ستاره صبح-
فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین و تحلیلگر روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با ستاره صبح با اشاره به اینکه طی روزهای گذشته، بحث‌های فراوانی پیرامون قرارداد همکاری 25ساله ایران و چین مطرح‌شده است، درباره ریشه شکل‌گیری این توافق گفت: «من وقتی متن این پیش‌نویس را خواندم نمی‌توانم اسم قرارداد روی آن بگذارم، زیرا این‌یک نوع تفاهم‌نامه همکاری برای اجرای مقداری پروژه است. ما می‌دانیم که در حال حاضر نفت ایران به فروش نمی‌رسد و فروش نفت منبع اصلی تأمین ارز است. پتروشیمی نیز مورد تحریم آمریکا قرار دارد و سایر فعالیت‌های بازرگانی مشمول تحریم است و کشورهای دیگر نیز به دلیل نگرانی از تحریم‌ها پیروی و اجرا می‌کنند. آیا قرار است ما برای همیشه در این تحریم‌ها بمانیم و نفت و پتروشیمی را به‌طورکلی از اقلام صادراتی خود خارج کنیم و ارتباط با دنیا را قطع کنیم؟ ما با مشکل تحریم‌ها روبرو هستیم. سیاستمداران ما در درجه اول باید بکوشند تا تحریم‌ها از بین برود؛ به‌عبارت‌دیگر باید بیماری تحریم را از بین برد. اقدامات دیگری ازجمله دور زدن تحریم‌ها مُسکّن است و ابزارهایی است تا بتوانیم از عهده برنیامدن در علت اصلی را به این طریق جبران کنیم.»
دلیل مخالفت‌ها با توافق
این دیپلمات پیشین درخصوص علت مخالفت‌ها با انعقاد این توافقنامه، در پاسخ به این سؤال که «آیا چین می‌تواند عملکرد مناسبی در این خصوص داشته باشد؟» افزود: «در مخالفت‌ها به‌شدت از مسائلی که ممکن است در رابطه با چین پدید بیاید اظهار نگرانی شده است. چین تاکنون به‌طورکلی به تحریم‌های آمریکا عمل کرده است و مقدار واردات نفت از ایران را به‌شدت پایین آورده است. پول مقدار نفتی که چین از ایران می‌برد کاملاً بلوکه است و نیازهای وارداتی ایران را بدون ارتباط بین خریدار و فروشنده برطرف می‌کند. چین در پروژه آزادگان در خلیج‌فارس با توتال همکاری می‌کرد اما بعد از رفتن توتال، چینی‌ها هم رفتند. آزادراه تهران شمال 25 سال طول کشیده است. ما پروژه‌ای اصولی با چین اجرا نکرده‌ایم؛ صرفاً تعدادی پتروشیمی ساخته‌ایم و تولید سیمان را چندین برابر کرده‌ایم، شاهراه‌هایی ساخته‌ایم که زمینه‌ساز توسعه اقتصادی خوبی است ولی کار عمرانی جدیدی نکرده‌ایم. مسئله دیگر مواجهه این تفاهم 25 ساله با اختلافات بین چین و آمریکا است. آیا چینی‌ها با ایران سازگاری بیشتری نشان می‌دهند؟ باید از بابتی از چین ممنون بود که در عین تحریم، به‌عنوان تنها پنجره بازرگانی خارجی با ایران رابطه مستقیم خود را با کشور ما حفظ کرده‌است. این نکته جای سپاس‌گزاری دارد و در آینده نیز باید روی این موضوع حساب کرد، ولی در شرایط فعلی تعریف پروژه‌ها بدون پاسخ گرفتن از چینی‌ها نکته مهمی است آیا این حرکت از لج آمریکا و به دلیل اختلاف با آمریکا است؟ باید منتظر ماند و دید.»
