علیرضا مشایخی نخستین آهنگسازی است که به شکل گستردهای، پیامآور نوگرایی در موسیقی ایران است و نخستین آهنگساز ایرانی است که موسیقی الکترونیک تصنیف کرده است. آثار او بیش از 60 سال است که در داخل و خارج از ایران اجرا میشوند و به تازگی چهار مجموعه جدید از این هنرمند روانه بازار موسیقی شده است.
برخی علیرضا مشایخی را پایهگذار موسیقی مدرن در ایران و از نخستین آهنگسازان مدرنیست ایرانی میدانند و حالا در این مطلب نگاهی به چهار اثر تازه منتشرشده از او میپردازیم.
تهران ـ برلین
این اثر توسط آنسامبل یونایتد برلین، کوارتت ملی اوکراین، آنسامبل متاایکس و با نوازندگی ویلنسل صنم قراچهداغی و نوازندگی ویلن علی رییس فرشید اجرا شده است.
در توضیح این اثر آمده است: «مسئله «عبور» همواره در تفکر و موسیقی مشایخی نقش خاصی داشته است. تا آنجا که به موضوع اصلی، شرق ـ غرب سمفونی نهم او با عنوان «دنیای من» بدل میشود. مشایخی در این اثر و آثار دیگری همچون «۲۰۱۹ برلین، اشاره مستقیمی به مبدأ و مقصد دارد.
«شهرزاد»
در توضیح این اثر آمده است: «شهرزاد بخشی از پاسخی است به پرسشی که همواره برای مشایخی مطرح بوده است. او از خود میپرسد، شهرزاد چه میشد اگر جامعه موسیقی ایران گرفتار یک خواب چندصدساله نمیشد؟ آنچنان غفلتی که حتی به درستی نمیدانیم چه مدت گرفتار آن بودهایم. مشایخی در یک سفر فرضی که به مجموعه پنجگانهای برای پیانو انجامید، ظرفیت تکامل و انبساط، «نامهها» ۱۰۶ موسیقی ایران را ملموس کرد. مجموعه پنجگانه عبارت است از: «داستانهای کوتاه» اپوس ۱۱۳، «کریستال شمارههای یک و دو» اپوس ۱۱۱، «در جستجوی زمان از دست رفته» اپوس ۱۱۰ اپوس .۱۱۵ و «شهرزاد» اپوس داستان «شهرزاد» که زاده تخیل مشایخی است، بهانهای میشود برای جستجو و بیان اندیشههای فلسفی او.
«نقره سیاه»
آلبوم «نقره سیاه» با نوازندگی وولنسل ماریترِز گریزانتی و نوازندگی پیانو مارک ویتانتونیو شامل ۱۲ قطعه است.
«سالومه»
آلبوم «سالومه» با اجرای ارکستر سمفونیک ملی اوکراین، ارکستر موسیقی نو، ارکستر مجلسی شرق با نوازندگی کلارینت یوری نابیتوویچ، نوازندگی ویلن پانیذ فریوسفی، نوازندگی ساکسفون بورکهارت فریدریش، نوازندگی ویلنسل صنم قراچهداغی و نوازندگی پیانو آیدا سیغاریان شامل دو لوح فشرده است. او در توضیح این اثر میگوید: «کریستالی از عشق و نفرت، به عنوان یک تصویر در ذهن من نیست، اما درهم تنیدگی این دو ـ در حدی که سالومه، میتواند در محیط موسیقی من خانه کند. در این اثر ماجرای سالومه را نمییابید اما شاید گرفتارش بود ـ آن کریستال را لمس کنید. علاقه مشایخی به ترکیب سازهای هم رنگ، نخستین بار در قطعهای با نام مدال ۲۰۱۵ برای نه کنتراباس و سازهای کوبهای، اپوس ۲۴۲ منعکس شد. رضایت خاطر او از نتیجه این اثر باعث شد که در سال ۲۰۲۲ میلادی قطعهای برای چهار ویلن با عنوان «نقره سیاه» تصنیف کند.»