ستاره صبح آنلاین-خبرها حاکی از آن است که هفته آینده تهران میزبان نشست مهمی خواهد بود. ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور ایران؛ رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه و ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه در تهران با یکدیگر به گفتوگو مینشینند.
اهمیت این نشست به میهمانانش، یعنی حضور رهبران دو قدرت مطرح بینالمللی و منطقهای است. جنگ اوکراین، موقعیت خاص خاورمیانه در شرایط کنونی و همزمانی این نشست با سفر رئیسجمهور آمریکا به خاورمیانه، بر اهمیت این گفتوگوها میافزاید.
این خبر نخستین بار توسط کرملین منتشر شد. گفتهشده سه کشور ایران، روسیه و ترکیه سال گذشته برای این گفتوگوها برنامهریزی کرده بودند که به دلیل شیوع بیماری کرونا در تهران، نشست به تعویق میافتد. اما بیشک برگزار شدن این نشست در چنین موقعیتی واکنشی از جانب این سه کشور به سفر جو بایدن تلقی میشود. چون ولادمیر پوتین بعد از پایان سفر جو بایدن به اسرائیل و عربستان، عازم تهران میشود. میتوان دریافت که پوتین برای خود و کشورش جایگاهی در حد رئیسجمهور بزرگترین قدرت جهان و آمریکا قائل است و قدرت نشان میدهد که تأثیر روسیه در خاورمیانه کمتر از نقش آمریکا در منطقه نخواهد بود.
روسیه امروز در میدان جنگ اوکراین در حال جنگیدن با غرب است. اگرچه روسها در برابر مقاومت اوکراینیها غافلگیر شدهاند، اما پوتین توانسته جنگ انرژی را به کنترل خود درآورد. با توجه به افزایش قیمت انرژی در جهان میتوان گفت تا اینجا روسیه برنده جنگ اقتصادی با غرب است و غرب بهویژه اروپا باید به استقبال زمستانی سرد برود و خود را برای پرداختن بهای تحریم روسیه آماده کند.
ذخایر گاز و نفت اروپا در حال کاهش است، این روند در شرایطی ادامه پیدا میکند که کمتر از سه ماه دیگر نیاز قاره سبز به انرژی چند برابر خواهد بود. یکی از محورهای سفر جو بایدن رئیسجمهور آمریکا به خاورمیانه به همین مسئله مربوط است. بایدن برای جلب رضایت عربستان، امارات و دیگر کشورهای شورای همکاری خلیجفارس برای افزایش تولید نفت و پایان دادن به ارتباطشان با اوپک پلاس به منطقه آمده است.
دراینبین رئیسجمهور روسیه نیز ابزارهای خود را برای به زانو درآوردن غرب دارد. مثلاً عدم رضایت سوریه برای عبور نفت و گاز قطر از خاکش به ترکیه و ایجاد مانع در مسیر صادرات انرژی به اروپا. سفر بایدن در راستای احساس خطر جدی از تأمین انرژی اروپا است. زیرا گسترش دامنه جنگ اوکراین و طولانی شدن مدت جنگ قابل پیشبینی است.
نقش ترکیه نیز دراینبین اهمیت ویژهای دارد. ترکیه همواره نگاهی به غرب دارد ولی تحریمهای آمریکا علیه روسیه، ترکیه را مجبور به جانبداری میکند. زیرا اقتصاد ترکیه بهشدت به اقتصاد روسیه وابسته است. اکنون صدها شرکت ترک در روسیه فعالیت میکنند و گردشگران روسی سالانه میلیاردها دلار در ترکیه هزینه میکنند. دو کشور سابقه همکاری باهم در جریان جنگ سوریه هم دارند. ازاینرو هر تصمیم و اتفاقی در مورد روسیه، بهسرعت ترکیه را تحت تأثیر قرار میدهد. ضمن اینکه بعد از آغاز جنگ اوکراین، روسیه به ترکیه به چشم یک میانجی نگاه کرده است، زیرا چنین ظرفیتی را در ترکیه میبیند و مذاکراتی بین طرفین جنگ اوکراین به میزبانی ترکیه برگزار شد.
واکنش سه کشور ایران، ترکیه و روسیه با قبول نشست تهران پس از پایان سفر رئیسجمهور آمریکا به خاورمیانه، ضمن به نمایش گذاشتن مواضع متفاوت خود با این کشور بر نقش خود در نظم منطقه تأکید میکنند.