اشکالات قرارداد 25 ساله
مجلسی همچنین درباره اشکالاتی که به این قرارداد و همچنین مدت‌زمان آن وارد است، توضیح داد و خاطرنشان کرد: «عیب این برنامه در این است که در دنیایی که رقیبی وجود ندارد و نمی‌توان برای این پروژه‌ها به‌جایی رجوع کرد، نمی‌توان تصمیم دیگری گرفت. چینی‌ها در بسیاری جهات توانمندی و تکنولوژی قابل اتکایی دارند، اما در چنین شرایطی آیا درخواست‌های دیگری نیز از ایران داشته‌اند؟ ما اطلاعی از این وضعیت نداریم و نمی‌توانیم داوری کنیم؛ اینکه آیا قیمت‌ها مناسب است یا چون در شرایط استیصال هستیم ناچار به تن دادن هستیم. دولت باید این موارد را شفاف کند تا بدانیم چه خواهد شد. ضمن آنکه مشخص نیست در طول 25 سال آینده چه تحولاتی در عرصه داخلی و بین‌المللی برای ایران رخ دهد. من بعید می‌دانم که این قرارداد حتی اگر به‌صورت 25 ساله نوشته‌شده باشد، به شکل یک امتیاز قاجاری باشد که ایران را از امضای قرارداد با سایر کشورها در آینده بازدارد. اگر این‌چنین باشد مشمول امتیازاتی خواهد شد که متعلق به قرن 19 بودند و زمان آن‌ها سپری‌شده است.»
رابطه با چین و روسیه
این تحلیلگر برجسته روابط بین‌الملل در پاسخ به این سؤال خبرنگار ستاره صبح مبنی بر اینکه «برخی مخالفان معتقدند که این برنامه همکاری 25ساله، مؤید رویکرد و سیاست نگاه به شرق در جمهوری اسلامی است و بر اساس آن به روابط تاریخی ایران با کشورهای بلوک شرق ارجاعاتی می‌دهند. آیا این کشورها، قابل‌اعتماد هستند؟» تصریح کرد: «در شرایطی که ما با دنیا ارتباط داشته باشیم، چین و روسیه دو کشور از مهم‌ترین کشورهایی هستند که می‌توانیم و باید با آن‌ها در رابطه باشیم. ما نمی‌توانیم فقط با کشورهای فقیر و ناتوان و کشورهایی که فقط از ایران پول می‌گیرند ارتباط بگیریم و برای کشوری پارلمان بسازیم و به دیگری قرض‌الحسنه بدهیم... باید روابط ما با چین، ژاپن، روسیه، کره جنوبی و... در شرق و همچنین فرانسه، آلمان، انگلیس و... در غرب باشد تا ارزش اقتصادی به همراه بیاورد. ضمن آنکه من اعتقادی به مفهوم بلوک غرب و شرق ندارم. این موارد مسائلی ایدئولوژیک بود که به زمان کمونیسم تعلق داشت، اما آن دنیا امروز وجود ندارد. امروز رقابت قدرت بین آمریکا و چین مطرح است و شاید مجدداً منافع آمریکا در ارتباط با کشور بزرگ چین مطرح شود. روسیه در آن دوران کشوری فلک‌زده و عقب‌مانده بود که امروز با ثروتی فراوان به‌سرعت در مسیر صنعتی شدن قرارگرفته و جزو جهان غرب به‌حساب می‌آید. این موارد رقابت و حسادت را بین قدرت‌ها ایجاد کرده است. اروپا و روسیه به هم متصل هستند و گاز اروپا از روسیه تأمین می‌شود این بخش‌ها باید باهم بسازند. امروز ذهن ایرانیانی که همچنان رسوبات کمونیستی دارد با آن دید به روسیه می‌نگرد و عده‌ای نیز فکر می‌کنند می‌توان روسیه را در مقابل آمریکا قرار داد. این نگاه‌ها توهم است.»
