ستاره صبح آنلاین/پیام فیض:لایحه بودجه سال 1402 پس از تاخیری 40 روزه به مجلس ارائه شد.نمایندگان در اولین روز کاری هفته ارکان کمیسیون تلفیق بودجه را مشخص کرد و سید شمس الدین حسینی وزیر اقتصاد دولت احمدی نژاد به عنوان رئیس این کمیسیون انتخاب شد. اعداد و ارقام بودجه نشان می‌دهد که در بودجه سال آینده افزایش ۴۶ درصدی هزینه‌های دولت، ۴۰ درصدی بودجه شرکت‌های دولتی، افزایش ۲۰ درصدی حقوق، افزایش ۵۹ درصدی درآمدهای مالیاتی و افزایش هزینه یارانه‌ها و دلار ۲۳ هزار تومانی پیش‌بینی شده است.در ارتباط با این موضوع ستاره صبح گفتگویی با وحید شقاقی شهری اقتصاددان انجام داده که در ادامه می‌خوانید:
به نظر شما اختصاص بودجه به برخی نهادهای تبلیغی و فرهنگی چه تاثیری بر اقتصاد می گذارد؟
مساله اصلی تغییر اعداد بودجه نیست، مساله این است که ساختار بودجه‌ریزی کشور مثل سال گذشته است. انباشت تجربه و دانش در ۵۰ سال اخیر نشان می دهد که نحوه برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی یک‌ساله ، دردی را از کشور دوا نمی‌کند.
متاسفانه چالش‌ها و بحران‌ها در کشور رو به افزایش است و بودجه‌های سنواتی نیز همان مسیر گذشته روزمره خود را طی می‌کنند.بنابراین روند این دو مسئله با یکدیگر همخوانی ندارد. یعنی بحران مسایل اقتصادی و محیط‌زیستی هر روز تشدید می‌شود، اما بودجه‌ها و برنامه‌ریزی‌های سالانه ناظر بر حل این معضلات تنظیم نمی شود.
این انتقطاع و از هم جدا شدن موجب می‌شود که همان مسیر روزمره خود را پیش برویم. به طور مثال مالیات را کمی زیاد کرده اند و می‌خواهند اوراق منتشر کنند و اموال بفروشند. اما این نوع نظام بودجه‌ریزی ناظر بر ارتقای بهره‌وری، شایسته‌سالاری، شفافیت و حل بحران تنظیم نشده است.درد اقتصاد کشور بودجه‌ریزی برای امرار معاش کارمندان دولت و بازنشستگان است و این همان مسیر روزمرگی در برنامه ریزی اقتصادی می باشد که در گذشته هم وجود داشت. بنده هیچ جای دنیا را سراغ ندارم که دولت این همه کارمند رسمی داشته باشد. دولت فقط به دنبال این است که حقوق و دستمزد کارمندان را پرداخت کند، ولی نکته این‌جاست که چقدر بهره‌وری در اقتصاد ایران وجود دارد.
به نظر شما بودجه سال 1402 می تواند به اهداف خود دست پیدا کند؟
بنده سال های زیادی در دستگاه‌های اجرایی بوده‌ام و مشاهده کرده‌ام که چه ساختار و نهاد اداری در کشور وجود دارد. این نوع نظام اداری پول را می بلعد و هر چقدر هم به این نظام اداری پول تزریق شود، خروجی آن حل مسایل نخواهد بود.
۲۰ سال پیش قرار بود بودجه‌ریزی عملیاتی شود.نظام بودجه‌ریزی هدفمند، برنامه‌محور و در عین حال، ناظر بر حل چالش‌های کشور باشد. این شعاری بود که از ۲۰ سال پیش به آن تاکید شده بود. در همان سال ها کارشناسان به این نتیجه رسیده بودند که نظام بودجه‌ریزی کشور ناظر بر ارتقای بهره‌وری و حل بحران‌ها و چالش‌های کشور نیست. اکنون ۲۱ سال گذشته و همان مسیر گذشته ادامه دارد.متاسفانه بودجه‌ریزی، افزایشی و چانه‌زنی است که این نوع نظام بودجه ریزی بدترین نوع برنامه ریزی است.بنابراین نمی توان انتظار داشت که بودجه 1402 به اهداف خود برسد.
