ماریا اسنگوایا -عضو ارشد در برنامه اروپا
علی رغم شباهت‌هایی که میان ایران و روسیه وجود دارد، شراکت آنها می‌تواند بسیار شکننده‌تر از آن چیزی باشد که در نگاه اول به نظر می‌رسد. ایران و روسیه دشمن مشترک و نظام حکومتی مشابهی دارند. با این حال، تاریخ طولانی‌ای از درگیری هم دارند که هیچ‌گاه به‌طور کامل محو نشده است. از نظر اقتصادی، هر دو کشور از صادرکنندگان نفت و گاز هستند و برای بازارهای یکسانی رقابت می‌کنند. از نظر سیاسی، بر سر نفوذ در قفقاز و آسیای مرکزی اختلاف دارند. همچنین رویکردهای متفاوتی به خاورمیانه دارند. در واقع، غیر از تضعیف هژمونی غرب، دستور کار بین‌المللی منسجمی بین آنها وجود ندارد. حتی در رابطه با واشنگتن نیز اختلافات راهبردی دارند. در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴، روسیه در تلاش بود به دونالد ترامپ کمک کند. در همین حال، بنا بر گزارش وزارت دادگستری ایالات متحده، ایران نقشه ترور او را کشیده بود.
واشنگتن و شرکایش باید از این اختلافات برای ایجاد شکاف بین مسکو و تهران استفاده کنند. این کار نیازی به نزدیکی به هیچ‌یک از این دولت‌ها ندارد. در عوض، غرب می‌تواند اقتصادهای این دو کشور را از طریق سیاست‌های انرژی که قیمت نفت را کاهش دهد، در مقابل یکدیگر قرار دهد. آنها باید به هر دو طرف یادآوری کنند که در بیشتر نقاط جهان، دیدگاه‌های سیاسی متضادی دارند. همچنین باید همکاری مسکو و تهران را در مناطقی که به دنبال نفوذ هستند، دشوارتر سازند. در غیر این صورت، ایران و روسیه ممکن است بر اختلافات خود غلبه کرده و شراکتی پایدار ایجاد کنند که نتیجه آن جهانی ناپایدارتر و خشن‌تر خواهد بود.
مشکلات روسیه با غرب به آغاز دوران پس از جنگ سرد بازمی‌گردد. مشکلات ایران با غرب نیز سابقه‌ای طولانی دارد. بنابراین، ایران و روسیه بی‌اعتمادی عمیق و ریشه‌داری نسبت به نظم غربی (و اصلاحات مورد حمایت غرب) دارند. اما شباهت‌های میان آنها به همین‌جا ختم نمی‌شود. ساختار رژیم‌های هر دو کشور نیز بسیار مشابه است و شامل ساختار حکومتی شخص‌محور، اقتصادهای دولتی، و سرویس‌های اطلاعاتی قدرتمند است. هر دو کشور دارای اقتصادی ترکیبی هستند، به‌گونه‌ای که صنایع عمده مانند انرژی و بانکداری تحت کنترل شدید نهادهای امنیتی قرار دارند و به صاحبان خصوصی اجازه داده می‌شود در سطوح پایین‌تر کسب‌وکارها را اداره کنند. در هر دو کشور، حکومت از طریق یارانه‌ها و پرداخت‌های سخاوتمندانه حمایت طبقه کارگر را جلب می‌کند. همچنین حمایت بسیاری از کارکنان طبقه متوسط را از طریق استخدام در شرکت‌های دولتی خریداری می‌کند.
واشنگتن، که به خوبی از ساختار این نظام‌ها آگاه است، تحریم‌های گسترده‌ای را برای غیرقابل‌تحمل کردن سیستم‌های آنها اعمال کرده اما به شکل تناقض آمیزی، تجربه ایران نشان می‌دهد که تحریم‌ها می‌توانند این سیستم‌ها را تقویت کنند، زیرا توسعه قدرت اقتصادی خارج از دست ویژه خواران حکومتی را دشوار می‌سازند. ایرانیان عادی وابستگی بیشتری به دولت برای دریافت منابع پیدا کرده‌اند. در عین حال، ویژه خواران با استفاده از شبکه‌های قاچاق، ثروت را وارد می‌کنند و از محدودیت‌های اقتصادی می‌گریزند. شاید به همین دلیل است که کرملین تلاش می‌کند از تجربه ایران الگوبرداری کند. مسکو شیوه ایران در استفاده از شرکت‌های صوری و انتقال نفت از کشتی به کشتی در آب‌های بین‌المللی را به کار گرفته است. حتی در ژوئیه ۲۰۲۴، وزارت آموزش و پرورش روسیه مطالعه اقتصاد ایران را به دبیرستان‌های خود معرفی کرد، زیرا کشور برای رویارویی با دهه‌های احتمالی تحریم آماده می‌شود. اما از سال ۲۰۲۲، مسکو و تهران همکاری دفاعی خود را به سطح جدیدی ارتقا داده‌اند. ایران اکنون به روسیه پهپادهای جنگی، موشک، گلوله‌های توپ، مهمات سلاح‌های سبک، راکت‌های ضدتانک، خمپاره و بمب‌های پروازی می‌فرستد. همچنین، ایران به روسیه کمک کرده است تا یک کارخانه تولید پهپاد در منطقه تاتارستان روسیه بسازد. در مقابل، روسیه توافق کرده است که به تهران جنگنده، هلیکوپترهای تهاجمی، هواپیماهای آموزشی جت و سیستم‌های راداری ارسال کند. این کشور همچنین توانمندی‌های سایبری و اطلاعاتی خود را با ایران به اشتراک گذاشته است.
منبع: فارن افرز، ترجمه دیپلماسی ایرانی