تعامل با شرق و غرب
وی با یادآوری این نکته که روسیه و چین همان دو کشور هم‌پیمان ایران بودند که در تحریم‌های احمدی‌نژادی ما را به شورای امنیت بردند و شش قطعنامه تصویب کردند؛ افزود: «حتی روسیه سامانه‌های دفاعی اس300 فروخته‌شده به ایران را تحویل نداد و در پروژه‌های مختلف خرید سلاح و اسلحه ایران را ممنوع کرد. چین نیز همین‌طور بود. اما این موضوعات به عدم تعامل ما با آنان بازمی‌گشت. اصل حرف من این است که ما دیگر در دنیای ایدئولوژیک و رقابتی شرقی و غربی نیستیم. این تفکرات فقط به بازار سیاسی ایران مربوط است که به دلایل فرهنگی روابط خود را با دنیای اروپا و آمریکا قطع کرده است و نگران است که مبادا فرهنگ آنان خواستاران بیشتری در ایران پیدا کند، ولو که گروه‌های ناامید و مهاجر ایرانی رو به‌جانب غرب کرده‌اند.»
پایان بلوک‌بندی‌ها
مجلسی در پاسخ به این سؤال که آیا «نگاه به شرق» سیاستی سازنده برای ایران است یا خیر، خاطرنشان کرد: «بلوک مفهومی در دوران جنگ سرد بود. امروز بلوک وجود ندارد. چین نیز فقط نام کمونیست را یدک می‌کشد. عکس مائو فقط روی پول چین باقی‌مانده است و امروز پادشاهی مشروطه آنجا حکم‌فرمایی می‌کند. ثروتمندان جهان و بانکداران و سرمایه‌داران امروز دنیا در چین قرار دارند. باید دانست که توسعه اقتصادی، توسعه سیاسی را به دنبال می‌آورد. چین و روسیه و اروپا تفاوت دیگری ندارند. شانگهای امروز بسیار زیباتر از پاریس و لندن است و تمام جذابیت‌های زندگی را در خود دارد. بنابراین «نگاه به شرق» نه به‌عنوان یک تهدید، بلکه یک واقعیت است. البته به‌جز چین دیگر به کجا می‌توان نگاه کرد؟ حتی نمی‌توان نگاهی جدی به روسیه داشت. ما با بازار داخلی روسیه آشنا نیستیم و نمی‌دانیم این کشور چقدر می‌تواند نیازهای کشور ما را تأمین کند. شاید بتوان کمی اسلحه از این کشور تهیه کرد. از طرفی چطور می‌توان با روسیه پول مبادله کرد؟ در مورد چین می‌دانیم که با نفتی که از ایران می‌برد می‌توان مبادلاتی داشت ولی در مورد روسیه این‌طور نیست. این مسئله ارتباط با روسیه را سخت می‌کند. چون با صادرات پرتقال و کیوی نمی‌توان واردات صنعتی داشت. بزرگ‌ترین و ارزان‌ترین بزرگراه مستقیم بین ایران و روسیه دریای خزر است که می‌توان از این ظرفیت استفاده کرد.»
تداوم نگاه به شرق
او در ادامه درباره احتمال تداوم این نگاه و این سیاست در عرصه دیپلماسی گفت: «به نظر من می‌توان این‌ها را برای آینده موردتوجه قرارداد ولی همه این مسائل در شرایطی است که تحریم نباشیم. این موارد را باید ریشه‌یابی کرد و موانع را از میان برداشت باید مسائل عرب‌ها را به خودشان واگذار کرد و از خواسته‌های به‌حق آن‌ها حمایت کرد، ولی حمایت از جنسی که امروز نیز بسیاری کشورها از ایران دارند و تعارفاتی ابراز می‌شود. ما باید بتوانیم تحریم‌ها را از بین ببریم. امروز حتی لبنان از خرید نفت ایران خودداری می‌کند. این کشور بزرگ‌ترین مرکز نفوذی مسلحانه ایران است و حتی لبنان امروز به دلیل تحریم‌ها حاضر به خرید نفت ایران نیست.»