نظر شما چرا ساختار بودجه نویسی اصلاح نمی شود؟
رهبری چند سال قبل به رییس مجلس وقت برای اصلاح ساختار بودجه‌ریزی دستور دادند، ولی به نظر می رسد اراده ای برای این کار وجود ندارد. مجلس قبل و مجلس کنونی هم این اصلاحات را انجام نداد. آنچه که اکنون وجود دارد همان ساختار سال‌های قبل با تغییراتی در برخی از اعداد است. بنابراین تغییر اعداد و ارقام بودجه تاثیری در کل اقتصاد نخواهد داشت. یعنی تمرکز بر پرداخت حقوق است. چندین سال است که برای پروژه‌های عمرانی به لحاظ تخصیص بودجه توجه لازم صورت نگرفته است. عملا به نظام اداری پول می‌دهیم که بهره‌وری، شفافیت و شایسته‌سالاری ندارد و برای حل مسائل کشور راه حل ندارد. به طور مداوم هزینه‌ها در بودجه اضافه شده است. هم هزینه‌های دستگاه‌های دولتی و هم صندوق‌های بازنشستگی. دولت‌ها مجبور شده‌اند در کنار مالیات و نفت، شروع به آینده‌فروشی کنند، یعنی اوراق منتشر کنند. اکنون هم شروع کردند که اموال بفروشند.این موضوع مانند این است که یک نفر بخواهد رستوران برود و بعد برای پول آن فرش زیر پای خود را بفروشد.
در دنیا هم وقتی اموال یا اوراق منتشر می‌کنند، برای توسعه زیرساخت‌ها است. ایراد ندارد که خودرو را بفروشیم که خانه بخریم، اما ماشین را نباید بفروشیم تا یک هفته به شمال برویم. اگر این اتفاق بیفتد، همه نسبت به عقلانیت برنامه ریزان تعجب می‌کنند. بودجه سنواتی که برنامه یک‌ساله اقتصاد است، باید به مسایل کشور متصل شود که در برنامه‌های میان‌مدت مسائل را حل کند. یعنی برای مثال، مساله آب را ظرف ۵ سال می‌خواهیم حل کنیم. این نوع بودجه‌ریزی ۵۰ سال است که اتفاق می‌افتد و حاصل آن، «هیچ» بوده است. ما که نباید با حاصل «هیچ» دوباره این مسیر را ادامه دهیم.
تعیین رقم 23 هزار تومان برای دلار چه تاثیری بر اقتصاد می گذارد؟
تفاوتی نمی کند که عدد دلار در بودجه بالا و پایین شود یا نفت کم و زیاد به فروش برسد، در نهایت حاصل، چندان راه گشا نیست.زیرا از اجرای این برنامه فقط به دنبال پرداخت حقوق و روزمرگی هستیم.این مسئله به توسعه ختم نمی شود به همین دلیل عرض می کنم حاصل آن چیزی نیست که بتوان روی آن مانور داد.
بودجه باید ناظر بر حل مسایل کشور باشد. این نوع بودجه‌ریزی محکوم به شکست است .
به نظر شما پیام بودجه برای اقتصاد چیست؟
به طور طبیعی این بودجه به دلیل این‌که ناظر بر ارتقای بهره‌وری و حل مسایل کشور نیست، حاصل آن کسری‌های بودجه، تورم حاصل از کسری بودجه، عدم کمک به رشد و حل مسایل اقتصادی خواهد بود.
لایحه‌ای که من دیدم، به دلیل این‌که مثل گذشته تنظیم شده، کسری بودجه عیانی دارد.متاسفانه کسری بودجه عملیاتی در لایحه بالاست، زیرا باید اوراق و اموال بفروشد. در حقیقت دولت می خواهد برای پرداخت حقوق اموال بفروشد که این برنامه ریزی با منطق اقتصادی جور در نمی آید.
نظام اداری نیازمند تغییرات اساسی است. سمت و سوی این نظام اداری است، یعنی حقوق می‌دهیم اما بهره‌وری منفی خواهدب ود.برای اختصاص بودجه هر بخش باید برنامه ارائه دهد. دولت نباید به کارمند پول بدهد،بلکه باید برای حل مساله پول اختصاص دهد.