نفر از نیروهای روسیه کشته شدند که باعث نارضایتی عمومی از دولت روسیه شده است.اما سیستم های امنیتی روسیه این اعتراضات و ناراحتی ها را به شدت کنترل می کندو اجازه بروز و ظهور به اعتراضات نمی دهند.
واگنر تا کجا می تواند پیشروی کنند؟
ممکن است که واگنرها از جهت نظامی حریف ارتش روسیه نشوند اما این موضوع مهم نیست.مهم این است که از این پس واگنر به عنوان یک گروه چریکی مخالفت فدراسیون روسیه عمل می کند و دست به بمبگذاری و خرابکاری در این کشور می زند. این گروه ها رفته رفته طرفدار پیدا می کند.پوتین هم به همین علت گفته است که دیگر وارد جنگ داخلی نمی شود.واگنرها بحران بسیار بزرگی برای دولت روسیه هستند که پوتین با آن مواجه است.واگنرها تا حدود زیادی پوتین را گرفتار می کنند زیرا این گروه به جنگ های معمولی تن نمی دهد.شیوه جنگی واگنر چریکی و خرابکاری در شهرها است.
به طور کلی می توان گفت حتی اگر قائله واگنرها در روسیه تمام شود اما آنها از این پس به عنوان یک تهدید امنیتی برای روسیه و پوتین مزاحمت های جدی ایجاد می کنند و دست به خرابکاری می زنند و این موضوع سال ها باقی خواهند ماند.
اینکه نیروهای ارشد روسیه می گویند واگنرها از پشت به ما خنجر زدند معنایش این است که واگنر یک توان نظامی قابل توجه دارد.بیان چنین جمله ای نشان از اهمیت واگنر دارد و گفتن آن بسیار سخت و سنگین است.
برخی معتقدند که اولیگارش های میلیاردر روسی به واگنرها کمک های مالی می کنند.
اگر چه آمریکا با واگنر ارتباط سازمانی ندارد و آنها را تحریم کرده اما به نظر می رسد غربی ها به نوعی حمایت پنهانی از واگنر می کنند زیرا نمی توانند به صورت مستقیم با روسیه وارد جنگ شوند لذا گروه های مخالف پوتین را تجهیز می کنند.پوتین با سخترین بحران داخلی در شرایط فعلی رو به رو است.
آیا تغییر قدرت در روسیه به ضرر ایران خواهد بود؟
ایران به همان میزانی که از غرب فاصله گرفته به سمت شرق گرایش پیدا کرده است.اینکه دستگاه دیپلماسی ایران به سمت کشورهای غیر دموکراتیک رفته به نظر می آید کار اشتباهی بوده که در روابط بین الملل انجام شده است.کشورها نباید خودشان را به یک یا دو کشور قدرتمند متکی بدانند و سایر قدرت های بزرگ دنیا را علیه خود کنند. هر میزان کشورها بتوانند تکثر گرایی بیشتری در ارتباطات بین المللی داشته باشند می توانند سرفراز تر عمل کنند.بنابراین با سقوط احتمالی پوتین شرایط به نفع ایران پیش نخواهد رفت و ممکن است مشکلاتی برای ما پیش آید.ایران باید جنبه احتیاط را در این مسئله پیش بگیرد.
به نظر شما شورش واگنرها چه تاثیری در جنگ اوکراین می گذارد؟
شورش داخلی تاثیر فراوانی در مرزهای درگیر روسیه و اوکراین می گذارد.از این حادثه زلنسکی خوشحال است.اما پیشروی واگنرها احتمال دارد که یک شکاف استراتژیک در بین نیروهای نظامی پوتین ایجاد کند.این موضوع دور از ذهن نیست.بنابراین با توجه به مهارت های چریکی واگنر ها و توان مالی بالایی که دارند می توانند بحران های داخلی را تحریک کنند و شرایط داخلی روسیه را تغییر دهند و در صفوف نظامی روسیه تاثیر می‌گذارد که به نفع اوکراین خواهد بود.