ضرورت استقلال بازرگانی
فریدون مجلسی در پایان در جمع‌بندی صحبت‌های خود گفت: «قرارداد همکاری 25 ساله ایران و چین، قراردادی نیست که عده‌ای از انعقاد آن ابراز وحشت می‌کنند. این قرارداد درواقع نوعی قول و قرار است که طی 25 سال آینده، اگر اعتبارات ایران نزد چین به روال سابق برقرار باشد، آن‌ها در ایران فعالیت‌هایی در حوزه نفت و گاز، بندرها، راه‌ها و... انجام دهند. البته نکته قابل‌توجه آن است که اگر در فضای غیررقابتی این قرارداد منعقد شود، چینی‌ها دست بالا را خواهند داشت زیرا ممکن است قیمت‌ها را به‌دلخواه خود تعیین کنند. بنابراین اگر ایران بخواهد به دنیای تجارت بین‌الملل بازگردد و از انزوای تجاری و سیاسی خارج شود، در آن صورت می‌تواند به استقلال بازرگانی برسد. استقلال بازرگانی به این معناست که کشور هر کالایی را که بخواهد بفروشد، پول خود را با هر ارزی که بخواهد در کشورها ذخیره کند و با این پول از هر کشوری هر کالایی را که بخواهد خریداری کند. وقتی کشور ناچار به پذیرش محدودیت‌هایی در تجارت باشد، مجبور است خود را با خواسته‌های طرف مقابل تطبیق دهد. ضمن آنکه چینی‌ها روابط بازرگانی مهم‌تری با کشورهای همسایه و کشورهای رقیب ایران نیز دارند و چند برابر ایران، با این کشورها مبادلات بانکی و بازرگانی دارند. بنابراین ممکن است بر اساس منافع خود، حتی مبادلات با ایران را در آینده کمتر کند. به هر حال باید دانست که بدون پذیرش مقررات گروه اقدام ویژه مالی یا FATF ایران نمی‌تواند وارد نظام بانکی و تجارت بین‌المللی شود.»
دو دیدگاه درباره سند
همچنین رحمان قهرمان‌پور، تحلیلگر روابط بین‌الملل نیز به ستاره صبح گفت: «در مورد سند 25 ساله بین ایران و چین دو دیدگاه وجود دارد. یکی اینکه این پیامی از سوی ایران به غرب است مبنی بر اینکه ایران سیاست خارجی خود را طوری تنظیم می‌کند که انگار تحریم‌ها به این زودی رفع نخواهد شد و ایران هم برای آن‌ها راهکار دارد. بنابراین پیامی است به آمریکا که از مواضع خود کوتاه بیابد و تلاشی برای افزایش قدرت چانه‌زنی ایران در مقابل غرب به‌صورت کلی و در مورد هسته‌ای به‌صورت خاص است. دیدگاه دیگر معتقد است که این سند چیزی فراتر از مسئله غرب است و آن تغییر قدرت به سود چین در نظام بین‌الملل است. این دیدگاه می‌گوید حتی اگر مسئله تحریم‌ها و برجام هم نبود ایران با پکن قرارداد می‌بست. به این خاطر که همه شواهد و قرائن می‌گوید که چین در آینده نزدیک تبدیل به قدرت برتر اقتصادی جهان خواهد شد و همه کشورها و همچنین ایران ناچارند تا به این واقعیت توجه کنند و سیاست خارجی خود را با توجه به این موضوع پیش ببرند. اما باید دانست که امضای این سند بدون تأثیر در روابط ایران و امریکا و موضوع برجام نیست.»
