ستاره صبح-
جناب آقای دکتر بیگدلی؛ دلیل اهمیت انتخابات ریاست جمهوری ایالات‌متحده در عرصه بین‌المللی چیست و ایران چه نسبتی با آن دارد؟
انتخابات آمریکا به دلیل توان سیاسی، اقتصادی، نظامی و... این کشور، روی سایر کشورها تأثیر می‌گذارد و به همین دلیل همه کشورها روند این انتخابات را دنبال می‌کنند. اما در ارتباط با ایران وضعیت به دلیل خصومتی ریشه‌دار که بین دو کشور وجود دارد، متفاوت است. البته واسطه این خصومت، اسرائیل و نوع نگاه ما به اسرائیل است. درحالی‌که آمریکایی‌ها از ابتدا خصومتی با ایران نداشتند و حتی جزء اولین کشورهایی بودند که انقلاب ایران را به رسمیت شناختند و به شاه برای ورود به آمریکا ویزا ندادند. اما اختلافات دو کشور که از تسخیر سفارت آمریکا در سال 1358 آغاز شد، درگذر زمان به دلیل حساسیت آمریکا به خواست ایران مبنی بر نابودی اسرائیل، شدت گرفت. به‌هرحال لابی‌های صهیونیستی در آمریکا بسیار قوی هستند و باروی کار آمدن ترامپ در آمریکا، این خصومت‌ها قوی‌تر شد. بنابراین اگر ترامپ مجدداً به کاخ سفید راه یابد، وضعیت برای ایران سخت‌تر ازآنچه هست خواهد شد.
تأثیرگذاری انتخابات آمریکا بر سیاست و اقتصاد جهانی تا چه حد است؟
انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم تأثیرگذاری ویژه‌ای را روی فضای سیاست و اقتصاد بین‌المللی داشته است. آخرین نمونه آن‌هم انتخاب ترامپ در سال 2016 بود که به‌طور محسوسی بر دیگر کشورها تأثیر گذاشت و پس‌ازآن چهره‌های راست افراطی در برخی کشورها تقویت شدند و بر سرکار آمدند. به‌عبارت‌دیگر می‌توان گفت پس از جنگ جهانی دوم، هیچ تحولی به‌اندازه انتخابات آمریکا، منشأ بروز تغییرات سیاسی، اقتصادی و نظامی در دنیا نبوده است. بنابراین انتخابات آمریکا پراهمیت است و می‌تواند نوسانات بسیاری در بازارهای اقتصادی دنیا به وجود بیاورد، اما نه به آن شدتی که در ایران اتفاق می‌افتد. به‌هرحال به دلیل احساس عدم امنیت اقتصادی در کشور، مردم ما در سال‌های اخیر به سرمایه‌گذاری در بازار ارز به‌خصوص دلار آمریکا روی آورده‌اند و نتیجه آن تأثیرپذیری زیاد بازار ارز ایران از تحولات سیاسی و اقتصادی آمریکا شده است.
به نظر شما چرا بازارهای اقتصادی ایران در روزهای اخیر تا این اندازه چشم به نتایج انتخابات آمریکا دوخته‌اند؟
آنچه در این میان جای تأسف دارد، تأثیری است که اخبار مربوط به انتخابات آمریکا بر بازارهای اقتصادی ایران داشته است؛ به‌گونه‌ای که فعالان و دلالان بازار ارز و طلا معتقدند در شرایطی که مدیریت اقتصادی ایران طی روزهای گذشته اقدام مؤثری نداشته، بازار ارز به دلیل احتمال روی کار آمدن جو بایدن و بازگشت او به برجام، شاهد نزول قیمت ارز و طلا بوده است. این موضوع بی‌پایه و متزلزل بودن وضع اقتصاد کشور ما را نشان می‌دهد که در اثر هر اتفاق یا بحران در آمریکا، اقتصاد ایران تحت تأثیر قرار می‌گیرد! شاید نتوان در بازارهای دیگر کشورها، چنین واکنشی به خبر ابتلای ترامپ به کرونا مشاهده کرد. این تأثیرپذیری لحظه‌ای جامعه و اقتصاد ایران به تحولات آمریکا نگران‌کننده است.
