ستاره صبح-
روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست گزارش داد جو بایدن رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا قصد دارد به‌محض ورود به کاخ سفید برخی از اقدامات دونالد ترامپ چهل و پنجمین رئیس‌جمهوری آمریکا ازجمله ممنوعیت ورود مسلمانان به آمریکا، خروج از توافق آب و هوایی پاریس و نیز خروج از سازمان جهانی بهداشت را لغو کند. به نوشته واشنگتن‌پست، بایدن همچنین قصد دارد قانون موسوم به «دریم اکت» را که ترامپ لغو کرده بود، بازگرداند؛ قانون موسوم به توسعه، کمک و آموزش به خارجی‌ها (مهاجران) در آمریکا. بر اساس این گزارش، مشاوران بایدن ماه‌ها است که به‌طور خاموش بر روی مهم‌ترین دستور کارهایی که پس از انتقال قدرت و ورود به کاخ سفید باید انجام دهند، کارکرده‌اند. بایدن همچنین قصد دارد روز دوشنبه اعضای ۱۲ نفره کارگروه مقابله با همه‌گیری ویروس کرونا را اعلام کند.
استقبال از بایدن
قاسم محبعلی، کارشناس مسائل خاورمیانه و مدیرکل سابق خاورمیانه وزارت خارجه، در ارزیابی خود از روند اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و جایگزین شدن جو بایدن در کاخ سفید گفت: «در ابتدا باید توجه داشت که از اتفاق به قدرت رسیدن جو بایدن باید استقبال کرد؛ زیرا که دونالد ترامپ 4 سال بسیار سختی را برای ایران به وجود آورد و با تحریم‌های همه‌جانبه و بی‌سابقه خود وضعیت دشواری را بر کشور تحمیل کرد. او در ابتدا از برجام خارج شد، تحریم‌ها را بازگرداند، و حتی برای بازگرداندن تحریم‌ها بین‌المللی شورای امنیت اقدام کرد. در چنین شرایطی باید منتظر ماند و دید که بایدن چه سیاست‌ها و اقداماتی را در برابر ایران در پیش خواهد گرفت. در حقیقت، بایدن را باید از روی اقدامات او قضاوت کرد. اگر سیاست‌های اعلامی و اعمالی او در جهت منافع ملی ایران بود، باید واکنشی مثبت به او نشان دهیم. اما با در نظر گرفتن تمامی جوانب فعلاً زود است که باعجله کردن نسبت به حضور بایدن در کاخ سفید حرف زد».
بازگشت به برجام
این کارشناس مسائل خاورمیانه در بخشی دیگر از گفته‌های خود در ارتباط با این‌که در صورت عدم بازگشت بدون پیش‌شرط بایدن به برجام، ایران چه سیاستی را باید اتخاذ کند، تأکید کرد: «در این زمینه باید به یک واقعیت مهم توجه داشت که هم‌زمان با اقدامات ترامپ، ایران نیز برخی اقدامات را در زمینه کاهش تعهدات برجامی انجام داده است. بنابراین باید گفت که به‌هیچ‌عنوان وضعیت همانند 4 سال قبل نبوده و نیست؛ بایدن نیز نمی‌تواند در وضعیت گذشته در مقابل تهران سیاست‌ورزی کند. به‌طور حتم اگر بایدن اعلام کند که به برجام بازخواهد گشت، باید ایران از آن استقبال کند. اما طبیعتاً هر اقدام سیاسی نیازمند یک سری پیش‌شرط خواهد بود».
چندجانبه‌گرایی
محبعلی در بخشی دیگر از اظهارات خود تصریح کرد: «در صورت تثبیت ریاست جمهوری جو بایدن، به‌طور طبیعی اروپا از این اتفاق استقبال خواهد کرد و مجدداً شاهد نزدیکی و همکاری فشرده و تنگاتنگ میان دو طرف خواهیم بود. برخلاف دوران ترامپ که به‌نوعی بر یک‌جانبه‌گرایی تأکید داشت، به سمت چندجانبه‌گرایی و بین‌الملل گرایی حرکت خواهد کرد. اما درمجموع باید نسبت به این مسئله آگاه بود که احتمالاً سیاست‌های اروپا و آمریکا در ارتباط با خاورمیانه و ایران بیش‌ازپیش با یکدیگر هماهنگ می‌شود لذا از جهاتی می‌توان این مسئله را مثبت و از جهاتی دیگر منفی مورد ارزیابی قرار داد. همان‌طور که تجربه نشان داد، اتحادیه اروپا توانایی و آمادگی ایستادگی در برابر آمریکا را ندارد لذا انتظار بخشی از سیاسیون کشور برای اتخاذ رویکرد مجزای اروپا از آمریکای عصر ترامپ به‌هیچ‌عنوان نتیجه‌بخش نبوده است. به نظر می‌رسد همان‌گونه که اروپا خواستار بازگشت کامل ایران به تعهدات برجامی است ما نیز باید از اجرای برجام استقبال کنیم. به عبارتی ما باید به تعهدات خود عمل کنیم و آن‌ها نیز به تعهدات خود عمل کنند».