ستاره صبح بررسی می‌کند
حاشیه‌های یک قرارداد 25 ساله
چین مخالف انتشار جزئیات قرارداد است
حسین شریعتمداری: مخالفان معاهده ایران و چین، جاهل و خائن هستند
محمدجواد ظریف: سند همکاری ایران و چین، تعهدی برای طرفین ایجاد نمی‌کند
اشاره: محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، روز شنبه 7 فروردین (۲۷ مارس)، سند همکاری جامع ۲۵ ساله دو کشور را در محل وزارت خارجه ایران در تهران امضا کردند. پیش از آن نیز خبرگزاری‌ها گزارش داده بودند که سند جامع همکاری دو کشور از سوی علی لاریجانی، مشاور رهبری و مسئول پیگیری قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین و پس از دیدار با وزیر خارجه چین، «نهایی» شده است. به گزارش رسانه‌ها، در دیدارهای وزیر امور خارجه چین در تهران، طرفین ایرانی و چینی «بر بسط همه‌جانبه روابط مبتنی بر مشارکت جامع راهبردی تأکید کردند». هرچند سابقه مذاکره درباره این سند راهبردی به بیش از ۱۰ سال پیش بازمی‌گردد، اما جدی شدن آن، هم‌زمان با مذاکرات برجام اتفاق افتاد. شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری خلق چین، در سال ۱۳۹۴ و در فاصله ۱۱ روز پیش از توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ به تهران آمد و با رهبر انقلاب و رئیس‌جمهور دیدار و گفت‌وگو کرد. رهبر انقلاب روز 3 بهمن 1394 در دیدار با شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین گفتند: «دولت و ملت ایران همواره به دنبال گسترش روابط با کشورهای مستقل و قابل‌اطمینان همچون چین بوده و هستند و بر همین اساس، توافق رؤسای جمهوری ایران و چین برای روابط استراتژیک ۲۵ ساله، درست و حکمت‌آمیز است». در آن زمان صحبت از طرح «راه ابریشم جدید» درزمینه استراتژی تجارت خارجی چین در میان بود. پس‌ازآن، پیش‌نویس سند همکاری‌های راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین چند بار بین پکن و تهران ردوبدل شد. پیش‌نویس نهایی این برنامه روز ۳ تیر ۱۳۹۹ در جلسه هیئت دولت بررسی و تصویب شد و به وزارت امور خارجه مأموریت داده شد که طی مذاکرات نهایی با طرف چینی، براساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای طرفین برساند. همان زمان برخی رسانه‌های خارجی ادعاهایی را درباره امتیازهای غیرمعمول به چین، ازجمله واگذاری کنترل چند بندر و جزیره ایرانی به پکن مطرح کردند که مسئولان آن را تکذیب کردند. بااین‌حال به دلیل عدم انتشار جزئیات این سند، گمانه‌زنی‌ها درباره آن همچنان رواج داشته و دارد و کنشگران معتقدند که بهترین روش در روابط خارجی، ایجاد رابطه متوازن بین شرق و غرب با رعایت منافع ملی است است. گزارش پیش رو به مرور واکنش‌های مرتبط می‌پردازد.
جو بایدن: من نگران تحقق شراکت بین چین و ایران بوده و هستم
علی شمخانی: شکوفایی همکاری‌های راهبردی در شرق، افول آمریکا را سرعت می‌بخشد
مجتبی ذوالنوری: ایران به دنبال آن است که با روسیه هم سندهای درازمدت و راهبردی منعقد کند
علی ربیعی: دولت نسبت به نگرانی‌هایی که درباره این سند وجود دارد، احترام قائل است
سیدکمال خرازی: اسناد همکاری راهبردی، مرتبط با امنیت ملی است و جزئیات آن منتشر نمی‌شود
محمود واعظی: کشورهایی که به تحریم اعتیاد پیداکرده‌اند، از توافق ایران و چین خوشحال نیستند
شعار «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» به عنوان یکی از اصول اصلی سیاست خارجی ایران از ابتدای انقلاب مورد تاکید بوده است. این شعار در اصل 152 قانون اساسی ایران نیز بدین نحو آمده است:«سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران براساس نفی هرگونه سلطه‌جویی و سلطه پذیری، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارزی، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت‌های سلطه گر و روابط صلح‌آمیز متقابل با دول غیرمحارب استوار است».