شما فکر می‌کنید با روی کار آمدن هر یک از نامزدها، میزان خصومت‌های آمریکا با ایران تا چه اندازه تغییر خواهد کرد؟
خصومت‌ها نمی‌تواند برای همیشه ادامه پیدا کند و آمریکایی‌ها ناچارند قدری نرمش نشان دهند؛ زیرا این حد از فشار حداکثری باعث خواهد شد ایران دست به اقدامات تلافی‌جویانه بزند که در آن صورت وضعیت خطرناک‌تر می‌شود. ضمن آن‌که ایران هم با توجه به تحولات دنیا لازم است نوع نگاهش به دنیا و ایالات‌متحده تغییر دهد. بنابراین ضروری است استراتژی ایران در سطح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی تغییر کند؛ زیرا شرایط به‌گونه‌ای است که راهی جز این وجود ندارد و به مصلحت مردم است که هر کس برنده انتخابات شد، بهتر است ایران باب مذاکره را بگشاید؛ به این دلیل که این کشمکش‌ها و خصومت‌ها وضعیت را به‌جایی رسانده که برای مردم قابل‌تحمل نیست.
با توجه به پیشتازی جو بایدن در اغلب نظرسنجی‌های صورت گرفته تاکنون، تحلیل شما از آینده روابط ایران با آمریکای دوران بایدن چیست؟
اگر جو بایدن بر سرکار بیاید، با توجه به این‌که گفته حاضر است به برجام بازگردد، شرایط به نفع ایران خواهد بود. البته نوع برجام بایدن با برجام اوباما متفاوت خواهد بود. باراک اوباما در یک سخنرانی در استرالیا اعلام کرده بود دلیل ورود آمریکا به برجام این بوده که ایران وارد فضای تعهدات بین‌المللی شود و با دنیا آشتی و تعامل کند. به عقیده نگارنده این سیاست آمریکای اوباما در قبال ایران، سیاست درستی بود. اما در صورت پیروزی بایدن، با توجه به شرایط کنونی و حساسیت دموکرات‌ها به مسائل حقوق بشری، پیش‌بینی می‌شود که شرط بازگشت آمریکا به برجام، موضوعات رعایت مسائل حقوق بشر، سروسامان دادن به فعالیت‌های هسته‌ای و مسائل موشکی، عدم دخالت ایران در منطقه و... باشد. البته ایران احتمالاً نمی‌تواند پاسخ مثبت به همه آنچه در برجام 2 مطرح خواهد شد بدهد. هرچند نگاه ایران در منطقه نسبت به گذشته دچار تغییر شده است؛ برای مثال برخلاف گذشته خیلی حضور ایران در سوریه و لبنان شنیده نمی‌شود، عراق هم بعد از روی کار آمدن مصطفی الکاظمی رفته‌رفته از ایران فاصله گرفته و به دو سمت غرب و اتحادیه عرب حرکت می‌کند. بنابراین با توجه به مشکلات پیش رو، نمی‌توان همان تصور را از برجام سابق داشت. در چنین شرایطی آنچه ضرورت دارد این است که ایران نگاهش را به جهان تغییر دهد، انتظاراتش را کمتر کند و در استراتژی‌های خود بازنگری نماید.
به‌عنوان پایان‌بخش گفت‌وگو، این پرسش را با شما مطرح می‌کنیم که چقدر مذاکره ایران با آمریکا را در شرایط کنونی ضروری می‌دانید؟
من بیش از یک سال است که در یادداشت‌ها و گفت‌وگوهای خود در روزنامه ستاره صبح و سایر رسانه‌ها تأکید می‌کنم که راهی کم‌هزینه‌تر از مذاکره با آمریکا وجود ندارد؛ زیرا انباشت مشکلات داخلی کشور، راهی جز استفاده از ابزار دیپلماسی مذاکره باقی نگذاشته است و تا زمانی که این مشکل با آمریکا حل نشود، ایران نمی‌تواند با کمک سایر کشورها از زیر بار مشکلات و محدودیت‌های تجارت با دنیا خلاصی یابد. به‌عبارت‌دیگر مذاکره می‌تواند از بار مشکلات بکاهد. بنابراین تحریم‌های اخیر علیه مقامات و شرکت‌های ایرانی موضوع تازه‌ای نیست و ایران در این شرایط پیچیده و بحرانی، باید تکلیف خود را با جهان مشخص کند. درواقع بازهم تأکید می‌کنم که لازم است استراتژی‌های سنتی که در طول چهار دهه گذشته موفقیت‌آمیز نبوده، در سطح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی تغییر کند و به‌روز شود. این استراتژی‌ها باید از خصومت و دشمنی با نظام بین‌الملل، به سمت خوش‌بینی و همزیستی چندجانبه حرکت کند و راهی جز این برای کمک به منافع ملی و مردم وجود ندارد.