مدیریت بازار می‌تواند آثار را کنترل کند
  شرایط اقتصادی پر از ابهام است که از وضعیت سیاسی نشات می‌گیرد

ستاره صبح، فائزه صدر: قیمت ارز، طلا و سکه در هفته ‌های اخیر تحت تاثیر تنش منطقه و تهدید حمله اسرائیل به ایران، روند افزایشی در پیش گرفته و رکوردهای تکان دهنده ای ثبت کرده است. روز گذشته دلار در بازار آزاد تا مرز 65 هزار تومان رسید. قیمت سکه در یک ماه از 44 میلیون تومان به  بیش از 55 میلیون تومان رسید. بازار سرمایه نیز از زمزمه وقوع جنگ در امان نماند. بورس 18 روز متوالی روند ریزشی داشت. التهاب بازار ها درحالی به نگرانی جامعه از آینده معیشتی اش دامن زده، که هنوز جنگی درکار نیست! آیا در صورت وقوع جنگی تمام عیار می توان به تورم و گرانی افسار زد؟ ستاره صبح در گفت و گو با فردین آقا بزرگی، کارشناس اقتصادی به بررسی وضعیت بازار زیر سایه تنش منطقه پرداخته که در ادامه می خوانید:

  تحلیل شما از وضعیت بازار و نسبتی که با تنش منطقه دارد چیست؟ آیا التهابات پیش امده قابل کنترل است یا خیر؟
بازار های مالی در تمام دنیا تحت تاثیر عوامل بیرونی از جمله تنش های سیاسی و نظامی هستند. اخبار می توانند بازار ها را به رکود بکشانند یا به جنبش درآورند. این وضعیت ریسک سیستماتیک است و خواسته و ناخواسته با مشکلاتی که برای ایران به وجود آمده شاهد این وضعیت هستیم مشکلات و عوامل بیرونی نقش خود را ایفا کرده اند، اما بیش از 50 درصد از ناملایماتی که مربوط به بازار سرمایه ایران می شود به عملکرد غلط سه سال گذشته در بخش مدیریت بازار سرمایه بر می گردد. به نحوی که سایه سنگین دولت بر بازار سرمایه در زمان تصدی آقای عشقی آنچنان تقویت شد که دولت به خود اجازه داد به هر شکل ممکن تمام کسری بودجه اش را از بازار سرمایه تامین کند و هر بار فقط شیوه و روش اش را عوض می کرد. بعد از اتفاقات ناگوار سال 99 در حوزه بازار سرمایه، سیاست سرمایه گذار گریزی ناخواسته یا به طور هدفمند در دستور کار مقامات وقت در سازمان بورس و ارکان بورس قرار گرفت. منشا اصلی عملکرد غلط مدیران بورس، حاکمیت مطلق دولت بر بازار سرمایه بود. به عنوان کسی که بازار را می شناسد می گویم؛ بله، ریسک های سیستماتیک، مباحث سیاسی، ژئوپولتیکی و نظامی؛ تنش منطقه و احتمال وقوع جنگ بر بازار های مالی آثار منفی به جا می گذارد. ولی مدیریت بازار می تواند این اثار را کنترل کند، وظیفه مدیران اقتصادی همین است. حدودا سه ماه پیش بنا به دلایل خاصی به یکباره بورس توکیو طی یک روز 13 الی 14 درصد افت کرد. ولی ژاپنی ها با استفاده از ابزار های مالی و آپشن هایی که دارند به سرعت جیگاه اصلی بورس را احیا کردند و نقد شوندگی به جای اصلی خود برگشت. ولی شرایط اقتصادی ایران پر از ابهام است که از وضعیت سیاسی نشات می گیرد. هفته ها است که تنش منطقه به طور روزانه اثر سوء خود را بر بازار به جا می گذارد ولی ریشه این بی ثباتی مدیریتی است. وقتی نرخ ارز افزایش پیدا می کند به این معنی است که التهاب بازار مجوز پیدا کرده تا روی هر کالا و خدماتی بنشیند و هیچ دارایی از تضعیف ارزش در امان نیست. ولی وقتی مساله را به طور معکوس پله پله پایین می رویم به عواملی مدیریتی می رسیم و می بینیم می شد با اخذ یک تصمیم درست حداقل از شدت التهاب کاست. همانطور که اشاره کردم در مورد بازار سرمایه به طور خاص گره کار و ریشه اصلی نابسامانی مربوط به مدل مدیریتی و عملکرد آقای عشقی در سه سال گذشته بود که بورس را بنگاه تامین مالی دولت سیزدهم تعریف کرده بود.

  بورس ایران روزهای ناامید کننده یا را سپری می کند، آیا بازار باز موفق به جلب اعتماد فعالین خود خواهد شد؟
علی رغم شکل ظاهری ماجرا که التهاب وجود دارد شاخص بورس افت نشان می دهد و فعالین بازار مایوس هستند، اما به عقیده من بورس در آینده ارزنده ترین بازار برای سرمایه گذاری تلقی خواهد شد. تجربه 3 دهه این را نشان می دهد. 11 سپتامبر، جنگ عراق، رکود اقتصاد جهانی، ترور سردار سلیمانی، شوک 7 اکتبر و... ولی بورس به دلیل ماهیت اش که بازار سرمایه و یک بازار واقعی است، این قابلیت را دارد که برخیزد و روی پای خود بایستد.

  در صورت گسترش جنگ و وقوع درگیری میان ایران و اسرائیل چه چشم اندازی را برای آینده اقتصاد ایران پیش بینی می کنید؟
از 7 اکتبر 2023 تا امروز سناریو های زیادی حول محور جنگ خاورمیانه پیش بینی شده است. اما من فکر می کنم نقشه اقتصادی دنیا تعیین کننده آینده این تنش است. اقتصاد دنیا متشکل از آمریکا، اروپا چین و برخی از کشورهای قدرتمند از جمله روسیه است. این اتحادیه تعیین کننده سمت و سوی تنش خواهند بود. روسیه می گفت 20 روزه نقشه اش برای اوکراین را عملی خواهد کرد ولی بیش از دو سال است که در باتلاق اوکراین گرفتار شده زیرا تفکر اقتصاد جهانی اجازه نداد او موفق شود. در مورد خاورمیانه نیز منافع قدرت های اقتصادی خلیج فارس، اجازه نخواهد داد که ایران و اسرائیل به مرحله جنگ تمام عیار برسند. آنچه مجوز اش داده شده مانور هایی است که شاهد اش هستیم زیرا دنیا پذیرای جنگ تمام عیار در خاورمیانه نیست. حادترین شرایط همین وضعیتی است که در آن به سر می بریم. اقتصاد جهان در اختیار قدرت هایی است که رفتار های نظامی و امنیتی خودسرانه در هیچ گوشه ای از جهان را نمی پذیرند. این قدرت ها توانایی ساکت کردن منطقه ظرف 48 ساعت را دارند فقط کافی است اینترنت را در ایران یا اسرائیل قطع کنند یا اسرائیل به طور جدی به عدم حمایت غرب تهدید شود. این قدرت وجود دارد ولی چون تنش برای آن ها مدیریت شده است کاری نمی کنند. تجربه تنش های سیاسی در گذشته نشان داده است که تا قبل از وقوع یک حادثه، التهابات بالاست و شاهد بیشترین اثرات سوء روی بازار های مالی هستیم چون گردش شایعات در چنین فضایی بالا است. اما بعد از وقوع حادثه تعادل نسبی ایجاد می شود. به طور مثال در 11 سپتامبر وضعیت به این شکل نمود داشت.