محمدجواد ظریف
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در یادداشتی در مورد توافق با چین که چکیده محتوای آن را خبرگزاری دولتی ایرنا منتشر کرده گفته است: «این سند هیچ تعهدی برای هیچ‌یک از طرفین ایجاد نمی‌کند.» وزیر خارجه ایران گفت که «این سند قرارداد و معاهده نیست» و افزود: «بر اساس تفسیر حقوقی دولت و شورای عالی امنیت ملی، این سند طبق قانون اساسی و به دلیل ایجاد نکردن هیچ‌گونه تعهدی نیازمند تصویب مجلس شورای اسلامی نیست ولی نسخه‌ای از آن برای رئیس مجلس شورای اسلامی ارسال‌شده است». ظریف در مورد انتقادهایی که از منتشر نشدن محتوای این سند صورت گرفته گفت که «انتشار این سند همچون اسناد مشابه نیازمند توافق هر دو طرف امضاکننده است» و اظهارنظر کرد که «عدم انتشار عمومی چنین سندهای راهبردی متداول و معمول است».
جو بایدن
سایت کاخ سفید واشنگتن روز ۲۸ مارس (هشتم فروردین) به موضع جو بایدن نسبت به امضای سند همکاری جامع دو کشور پرداخته است. به گزارش دویچه وله، جو بایدن که به زادگاه خود در دلاور رفته بود، روز یکشنبه ۲۸ مارس، پیش از مراجعت به کاخ سفید به پرسش خبرنگاران پاسخ گفت. آخرین پرسش مطرح‌شده از جو بایدن مربوط به رویکرد آمریکا و دولت این کشور در قبال خبر امضای سند همکاری دو کشور ایران و چین بود. خبرنگار می‌پرسد: «شما چقدر از افزایش دامنه شراکت بین چین و ایران نگران هستید؟» بایدن در پاسخ می‌گوید: «من سال‌ها نگران تحقق چنین امری بودم».
علی شمخانی
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران با انتشار یک پست توییتری گفت که نگرانی بایدن از همکاری راهبردی ایران و چین «درست است». خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا» روز دوشنبه نهم فروردین (۲۹ مارس) با انتشار گزارش کوتاهی به پست توییتری علی شمخانی پرداخت. شمخانی در توییت خود امضای «سند نقشه راه همکاری راهبردی ایران و چین» را بخشی از «سیاست مقاومت فعال» ایران دانست. به سخن دیگر، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی امضای این سند از سوی دو کشور را راهکاری برای تخفیف فشارهای ناشی از تحریم‌های آمریکا می‌داند. او خطاب به آمریکا و متحدان اروپایی این کشور گفت: «دنیا فقط غرب نیست و غرب هم فقط آمریکای قانون‌شکن و سه کشور اروپایی بدعهد نیست». شمخانی در این توییت نوشته است: «نگرانی بایدن کاملاً درست است؛ شکوفایی همکاری‌های راهبردی در شرق، افول آمریکا را تسریع می‌کند».
مجتبی ذوالنوری
مجتبی ذوالنور، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران روز دوشنبه 9 فروردین با اشاره به سند همکاری ایران و چین گفت: «جمهوری اسلامی ایران علاوه بر چین، به دنبال آن است که با روسیه هم سندهای درازمدت و راهبردی منعقد کند». این اسناد راهبردی به گفته او شامل «تعاملات اقتصادی دوجانبه» و دیگر زمینه‌های همکاری مشترکی می‌شود. خبرگزاری شفقنا به نقل از مجتبی ذوالنور نوشته است که وارد شدن در چنین مناسباتی با چین و روسیه و کشورهای همسایه «یکی از مهم‌ترین راه‌های بی‌تأثیر کردن تحریم آمریکا» علیه جمهوری اسلامی است. به گفته رئيس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، این کمیسیون قصد دارد از محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران دعوت کند تا در صحن مجلس یا کمیسیون، «توضیحات لازم را در این زمینه به نمایندگان ارائه کند». او گفته که «اگر در معاهدات و قراردادهای بین‌المللی تعهدی برای ایران در مقابل کشورهای دیگر ایجادشده باشد»، باید به تصویب مجلس برسد و مجلس باید با «نقش نظارتی خود» بر روند این قراردادها «دقت کند تا مبادا منفعتی از منافع ملت مغفول واقع نشود». البته ذوالنوری توضیح نداده که اگر سند همکاری با چین، ایران را با تعهداتی روبرو می‌کند که نیاز به نظارت مجلس دارد، چرا پیشاپیش وعده سندهای مشابه با روسیه داده می‌شود.
