ستاره صبح-
راه‌آهن خواف به هرات تا كاشغر چين
اجراي طرح راه‌آهن از خواف به هرات، تعامل اجتماعی، مبادله اقتصادی و تراز تجاری ایران، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان را متحول خواهد کرد و توسعه و رفاه برای مردم مناطق شرقی ایران و دیگر کشورهای منطقه را در پی خواهد داشت. اتصال راه‌آهن افغانستان به چین بویژه اگر با خط ریلی استاندارد اروپایی - ایرانی از طریق کریدور هرات به کاشغر صورت گیرد در مبادله کالا و مسافر از شرق به غرب جهان به‌صورت معناداری مؤثر خواهد بود و کشور افغانستان را از آشفتگي ناشي از سه معيار ريل متفاوت نجات خواهد داد و موجب تعميق و گسترش عمق استراتژيک سه کشور ايران، افغانستان و چين در مسير آسيا و اروپا خواهد شد. تهدید اصلی برای این کریدور مهم بین‌المللی نخست تعلل دولت‌هاي ايران، افغانستان در تأخیر در بهره‌برداری از راه‌آهن تا ايستگاه شهر هرات است. از سوی دیگر استراتژی روسیه برای گسترش خطوط ریلی برحسب معیارهای آسیای مرکزی موجب عقب‌ماندگی بیشتر افغانستان و محدودیت تاریخی در جهت تعامل برای ایران، چین و اروپا با یکدیگر و همچنین کشور افغانستان خواهد بود. امکان گسترش شبکه راه‌آهن شبه‌قاره هند از طریق پاکستان مشکلی اساسی برای شبکه سراسر ایران بویژه خطوط غرب به شرق و توسعه شمال به جنوب شرقی و بندرها چابهار و بندرعباس به شمار می‌رود. به‌هرحال، احداث و اجرای سریع خط ریل روسی به مسافت 80 کیلومتر از مرز حیرتان تا مزار شریف بیش‌ازپیش ثابت کرد که قدرت‌های بزرگ همانند روسیه که طی جنگ‌های متعدد در افغانستان متحمل شکست‌ها و فشار فراوانی شده‌اند به‌هیچ‌وجه از منافع راهبردی و اقتصادی خود غافل نیستند و از «تفاوت و تعارض عرض ریل در مناطق همسایه افغانستان» نیز برای پیشبرد اهداف بلندمدت و استراتژیک خود غفلت نمی‌کنند و با هزینه‌های فراوان منافع ملی و منطقه‌ای خود را مستحکم و پایدار می‌سازند. اکنون ضرورت دارد دولت‌هاي ایران، افغانستان، چين و همچنين کشورهاي اروپايي این طرح مهم را با همکاري کشورهاي تاجيکستان و قرقيزستان در اولویت سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و اختصاص بودجه و پايش مداوم قرار دهند و با حساسیت بیشتر به اجرای آن بپردازند و با اهتمام نسبت به این امر مهم و فوق استراتژیک با رويکرد آینده‌نگری منافع منطقه‌ای و بین‌المللی خود و کشورهای اين منطقه را تأمین نماید.
راه‌آهن هرات به کاشغر اهميت راهبردي دارد و در نظر اکثر صاحب‌نظران مفهوم
«راه ابریشم» و تمدنی که بر محور آن بنیان گذاشته‌شده از کشور چین شروع می‌شود و تا مرزهای اروپا امتداد می‌یابد. تحولات و انقلاب اقتصادی در چین و افزایش حجم سرمایه‌گذاری‌ها و فعالیت‌های صنعتی و تجاری این کشور در سه دهه اخیر به‌گونه‌ای تبیین شده که امروز هرگونه تولید و تجارت در جهان بدون نگاه به ظرفیت و پتانسیل کشور چین غیرممکن به نظر می‌رسد. بازار مصرف برای یک و نیم میلیارد نفر و امکان تولیدات ارزان در این کشور مبنای بسیاری از محاسبات اقتصادی ملی و بین الملی کشورهای جهان است. این مهم موجب شده که ارتباطات و مناسبات تجاری و تولیدی همه کشورها با کشور چین اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا کند.امکان اتصال راه‌آهن غرب به شرق ایران به چین از مسیر افغانستان با مرکزیت شهر هرات یکی از مسائل راهبردی و مهم ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک منطقه غرب آسیا و کشورهای آسیای مرکزی است.امکان اتصال راه‌آهن خواف و هرات به کشور چین ازنظر فنی و ژئوپولتیک نيز موردبررسی و ملاحظه قرارگرفته و با بهره‌گیری از نظرات کارشناسی و با استفاده از منابع و اسناد مختلف خلاصه گزارش آن ارائه مي‌شود. در قسمت غرب و جنوب غربي كشور پهناور چين دو رشته راه‌آهن در امتداد شرقي - غربي وجود دارد كه يكي مسير قديمي و فعال از شهر ارومچی به سمت نقطه مرزي «دروزبا» در مرز قزاقستان است این راه‌آهن با تعويض بوژي قطار در مرز قزاقستان و استفاده از سيستم معيار روسي در امتداد مسير بعد از عبور از قزاقستان و روسيه به اروپا مي‌رسد. اين مسير يك خط بين‌المللي مهم و پرترافیک هست. مسير جديد با خط معيار اروپايي که مخصوص شبکه بزرگ کشور چين است در جنوب‌غرب چين از شهر ارومچی به شهر كاشغر ختم مي‌شود و در سال‌هاي اخير احداث‌شده و امتداد آن به سمت ايران موردتوجه پژوهش حاضر است و پيشنهاد اصلي براي امتداد راه‌آهن هرات است. با ايجاد كريدور ريلي جديد بين ايران و چين از خواف تا کاشغر (از طريق كشورهاي افغانستان، تاجيكستان و قرقيزستان) فاصله ريلي و دسترسی چين و کشورهاي تاجيكستان و قرقيزستان به ايران، اروپا و خلیج‌فارس حدود هزار کيلومتر کمتر مي‌شود.