مذاکره با ایران
مدیرکل سابق وزارت خارجه در بخشی دیگر از گفته‌های خود پیرامون پیش‌شرط‌های اعلام‌شده از سوی بایدن برای مذاکره با ایران در گفت‌وگو با انتخاب تأکید کرد: «در پروتکل حزب دموکرات برای 2020 با صراحت به این نکته اشاره‌شده که آمریکا علاقه‌مند بازگشت به برجام است، بدین شرط که ایران نیز تعهدات خود را رعایت کند اما برجام پایان کار نیست بلکه نقطه آغاز کار است لذا می‌توان گفت که از نگاه آمریکا، برجام مقدمه‌ای برای مذاکره در دیگر زمینه‌ها باشد. به‌طور حتم هر شخصی به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شود، چنین مباحثی را مطرح خواهد کرد اما تفاوت ترامپ این بود که او خواهان توقف کل برنامه هسته‌ای ایران بود. به نظرم این گزاره که ترامپ و بایدن هیچ‌گونه تفاوتی برای ایران ندارد، تا حدودی نادرست است، درواقع می‌توان گفت تفاوت‌هایی میان دو طرف وجود دارد و این تنها برای ایران نیست، بلکه کل جهان میان بایدن و ترامپ تفاوت قائل هستند. به‌طور حتم میان کسی که از مذاکره و بازگشت به برجام حرف می‌زند و کسی که تداوم فشار حداکثری را مطرح می‌کند، تفاوت وجود دارد».
فشار حداکثری
قدرت احمدیان، کارشناس اقتصاد سیاسی بین‌الملل و استاد دانشگاه در ارتباط با این مسئله که به قدرت رسیدن جو بایدن و خروج ترامپ از کاخ سفید گره‌گشای مشکلات کشور خواهد شد به انتخاب گفت: «در ابتدا باید توجه داشت که در داخل کشور توافقی پیرامون این مسئله که وضعیت مشکلات کشور محصول فشارهای خارجی است یا محصول سوء مدیریت در داخل وجود ندارد. لیکن بسیار واضح و مبرهن است که دولت ترامپ باسیاست فشار حداکثری، مشکلات متعددی را در اداره امور اقتصادی کشور ایجاد کرد. مقام‌های سیاسی کشور هم این موضوع را به‌صراحت اعلام کردند و تردیدی در آن نیست.»
موضع ایران آینده
این کارشناس روابط بین‌الملل در ارتباط بااینکه چرا پذیرش تأثیرات مثبت تغییر دولت در آمریکا بر جنبه‌های واقعی و عینی اقتصاد ایران خوش‌بینانه است اشاره کرد: «تحول در فضای عینی یا بهبود اقتصادی در کشور تابع کنار گذاشتن تحریم‌های بین‌المللی و کنار گذاشته شدن راهبرد فشار حداکثری از سوی واشنگتن است. طبیعتاً با توجه به شرایطی که در پیش داریم، لغو سریع تحریم‌ها به‌زودی محقق نخواهد شد؛ ترامپ تا 20 ژانویه 2021 در قدرت باقی خواهد ماند و تا این زمان به‌طور حتم سیاست فشار حداکثری را کنار نخواهد گذاشت. بعد از آغاز به کار دولت جدید در آمریکا، فضای داخل کشور تحت تأثیر رقابت جریانات سیاسی داخلی برای انتخابات ریاست جمهوری در خرداد ۱۴۰۰ قرار خواهد گرفت و به‌طور منطقی دولت بایدن البته با نگاه به افق‌های پیش رو در انتظار تعیین تکلیف وضعیت انتخابات ریاست جمهوری در ایران باقی خواهد ماند و به‌دقت موضع‌گیری سیاسی آینده ایران را رصد خواهد کرد. بنابراین نباید انتظار داشته باشیم که تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری ایران، به قدرت رسیدن دموکرات‌ها در آمریکا تأثیراتی مشخصی بر جنبه‌های ملموس و عینی اقتصاد کشور داشته باشد. با لحاظ کردن موازنه امتیازات و قدرت در روابط بین‌الملل تصور می‌کنم دولت بایدن بازگشت به برجام را به افق‌های پیش رو در سیاست خارجی ایران گره خواهد زد.»
تجدید نقش آمریکا
احمدیان در بخشی دیگر از گفته‌های خود تصریح کرد: «بایدن و دولت دمکرات آمریکا حسب برنامه‌ها، دکترین و تجربیات تاریخی تلاش خواهند کرد تا ائتلاف لیبرالیسم بین‌الملل را احیا کرده و درست برعکس ترامپ که با رویکرد ناسیونالیستی و در راستای کاهش هزینه‌های مدیریت جهانی آمریکا را از کرسی هژمونی پائین کشید، بایدن به سمت تجدید نقش آمریکا در معادلات بین‌المللی خواهد رفت. ازاین‌روی موضوعاتی مثل حقوق بشر، دولت- ملت‌سازی‌های جدید، دمکراسی خواهی بین‌المللی جای درخود رفتگی و خودبسندگی دولت ترامپ را خواهد گرفت.»
کاستن از فشارها
احمدیان همچنین در گفت‌وگو با انتخاب تصریح کرد: «درهرصورت بخش عمده مسئله تابع نوع مواجهه کارگزار یعنی جمهوری اسلامی ایران با آمریکا و پروتکل‌های جهانی او خواهد بود و به نظر این‌جانب در صورت اجماع در داخل و اتخاذ رویکرد مناسب منطبق بر منافع و استقلال ملی دولت بایدن می‌تواند یک فرصت مناسب برای کاستن از فشارها و احیای اوضاع اقتصادی کشور باشد و بسیار مناسب خواهد بود که رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به مناسبت پیروزی بایدن حرکت مردم آمریکا را در پس زدن ترامپ تائید نماید و به‌طور ضمنی روی کار آمدن بایدن را به نسبت انتخاب ترامپ می‌توان مثبت قلمداد کرد.»