اسلام ذوالقدرپور-کارشناس بین الملل
سیاستگذاری عمومی برای موفقیت به‌ویژه در زمان اجرا، به میزانی از انعطاف نیازمند است که ذینفعان سیاستگذاری یا سیاست خاص را به پذیرش آن سیاست تحریک و تشویق کند. انعطاف را می‌توان یکی از ابزارهای جانبی سیاستگذاری دانست که البته در نمای بیرونی سیاستگذاری، چندان روشن و شفاف نیست. انعطاف در سیاستگذاری را می‌توان یک رهیافت درنظر گرفت که دارای رویکردهای بیشماری است. این رویکردهای انعطاف بر اساس مؤلفه‌هایی مانند: میزان انعطاف (نرمش تا سازش)، زمان انعطاف (صلح تا جنگ)، مکان انعطاف (میز تا میدان)، شکل انعطاف (آشکار و پنهان) و ... طراحی شده یا ضرورت می‌یابند. بایسته‌های انعطاف در سیاستگذاری داخلی به‌خصوص برای اصل مشروعیت و مقبولیت دولت اهمیت دارد اما بیشتر در سیاستگذاری خارجی قابل مشاهده و فهم هستند. انعطاف را باید یکی از ارکان سیاستگذاری خارجی برشمرد که برای بسیاری بازیگران نظام جهانی اجتناب ناپذیر است. این ناگزیری انعطاف در سیاستگذاری خارجی خود مؤلفه‌ای برای تضمین بقای بازیگران است. دوری از یک بحران مانند جنگ، تحریم و ... می‌تواند بهترین دلیل برای انعطاف باشد. اکنون در آستانه تغییر دولت ایالات متحده امریکا از جو بایدن به دولت دونالد ترامپ شرایط کشور به گونه‌ای است که تنها با انعطاف در سیاستگذاری دولت چهاردهم، شهروندان ایران کمی امیدوار می‌شوند. یکی از دو رکن اصلی سیاستگذاری خارجی دولت دکتر پزشکیان که در دو مقاله: منشور سیاستگذاری خارجی دولت چهاردهم / مقاومت و انعطاف همزمان در سیاست خارجی! و مصلحت انعطاف ایران مورد بررسی قرار گرفت، انعطاف است. به صراحت می‌توان ادعا کرد که انعطاف در سیاست خارجی و روابط بین المللی ایران با سایر بازیگران نظام جهانی (دولت‌ها - سازمان‌ها) یگانه راهکار موفقیت دولت چهاردهم در تحقق وعده‌ها، نیات و اهدافش است که عملیاتی‌سازی این انعطاف و البته بر اساس مؤلفه‌های خاص (میزان، مکان، زمان، شکل)، بسیار سخت نشان می‌دهد. سرخوردگی بین‌المللی و شکنندگی فراگیر دولت ایران در نظام جهانی و سپهر سیاسی داخلی به‌ویژه پس از تحولات چند ماه اخیر که با الگوی «ایران برهنه» تفسیر می‌شود، به گونه‌ای است که مذاکره مستقیم با شیطان بزرگ و انعطاف در سیاست خارجی را واجب کرده است. امام علی (ع) به عنوان یکی از دلیرترین فرماندهان سپاه اسلام، دومین صحابه پیامبر (پس از خدیجه همسر پیامبر) و حکمران جهان اسلام به مدت 5 سال، الگوی سیاستگذاری خارجی خویش را توسل به انعطاف و صلح تا زمانی که سبب وهن اسلام نشود اعلام کرده‌اند. اعلام رسمی سیاست خارجی انعطاف‌پذیر حکمرانی علوی به معنای مطلوبیت و برتری نرمش و انعطاف در سیاستگذاری خارجی در همه شرایط است، مگر زمانی که وهن دین و حکمرانی را به دنبال داشته باشد. نگاه اعتراضی بخش بزرگی از ایرانیان نسبت به حکمرانی که بارزترین جلوه آن مشارکت کم شهروندان در انتخابات‌های اخیر است در کنار محدودیت تحرک دیپلماتیک ایران در تحولات منطقه‌ای و جهانی، می‌تواند ازجمله مؤلفه‌های وهن حکمرانی ایران باشند که خود پیامد سیاستگذاری خارجی انزواگرا و کم انعطاف ایران در چند دهه اخیر است. اجتناب از وهن دین و حکمرانی در شرایط کنونی ایران، بر دو محور رهایی کشور و شهروندان ایرانی از نابه‌سامانی، بحران‌های اقتصادی و سیاسی و از سوی دیگر حمایت از مظلومان (غزه) استوار است که دولت دکتر پزشکیان برای موفقیت در این دو محور به‌ویژه محور تنش‌زای داخلی، نیازمند انعطاف نهایی در سیاستگذاری خارجی است.
برگرفته از: دیپلماسی ایرانی