اشاره: شانزدهم آذر هرسال به یاد سه دانشجوی شهید، مصطفی بزرگ‌نیا، احمد قندچی و آذر (مهدی) شریعت‌رضوی که هنگام اعتراض به دیدار رسمی ریچارد نیکسون معاون رئیس‌جمهور وقت ایالات‌متحده آمریکا و همچنین ازسرگیری روابط ایران با بریتانیا، در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۳۲ (حدود چهار ماه پس از کودتای ۲۸ مرداد همان سال) در دانشکده فنی دانشگاه تهران شهید شدند، به‌عنوان «روز دانشجو» گرامی داشته می‌شود. دکتر علی شریعتی درباره این سه شهید می‌نویسد: «این سه یار دبستانی که هنوز مدرسه را ترک نگفته بودند، هنوز از تحصیلشان فراغت نیافته بودند، نخواستند همچون دیگران کوپن نانی بگیرند و از پشت میز دانشگاه، به پشت پاچال بازار بروند و سر در آخور خویش فروبرند. این سه تن ماندند تا هر که را می‌آید، بیاموزند، هرکه را می‌رود، سفارش کنند. آن‌ها هرگز نمی‌روند، همیشه خواهند ماند.» پس از این واقعه، سالگرد 16آذر تا پیروزی انقلاب، نماد اعتراض دانشجویان به استبداد و نبود آزادی بود. به همین دلیل چندهزار دانشجو به‌خاطر مخالفت با استبداد و آزادی‌خواهی دستگیر و روانه زندان شدند. همچنین پس از انقلاب جنبش دانشجویی در ساختار سیاسی کشور به‌عنوان یک جریان فکری و یک عنصر غیرقابل‌حذف اجتماعی حضور موثر داشته و بسیاری از پیروزی‌های مهم مانند پیروزی خاتمی در دوم خرداد و پیروزی روحانی در سال‌های 92 و 96 به دلیل حضور پررنگ دانشجویان در عرصه انتخابات بوده است. دراین‌ارتباط ستاره صبح در گفت‌وگو با دکتر صادق زیباکلام، که زمانی خود دانشجو بود و اعتراض می‌کرد و اکنون استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران است، به‌مرور فرازوفرودهای هفت دهه جنبش دانشجویی ایران پرداخته که در ادامه می‌خوانید.
۱۳۹۹ يکشنبه ۱۶ آذر