اشاره: آیت‌الله سید محمود علایی طالقانی، از رهبران شاخص انقلاب، دومین رئیس شورای انقلاب، نخستین امام‌جمعه تهران و عضو مجلس خبرگان قانون اساسی بود. ایشان روز 13 اسفند 1289 در روستای «گلیرد» طالقان متولد شد. وی در مکتب پدرش سید ابوالحسن آغاز به یادگیری مفاهیم اسلامی، علم و تقوا نمود؛ همان کسی که امام خمینی از او به سرآمد پرهیزکاران یاد می‌کرد. روابط متقابل او با امام خمینی در زمان طلبگی در قم، بسیاری را به شگفتی افکنده بود. وی که موفق به کسب اجازه‌نامه اجتهاد از مرجع بزرگ آن روز مثل آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی شده بود، بعد از اتمام تحصیلات به تهران آمد و به تدریس علوم دینی مشغول شد. آیت‌الله طالقانی در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران فعال بود و در جهت رهانیدن حقوق ملت ایران از چنگال استعمار در کنار محمد مصدق تلاش بی‌وقفه می‌کرد. طالقانی در سال 1342 در ارتباط با وقایع 15 خرداد دستگیر و به ده سال زندان محکوم شد، اما در زندان نیز دست از مبارزه و ارشاد برنداشت، رفتار و گفتارش آن‌چنان اثربخش بود که حتی روی مأموران زندان اثر مثبت می‌گذاشت. ایشان در زندان، با نوشتن تفسیر «پرتوی از قرآن» سعی در آشنا کردن افراد به عظمت قرآن کرد. او پس از آزادی از زندان به کمک دیگر روحانیون، مبارزان، بازاریان، دانشگاهیان و مردم دو راهپیمایی بزرگ در روزهای تاسوعا و عاشورای 57 را رهبری کرد که این تظاهرات میلیونی کمر رژیم را شکست و مقدمه پیروزی انقلاب در روز 22 بهمن را فراهم کرد. تهران تا آن زمان تظاهراتی به بزرگی تظاهرات روزهای تاسوعا و عاشورای سال 57 که رهبر آن آیت‌الله سید محمود طالقانی بود را به خود ندیده بود. وی در روزهای انقلاب در سال 57، پس از آزادی از زندان نهایت تلاش خود را در جهت پیروزی انقلاب نمود و پس از پیروزی به ریاست شورای انقلاب برگزیده شد و در انتخابات مجلس خبرگان قانون‌گذاری (12 مرداد 1358) از سوی مردم تهران به‌عنوان نماینده انتخاب شد. اولین و باشکوه‌ترین نماز جمعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در پنجم مرداد 58 به امامت ایشان در دانشگاه تهران برگزار شد. این مرد بزرگ سرانجام در سحرگاه 19 شهریور سال 1358 پس از سال‌ها فعالیت‌های علمی و مبارزات سیاسی علیه رژیم ستم‌شاهی و عمری تلاش خستگی‌ناپذیر درراه پیاده کردن احکام اسلام، به دیدار معبود شتافت و میلیون‌ها نفر پیکر او را در تهران تشییع کردند. امام خمینی، در پیام تسلیتی که به مناسبت درگذشت ایشان صادر کردند، او را «ابوذر زمان» و «بازوی توانای اسلام» نامیدند. میزگرد بررسی «اندیشه طالقانی پیرامون ارتجاع مذهبی، استبداد دینی، شوراهای مردمی و قسط و عدالت» به مناسبت چهلمین سالگرد فقدان آیت‌الله سید محمود طالقانی در کانون توحید برگزار شد. گزارش پیش رو به اهم مباحث مطرح‌شده در این میزگرد برگرفته از جماران می‌پردازد.
۱۳۹۸ سه شنبه ۱۹ شهريور