علی ربیعی
علی ربیعی، سخنگوی دولت گفته مانعی برای انتشار سند همکاری ایران و چین از سوی تهران وجود ندارد اما طرف مقابل «احتمالاً به خاطر برخی ملاحظات» راضی به انتشار آن نیست. موضوعی که باعث اعتراض برخی صاحب‌نظران شد. ربیعی که روز سه‌شنبه ۱۰ فروردین در اولین کنفرانس خبری‌اش در سال ۱۴۰۰ درباره سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین توضیحاتی ارائه کرد، این سند را «یک نقشه راه» توصیف کرد که باید در ماه‌ها و سال‌های آینده تکمیل شود. به گفته ربیعی این‌گونه اسناد تنها میان ایران و چین نبوده و اولین سند همکاری بلندمدت هم نیست. سخنگوی دولت تأکید کرد که سند همکاری ایران و چین «علیه هیچ کشور ثالثی نیست و تنها هدف آن تحقق و بهره‌برداری از همه ظرفیت‌های موجود در روابط میان ملت‌هاست». او همچنین گفته: «اعتقادداریم که این سند همکاری، آخرین امیدها به موفقیت‌آمیز بودن مسیر احیای کامل برجام را تسهیل می‌کند». علی ربیعی در پاسخ به پرسشی درباره علت منتشر نشدن متن این سند گفته است: «وزارت امور خارجه گزارش‌برگ این سند را که حاوی تمامی سرفصل‌ها، رئوس و محتوای توافق است منتشر کرده و به‌راحتی در دسترس همگان قرار دارد. انتشار متن کامل مشروط به موافقت طرفین است. ما هیچ ملاحظه‌ای برای انتشار آن نداریم اما شاید نظر طرف چینی متفاوت باشد». سخنگوی دولت تأکید کرد: «با اطمینان اعلام می‌کنم سرفصلی فراتر ازآنچه در گزارش‌برگ آمده وجود ندارد و طی مذاکراتی که با همکارانم در وزارت امور خارجه داشته‌ام، ترتیب گفت‌وگوهایی بیشتر با مردم و حتی منتقدان و درنتیجه توضیح کامل برای اطمینان بخشی صورت خواهد گرفت». علی ربیعی در بخش دیگری از سخنانش تأکید کرد که «این سند، پیمان، قرارداد و عهدنامه بین‌المللی محسوب نمی‌شود و طبق این تفسیر حقوقی نیازی به مصوبه مجلس هم ندارد». او اما در ادامه گفت اگر این سند جنبه اجرایی بگیرد قطعاً به مجلس ارائه خواهد شد. ربیعی گفت که دولت برای نگرانی‌هایی که درباره این سند وجود دارد احترام قائل است و تأکید کرد که دولت باید به نگرانی‌های کسانی که دغدغه استقلال کشور را دارند توجه کند. او دولت روحانی را متشکل از «وطن‌دوست‌ترین فرزندان این کشور» توصیف کرد که «در صف مقدم حفظ و کسب منافع ملت ایران ایستاده‌اند».
حسین شریعتمداری
حسین شریعتمداری مدیرمسئول روزنامه کیهان در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین را «مقدمه تشکیل یک‌قطب قدرتمند اقتصادی در مقابل غرب» دانست و «کمترین نتیجه» آن را «خنثی کردن تحریم‌ها» دانست. او مخالفت‌های ایرانی‌ها با این معاهده را به «غرب‌زده‌ها» ربط داد و با استناد به سخن امام خمینی گفت که «این مخالفت را تنها می‌توان با دو گزینه جهالت و خیانت تعریف کرد». نماینده رهبر انقلاب در موسسه کیهان علت نگرانی اروپا و آمریکا از همکاری ایران و چین را «خنثی کردن تحریم‌ها» عنوان کرده و گفته است: «همان‌گونه که شاهد بوده‌اید، آمریکا و اروپا از این توافقنامه به‌شدت عصبانی هستند چراکه روال غلط و خسارت‌بار کنونی را به نفع کشورمان که البته منافع چین را هم در خود دارد، برهم می‌زند». به گفته او این معاهده آمریکا را در برابر ایران «خلع سلاح» می‌کند. شریعتمداری همچنین گفته که «با این معاهده از بن‌بستی که متأسفانه به علت نابلدی و بعضاً در پی خیانت بعضی‌ها به ایران تحمیل‌شده بود خارج می‌شویم و می‌توانیم تحریم‌های آمریکا را خنثی کنیم».
