گفتمان غالب روابط بین‌الملل معاصر، مفهوم قدرت دیگر صرفاً در بُعد سنتی و سخت خلاصه نمی‌شود. قدرت، در تعریفی پویا و چندوجهی، اکنون مجموعه‌ای درهم‌تنیده از ابعاد سخت (نظامی)، نرم (فرهنگی و دیپلماتیک) و هوشمند (فناوری و سایبری) است. اقتدار یک دولت عملاً در توانایی آن برای تأثیرگذاری بر تصمیمات دیگر بازیگران، مهندسی محیط امنیتی و سیاسی منطقه و تثبیت منافع بلندمدت خود تبلور می‌یابد. مؤلفه‌های کلیدی این قدرت شامل بنیان‌های اقتصادی مقاوم، توان نظامی بازدارنده، مشروعیت سیاسی (در پرتو انتخابات آزاد) داخلی و منطقه‌ای، نفوذ فرهنگی، ظرفیت‌های علمی-فناورانه و از همه مهم‌تر، انسجام و تاب‌آوری اجتماعی است. از این رو، کشورها در پی تثبیت موقعیت خود در نظام جهانی، ناگزیرند میان این ابعاد یک تعادل استراتژیک برقرار کرده و آن‌ها را در قالب یک راهبرد جامع ملی به‌کارگیرند. در این میان، نظریه «توازن قوا» همچنان جایگاهی محوری در طراحی سیاست خارجی ایفا می‌کند. منطق توازن قوا مبتنی بر ایجاد موازنه‌ای دقیق میان قدرت‌های رقیب است تا از ظهور و سلطه یک بازیگر هژمونیک جلوگیری شود.
ائتلاف‌سازی
کشورها برای دستیابی به این هدف، یا به تقویت توان داخلی خود می‌پردازند یا از طریق ائتلاف‌سازی‌ها و همکاری‌های چندجانبه، سطحی از بازدارندگی مطمئن و امنیت پایدار را تضمین می‌کنند. برای جمهوری اسلامی ایران، این منطق اساسی همواره در کانون طراحی سیاست‌های دفاعی و امنیتی قرار داشته، به‌ویژه در محیط پرمخاطره و حساس منطقه غرب آسیا، ایران به‌واسطه موقعیت ژئوپلیتیکی کم‌نظیرش که در گلوگاه منابع انرژی و نقطه اتصال حیاتی آسیای میانه، قفقاز، خلیج‌فارس و دریای عمان قرارگرفته، از یک برتری راهبردی ذاتی بهره می‌برد.
قدرت محور
علاوه بر این مزیت‌های جغرافیایی، دارا بودن جمعیت جوان و تحصیل‌کرده به‌عنوان سرمایه انسانی پویا، و پشتوانه تاریخ و تمدنی عمیق، توانمندی‌های مکملی هستند که تهران را قادر می‌سازند تا به‌عنوان یک «قدرت محور» در سطح منطقه‌ای ایفای نقش کند. دستیابی به این جایگاه برای ایران، فراتر از یک آرمان، به معنای ارتقای ظرفیت چانه‌زنی در سطح جهانی، افزایش سهم در شکل‌دهی به ترتیبات امنیتی و اقتصادی منطقه‌ای و تضمین یک مسیر توسعه‌ای مستقل در نظم بین‌المللی در حال گذار است.
بازدارندگی نامتقارن
ترکیب سخت، نرم و هوشمند قدرت توان نظامی ایران، به‌ویژه در توسعه بومی موشکی و پهپادی، نمود بارزی از قدرت سخت بازدارنده به شمار می‌رود. این قابلیت‌ها صرفاً ابزاری تهاجمی نیستند؛ بلکه اساساً با تکیه‌بر دکترین «بازدارندگی نامتقارن» طراحی‌شده‌اند تا هزینه هرگونه ماجراجویی یا اقدام نظامی علیه منافع ملی را افزایش دهند. تکمیل این توانمندی‌ها با «عمق استراتژیک» از طریق شبکه‌های متحد منطقه‌ای هم چون گروه‌های مقاومت در لبنان، عراق و یمن ابزار مؤثری برای توزیع نفوذ و اعمال قدرت منطقه‌ای در محیطی ناپایدار فراهم کرده بود. باوجود تحمیل تحریم‌های اقتصادی گسترده که محدودیت‌های جدی ایجاد کرده، «اقتصاد مقاومتی» به‌عنوان یک چارچوب راهبردی برای کاهش آسیب‌پذیری ساختاری و تقویت تاب‌آوری تعریف‌شده است. این رویکرد بر توسعه صنایع داخلی، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و تقویت زیرساخت‌های اقتصادی تأکید دارد.
ترانزیت
بهره‌گیری فعال از پروژه‌های ترانزیتی و کریدورهای انرژی منطقه‌ای (مانند کریدور شمال-جنوب) می‌تواند بخشی از فشارهای بیرونی را خنثی کرده و بنیان‌های قدرت ملی را برای ایفای نقش فعال‌تر در تجارت منطقه‌ای تقویت کند. در بُعد قدرت نرم، پیوندهای تاریخی، فرهنگی و مذهبی و دوستداران فرهنگ ایرانی، نفوذ سیاسی و اجتماعی تهران را تقویت کرده است. ارزش‌های فرهنگی و تمدنی ایران، در کنار یک دیپلماسی فعال مبتنی بر اصول احترام به حاکمیت ملی و حل‌وفصل مسالمت‌آمیز بحران‌ها، زمینه را برای مشروعیت بخشی به کنش‌های منطقه‌ای فراهم آورده است.
قدرت هوشمند
حضور فعال در نهادهایی چون سازمان همکاری اسلامی (OIC) و سازمان ملل و همچنین تلاش‌های اخیر برای کاهش تنش با همسایگان، گواهی بر تلاش برای تثبیت این وجهه نرم است. افزون بر این، حوزه سایبری به یکی از عرصه‌های تعیین‌کننده قدرت نوین (هوشمند) بدل شده است. ایران در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در این بخش انجام داده و توانسته است قابلیت‌های بازدارندگی و دفاع سایبری ایجاد کند. این ظرفیت، در کنار جنبه‌های دفاعی، امکان تأثیرگذاری هوشمند در فضای اطلاعاتی و حتی پیشبرد اهداف اقتصادی و فناورانه را نیز برای کشور فراهم می‌سازد.
درمجموع، می‌توان گفت مسیر قدرت‌یابی ایران با چالش‌های ساختاری و محیطی متعددی نظیر فشار حداکثری غرب، رقابت با بازیگران منطقه‌ای نظیر عربستان، ترکیه، و تهدیدات افراط‌گرایانه مواجه است. بااین‌حال، استفاده هوشمندانه و ترکیبی از قدرت سخت بازدارنده، اقتصاد، قدرت نرم فرهنگی و دیپلماسی فعال منطقه‌ای، اجزای کلیدی راهبردهایی هستند که می‌توانند موقعیت ایران را به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای اثرگذار در معماری امنیتی و اقتصادی آینده منطقه تثبیت کند.