اهمیت راهبردي و کارکردهای راه‌آهن هرات به کاشغر با ریل اروپایی
1- ایجاد راه‌آهن در این کریدور با ريل معيار اروپايي امکان دسترسی افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان و چين به اروپا آب‌های آزاد در خلیج‌فارس و جنوب ایران بااتصال بندرعباس، چابهار، بوشهر و بندر امام خمینی فراهم می‌آورد. در مناطق خشک نیز دسترسی شبکه ریلی به منطقه قفقاز از مرزهای آستارا و جلفا به کشور ترکیه از طریق مرز رازی و به کشور عراق از طریق شلمچه و خسروی میسر خواهد شد و امکان اتصال به دریای مدیترانه از طریق ترکیه، عراق و سوریه به وجود خواهد آمد.
2- کاهش هزینه و زمان انتقال متقابل کالا از چین به کشورهای منطقه غرب آسيا و اروپا میسر می‌شود.
3- کاهش ریسک عبور و کاهش دفعات عبور کالاهاي ايراني از نقاط مرزی، با حذف مسیر عبور از قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان ممکن می‌شود. لازم به تذکر است برخی از این کشورها در دو دهه اخیر موانع اصلی عبور کالاهای ایرانی به کشور تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیا مرکزی بودند.
4- امکان همگرایی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیشتر در حوزه ایران فرهنگی بویژه بین کشورهای فارسی‌زبان افغانستان، تاجیکستان، ایران و ارتباط بیشتر آن‌ها با اروپا و چین میسر می‌گردد.
5- امکان دسترسی بیشتر ایران و چین به منابع انرژی، معادن و بازارهای این مناطق و همچنین سرمایه‌گذاری در آن‌ها بیشتر می‌شود.
6- اتکای ایران و چین به مسیرهای دریایی که گاهی کنترل نظامی محدودکننده‌ای از سوی برخی از کشورها حتی در استفاده از کشتی‌های بزرگ بر آن تحمیل می‌شود کاهش می‌یابد و در جریان تحریم ایران از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا به‌وضوح اثر چنین محدودیت‌هایی مشاهده مي‌شود.
7- توسعه بيشتر استان‌های غربی چین بویژه استان مهم سین کیانگ محقق می‌شود.
8- منافع ترانزیتی بیشتر بویژه با عنایت به اقتصاد فعال و گسترده چین و اروپا برای همه کشورهای منطقه به وجود خواهد آمد.
9- امنیت اجتماعی، بین‌المللی و عمرانی و آبادی شهرهای طول مسیر در این مناطق توسعه پیدا خواهد کرد.
10- امکان رهایی از انحصار پاکستان و آسیای مرکزی برای کشورهای افغانستان، تاجیکستان و قرقیزستان بیش‌ازپیش فراهم خواهد شد.
11- کشور ازبکستان نیز می‌تواند از مرز ترمز (Termaz) به این مسیر ریلی متصل شود و از همه مزایای اين شبکه ريلي بهره‌مند گردد. [Monmohan, 2006]
12- کشور ترکمنستان نیز می‌تواند راه‌آهن خود را از مرز تورغندی در شمال افغانستان به هرات متصل کند و از تمام مزایای این مسیر بهره‌مند شود.
13- تسهیل ارتباط ریلی بین ایران، افغانستان و تاجیکستان میسر می‌شود راه‌آهن کنونی تاجیکستان به افغانستان اکنون از مسیر ورود به کشور ازبکستان می‌گذرد و برای رفع نیاز عبور از ازبکستان و اتصال به اين شبکه بين‌المللي، ایجاد 60 کیلومتر مسیر ریلی در داخل تاجيکستان ضرورت دارد .
14- بررسی مسیرهای پیشنهادی ازجمله امکان اتصال از منطقه واخان افغانستان به کشور چین که بخشی از مسیر باستانی راه ابریشم قدیم بوده از سوی دولت آمریکا به چین داده‌شده است و بررسی دیگر مسیرهای ممکن به‌منظور اتصال هرات به کاشغر چین با مطالعات توپوگرافی می‌بایست مورد ملاحظه قرار گیرد.