محمود واعظی
محمود واعظی، رئیس دفتر ریاست جمهوری در مصاحبه با خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران «ایرنا»، تحریم‌ها را دلیل منتشر نشدن سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین دانست. واعظی درعین‌حال گفت: «این سند، یک قرارداد الزام‌آور یا تعهدآور نیست و انتشار متن چنین اسنادی چندان مرسوم نیست، الزام قانونی نیز ندارد». وی گفت: «این سند صرفاً یک نقشه راه و چارچوب رأی توسعه روابط دو کشور در آینده است، اصولاً امتیازی در آن ردوبدل نشده که به ما کمتر و به آن‌ها بیشتر رسیده باشد. درعین‌حال در تنظیم همین تفاهم‌نامه نیز نگاه کلان حاکم این بوده که منافع هــر دو طرف در نظر گرفته شود». محمود واعظی در بخش دیگری از این مصاحبه به قدرت اقتصادی و نظامی چین اشاره کرد و گفت: «بدون تردید توســعه روابط با چین، به‌عنوان کشوری که در حال تبدیل به قدرتمندترین کشــور جهان ازنظر اقتصــادی و نظامــی اســت، حتماً برای ما مفید است». او وزن و جایگاه چین در مناسبات جهانی را در اندازه‌ای دانسته که «بسیاری از کشورهای جهان به‌مراتب جدی‌تر و خیلی قبل‌تر از ایران مناسبات راهبردی خود را با چین تعریف کرده‌اند». رئیس دفتر ریاست جمهوری نیز همانند حسین شریعتمداری واکنش‌های انتقادآمیز آمریکا و برخی کشورهای منطقه را دلیلی بر درست بودن سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین دانست و گفت: «اصولاً یک دلیل مهم برای حقانیت و اهمیت این سند، نوع واکنش‌هایی است که دشمنان ایران نسبت به آن نشان می‌دهند. آن‌ها به دنبال انزوا و تضعیف کشور ما در سال‌های گذشته بوده‌اند، معلوم است که از توسعه روابط خارجی ما خوشحال نمی‌شوند». واعظی همچنین توافق همکاری ایران و چین را «گامی ضد تحریم» دانست و گفت: «طبیعتاً کشورهایی که به تحریم اعتیاد پیداکرده‌اند، از چنین چیزی خوشحال نخواهند شد».
سیدکمال خرازی
سیدکمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی درباره نقش لاریجانی در تنظیم سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین گفت: «با توجه به اینکه دولت‌ها در ایران تغییر می‌کنند و در ۲۵ سال آینده ممکن است گرایش‌های سیاسی مختلف دولت را در اختیار داشته باشند، دولت چین که برخاسته از یک حزب حاکم و از تداوم و ثبات برخوردار است، تاکید داشت که نماینده‌ای از نظام نیز در این کار دخالت داشته باشد، لذا لاریجانی به عنوان مشاور مقام معظم رهبری چنین نقشی را ایفا کرد تا تداوم این همکاری مورد تاکید قرار گیرد.» وی همچنین در پاسخ به این سوال که چرا متن کامل این سند منتشر نمی‌شود گفت: «کشورهای دیگری نیز هستند که مشابه این سند را با چین امضا کرده‌اند و ابداً آن را منتشر نمی‌کنند، زیرا اسناد همکاری راهبردی مرتبط با امنیت ملی کشورهاست و این یک پروتکل جا افتاده است که کشورها چنین اسنادی را منتشر نکنند.»