بررسی نوسانات بازار ارز در سال‌های اخیر حاکی از این است که قیمت دلار بیشتر از آنکه تابعی از متغیرهای اقتصادی باشد، تحت تأثیر مستقیم تحولات سیاسی به‌ویژه در عرصه سیاست خارجی قرار گرفته است. بررسی نمودار روند قیمت دلار نشان می‌دهد روند کلی قیمت دلار با تورم همراه است اما موج‌های صعودی و نزولی بازار ارز از رخدادهای سیاسی خط می‌گیرند. وابستگی اقتصاد به سیاست خارجی، کنترل نرخ ارز را از مسیر اقتصاد خارج کرده است.
بازار ارز به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخصهای روانی و اقتصادی در فضای عمومی کشور، طی سال‌های اخیر بیشترین اثر را از جریانات سیاسی گرفته است.
بررسی قیمت دلار در پنج سال اخیر حاکی از این است که هر زمان مسئولان کشور برای روابط مساعد سیاسی گام‌های عملیاتی برداشته‌اند قیمت دلار و سایر ارزهای مهم با ریزش قابل توجهی مواجه شده است.
۳ سقوط با یک الگو
1.قیمت دلار در سال ۱۳۹۹ بعد از تغییر دولت در آمریکا و روی کار آمدن بایدن از محدوده ۳۰ هزار تومان به مرور تا ۲۱ هزار تومان پایین آمد. این رخداد سیاسی امید به احیای برجام در ایران را تقویت کرد و در این مقطع زمانی ۶ دور مذاکرات در وین انجام شد.
2.اسفند ۱۴۰۱ بعد از یک دوره مذاکره پس از حدود هفت سال، روابط ایران و عربستان از سرگرفته شد. این رخداد سیاسی توانست قیمت دلار را در بازه‌ای کمتر از ۱۵ روز از منطقه ۵۹ هزار تومان تا ۴۲ هزار تومان پایین بیاورد.
3. فروردین ۱۴۰۴ طی کمتر از دو روز، دلار با سیگنال‌هایی در خصوص دور تازه‌ای از مذاکرات میان ایران و آمریکا بیش از ۱۵ هزار تومان کاهش قیمت پیدا کرد.
راه دلار از اقتصاد جداست
قیمت دلار و ارز باید تحت تاثیر متغیرهای اقتصادی ملنند تورم، بهره‌وری، تولید یا تراز تجاری باشد اما قیمت دلار وابسته به سیاست خارجی است. این وابستگی نیز در تحریم‌ها و محدودیت در تأمین منابع ارزی، وابستگی دولت به دلارهای نفتی، کنترل دولت بر بازار ارز و بی‌اعتمادی عمومی نسبت به ابزارهای اقتصادی داخلی ریشه دارد. تا زمانی که ساختار اقتصادی اصلاح نشود و درآمدهای ارزی از وابستگی به نفت و روابط خارجی فاصله نگرفته‌اند، راه‌‌حل کاهش پایدار نرخ ارز نه در تصمیمات اقتصادی داخلی بلکه در گره‌گشایی سیاسی جست‌وجو می‌شود.
گفت‌وگوی سیاسی گام نخست برای بهبود شاخصهای خرد و کلان اقتصاد از طریق رفع تحریم‌ها و گشایش اقتصادی است.