ستاره صبح-
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای برجام، صادرات نفت و بازگشت پول حاصل از فروش آن به خزانه کشور بود. به گزارش ایرنا به نقل از وزارت نفت، صادرات نفت ایران که در سال ۹۱ به پایین‌ترین سطح یعنی یک‌میلیون و ۱۳۰ هزار بشکه در روز رسید با اجرای برجام روندی افزایشی به خود گرفت و شرکت ملی نفت ایران در چهارمین ماه سال ۲۰۱۸ (فروردین - اردیبهشت‌ماه) ۲ میلیون و ۸۷۷ هزار بشکه نفت و میعانات گازی به کشورهای آسیایی و اروپایی صادر کرد. چین، هند، کره جنوبی، ژاپن، ترکیه و شرکت‌های توتال، شل، انی، ساراس و ... مشتریان نفت ایران بودند. آزادسازی تجهیزات به‌ویژه تجهیزات پارس جنوبی و پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس از دیگر دستاوردهای برجام است. همچنین برجام هزینه‌های مازاد را حذف کرد و حق دلالی را به صفر رساند. شرکت‌های نفتی که پیش از برجام ناچار بودند محصولات تولیدی خود را ارزان به فروش برسانند و تجهیزات موردنیاز را گران‌تر از قیمت‌های جهانی وارد کنند با اجرای برجام آن را حل‌شده دیدند و ناچار نبودند حق دلالی برای انتقال پول پرداخت کنند. ارتقای جایگاه ایران در اوپک را هم می‌توان دیگر دستاورد برجام دانست. گفتنی است تولید نفت ایران از ۲ میلیون و ۸۲۰ هزار بشکه در روز در سال ۹۲ به ۳ میلیون و ۸۲۳ هزار بشکه در روز در سال ۹۷ و پیش از خروج آمریکا از برجام رسید.
کوچک شدن سفره مردم؟
دکتر یوسف مولایی، استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و تحلیلگر حقوق بین‌الملل در گفت‌وگو با ستاره صبح درخصوص برجام گفت: «وقتی مخالفان دولت درباره کوچک شدن سفره مردم پس از برجام صحبت می‌کنند، باید دلایل کافی برای این ادعای خود مطرح و آن را ثابت کنند. از طرفی به‌هرحال کارشناسان اقتصادی باید در این زمینه اظهارنظر کنند و با اعداد و ارقام نشان دهند که برجام تا چه میزان بر سفره مردم اثر گذاشته است. برجام به صورتی تنظیم‌شده که بخشی از مشکلاتی که ایران در حوزه تحریم‌های چندجانبه درگیر آن بوده، تعلیق شود یا به‌طورکلی از بین برود. آیا این‌که برجام تحریم‌هایی را که در قالب شش قطعنامه شورای امنیت، تحریم‌های آمریکا و تحریم‌های اتحادیه اروپا فعال بود حذف یا معلق کرده، باعث کوچک شدن سفره مردم شده است؟ من این‌طور فکر نمی‌کنم. اگر سفره مردم کوچک‌شده، نشان می‌دهد که آسیب‌پذیری ایران در تعاملات بین‌المللی در حوزه مالی بیشتر بوده و حتی اگر هیچ‌یک از طرفین مثل آمریکا از این توافق خارج نمی‌شدند، این عدم همکاری مالی ایران با دنیا به اقتصاد کشور زیان وارد کرده و به سفره مردم می‌رسد. دقیقاً برعکس استدلال مخالفان باید این موضوع را دید؛ یعنی اگر برجام به‌طور کامل اجرا می‌شد، قطعاً وضعیت سفره‌های مردم مطلوب‌تر و بهتر می‌شد. درنتیجه «کوچک شدن سفره مردم» به برجام ارتباط دارد؛ اما نه به اجرای برجام، بلکه به عدم اجرای برجام! مشکل اینجاست که نقش آمریکا در اقتصاد جهانی چنان بزرگ است که وقتی آمریکا ایران را تحریم می‌کند، این تحریم در وضعیت اقتصاد ایران اثر می‌گذارد».
تحول در اقتصاد ایران
قاسم محبعلی، دیپلمات و مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه و تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگوی اختصاصی با ستاره صبح گفت: «من با گزاره مطرح‌شده ازسوی مخالفان در خصوص کوچک شدن سفره مردم به دلیل تحریم‌ها مخالفم. به این دلیل که در سال 90 تا 92 اقتصاد ایران براثر تحریم‌ها حدود 40 درصد کوچک شد. یعنی تولید ناخالص داخلی ایران که در سال 90 حدود 550 میلیارد دلار بود، در پایان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد در سال 92 به حدود 350 میلیارد دلار رسید. در همان سال‌ها قیمت ارز بیش از چهار برابر بیشتر شد و به عبارتی ارزش پول ملی ایران به یک‌چهارم افت کرد. همین‌طور سایر پارامترها و شاخص‌های اقتصادی مانند نرخ بیکاری، نرخ تورم و... همگی افزایش داشت و به‌طورکلی اقتصاد ایران رو به سقوط بود. برجام توانست حیات دوباره‌ای به اقتصاد ایران بدهد؛ رشد اقتصادی را به کشور بازگرداند و تولید ناخالص داخلی ایران را به بالای 450 میلیارد دلار در سال برساند. اگر برجام ادامه پیدا می‌کرد، اکنون وضعیت اقتصاد ایران متفاوت‌تر از وضعیت کنونی بود. اما از سال 1397 اتفاقاتی افتاد که البته محدود به آمریکا و خروجش از برجام نبود؛ درواقع ترامپ نقطه اوج مخالفت‌ها با برجام بود، درحالی‌که پیش از آن‌هم اتفاقاتی افتاده بود و کسانی در داخل هم بر آتش اختلافات دمیدند تا برجام به وضعیت فعلی برسد. اما می‌توان گفت اگر برجام امضا نشده بود، ایران قطعاً دچار فروپاشی می‌شد».