شهریار آل شیخ
پژوهشگر اقتصاد و توسعه
ما براساس بعضی برآوردها ۵۰ سال و در بعضی دیگر ۱۳۰ سال نفت داریم! اگر بخواهیم اپل را بخریم باید ۸۵ سال نفتمان را بدهیم. اگر آلفابت، همان مجموعه گوگل، را بخواهیم بخریم ۵۷ و نیم سال باید پول نفت بدهیم. اگر بخواهیم آمازون را بخریم باید ۵۱ سال نفتمان را بدهیم. این شرکتها از این جهت مورد توجه قرار گرفتهاند که عمر همه آنها از عمر انقلاب اسلامی کمتر است و همه آنها بعد از دهه ۱۹۷۰ شکل گرفتهاند و مربوط به نسل ۳ و ۴ انقلاب صنعتی هستند.
اگر بخواهیم بگوییم ما ثروتمند هستیم یا نه، باید ببینیم چقدر دست شرکتهایمان را باز میگذاریم و این ظرفیتها را در کشور ایجاد میکنیم که افرادی از توان ارزش آفرینی شان استفاده کنند تا بتوانند ثروت بسازند. داشتههایی که ما اکنون داریم، در معرض زوال و رو به اضمحلال قرار گرفتهاند. اما رگهها و سنتهایی هستند که میتواند ما را دوباره احیا کنند و آن هم سنت تولید و کارآفرینی است. اگر امیدی به ثروت آینده کشور داشته باشیم و مجددا بخواهیم خلق ثروت کنیم، باید از این داشتههایمان استفاده کنیم.
افتخار ما این است که توان استخراج روزانه حدودا سه و نیم یلیون بشکه را به دست آوردهایم و رقم صادرات نفتمان به یک و نیم میلیون بشکه رسیده است، ضمن اینکه اظهار شده ما در یک سال گذشته، نفت را با تخفیف ۵ تا ۱۰ درصد و کمتر از تخفیفی که در ادوار گذشته فروخته میشده، میفروشیم. توانستهایم رقم ۸۰ دلار به ازای هر بشکه را با این تخفیفها تثبیت کنیم و وضعیت مطلوبی از نظر فروش نفت داریم که البته روشن نیست تا چه میزان پایدار بماند. مجموعههای بینالمللی، ۶۵ میلیارد بشکه و مجموعههای داخلی، حدود ۱۵۰ میلیارد بشکه کل منابع نفتی ما را برآورد میکند و اگر با همین سرعت برداشت کنیم، بین ۵۰ تا ۱۲۰ یا ۱۳۰ سال دیگر امکان استخراج نفت داریم. صنایع الکترونیک به محض اینکه شکل میگیرند توسعه پیدا نمیکنند و بعد از انقلاب به رغم اینکه قوانینی برای محدود کردن واردات همه وسایل صوتی و الکترونیک داریم، اما این حمایتها منجر به محصول قابل عرضهای برای جهان نشده است. قطع تعاملمان با دنیا منجر شده که نتوانیم از موج سوم تکنولوژی در کشور برای تعمیق تولید استفاده کنیم و دلایل مختلفی برای اینکه چرا نمیتوانیم عمق تولید را در ایران بالا ببریم وجود دارد. اما باید در نظر داشت با وجود ارز چند نرخی، عمق بخشیدن به تولید محال است.
آیا ما ثروتمندیم؟ بستگی دارد منشا ثروت را در کدام بخش لحاظ کنیم. در داراییهای ملموس یا داراییهای غیر ملموس. اگر بخواهیم موضوع شرکتهایمان را مطرح کنیم میتوانیم ارزش بورس کشور را با بورسهای دیگر بسنجیم. در ۱۳ تیر ۱۴۰۳، مجموع ارزش بورس ایران ۱۱۵ میلیارد دلار بود. این رقم ۲۵۲ برابر کمتر از بورس نیویورک است. بورس ما ۳۰ برابر کوچکتر از بورس بمبئی است که نشان میدهد ارزش فعالیت شرکتهای ما و آنچه که در بورس ایجاد کردهایم چه میزان است. آنها ثروت و ارزش را در شرکتها ایجاد میکنند. این موضوع است که ثروت آفرینی میکند.
برگرفته از جماران