مردم خوزستان، ایلام، لرستان، کرمانشاه، بوشهر، مرکزی، کهکیلویه و بویراحمد و زنجان روز گذشته در محاصره طوفان، گرد و خاک شدید قرار داشتند. دیروز شاخص آلودگی هوا در برخی از این استان‌ها از مرز 500 که خطرناک است گذشت. وضعیت هوا در شرایط نگران کننده برای سلامت شهروندان قرار داشت. خشکیدن تالاب‌ها در ایران، زمین‌های خشک باقی مانده از جنگ در سوریه و عراق، بیان‌زایی در عربستان و سد سازی در ترکیه باعث شده تا رودهای دجله و فرات در عراق کم آب شوند و ایران قربانی هجوم گرد و غبار شود. دیروز آلودگی هوا به حدی بالا بود که مراکز آموزشی و ادارات برخی از این استان‌ها تعطیل و از شهروندان خواسته شد تا از خانه‌هایشان بیرون نیایند. افراد زیادی هم به مراکز درمانی به دلیل مشکلات تنفسی مراجعه کردند. پرسش این است چرا این پدیده هر سال تکرار می‌شود و آلودگی فزاینده و کشنده می‌شود به گونه‌ای که مردم نباید از خانه بیرون بیایند؟ البته خانه هم آلوده است . وقتی این سناریو تکرار می‌شود مردم این مناطق به استان های شمالی مهاجرت می‌کنند.
تعطیلی چند استان
دبیر ستاد ملی سیاست‌گذاری و مدیریت منابع مقابله با پدیده گردوغبار گفت: منشا توده گرد و غبار در جنوب غرب و غرب کشور از شمال عربستان و جنوب و شرق عراق آمده و تا چهارشنبه - ۲۷ فروردین - هوای مناطق آلوده به وضعیت عادی برمی‌گردد.
علی‌محمد طهماسبی بیرگانی به ایرنا گفت: ساعت ۱۰ تا ۱۱ شب سه شنبه دو توده همزمان از مرز غربی و جنوب غربی کشور عبور کردند و بعد از گذشتن از استان الانبار در جنوب نجف به استان خوزستان، ایلام و کرمانشاه رسیدند که متأسفانه غلظت بالایی داشتند. سه استان خوزستان، ایلام و کرمانشاه به دلیل سطح بالای گرد و غبار، تصمیم گرفته شد تمام ادارات، مدارس و بانک‌ها تعطیل شوند اما استان همدان به دلیل غلظت کمتر، فقط مدارس نوبت بعد از ظهر تعطیل شدند. بیشتر مناطق شرقی ایلام، مناطق غربی و مرکزی استان خوزستان شاخص کیفیت هوا از ۵۰۰ واحد فراتر رفته و میزان غلظت ذرات گرد و غبار نیز بالای ۱۰ هزار میکروگرم اندازه‌گیری شده است.
ضربه گرد و غبار به سلامت
کیفیت هوا در استان خوزستان 67 برابر حد مجاز افزایش یافته است. این ذرات ریز، قابلیت نفوذ به عمق ریه‌ها را دارند و موجب افزایش خطرات تنفسی، قلبی و تشدید بیماری‌های مزمن در افراد می‌شود. اندازه ذراتی که بیشترین خطر را دارند، کمتر از 2.5 میکرون است. این ذرات، طبق گزارش‌های وزارت بهداشت، با افزایش قابل‌توجه حملات آسم، برونشیت، بیماری‌های قلبی، و حتی مرگ‌ومیر زودرس مرتبط هستند. برخی از این ذرات حامل فلزات سنگین، باکتری‌ها یا ترکیبات آلی فرار هستند و در برخی طوفان‌ها، میزان آلودگی فلزات سنگین در هوا تا 10 برابر حد مجاز می‌رسد.
در خوزستان، وقوع گردوخاک 800 بیمار را با عارضه قلبی و تنفسی راهی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کرد و داروخانه‌ها ماسک‌های فیلتردار را تا ظهر فروخته بودند.
مردم در موج گردوخاک ناامید و خشمگین بودند. کاربران شبکه‌های اجتماعی در برخی شهرها از «تصمیم دقیقه نودی» مدیران گلایه کردند و واکنش‌های عمومی از ناهماهنگی و کم‌توجهی نسبت به سلامت عمومی خبر می‌داد.
ایران قربانی گرد و غبار کشورهای همسایه
منشأ گردوخاک عراق، مناطقی در شرق سوریه، شمال عربستان و بخش‌هایی از کویر لوت و دشت کویر ایران است. سدسازی در ترکیه یا خشک‌شدن تالاب‌ها در عراق، تأثیر منفی بر اقلیم ایران گذاشته‌اند.
بر اساس آمار 55 درصد اراضی عراق در معرض بیابان‌زایی شدید است. خاک نرم و بدون پوشش گیاهی، بستر آماده‌ای برای برخاستن توده‌های عظیم گردوغبار است.
از سوی دیگر بخش مهمی از بحران، به مدیریت داخلی در ایران بازمی‌گردد. در خوزستان، هفت کانون بحرانی گردوغبار در سال 1403 با مساحت 350 هزار هکتار شناسایی شده که کانون جنوب شرق اهواز وضعیت بحرانی‌تری دارد.
کاهش بارندگی و بی‌برنامگی در حفظ پوشش گیاهی در حاشیه شهرها، باعث شده ایران قربانی ریزگردهای خارجی، بلکه منشأ موج‌های محلی هم باشد.
خسارت آلاینده ها
خسارت سالانه گردوخاک برای هر کشاورز در خوزستان بنا به نوع محصول بین 4 تا 7 میلیون ریال برآورد شده و این رقم برای این استان به 1400 میلیارد ریال در سال 1397 رسیده‌است.
طوفان گردوغبار در برهه‌ای از سال که زمان گرده‌افشانی و لقاح گیاهان است، 1.2 درصد از ارزش تولید کشاورزی خوزستان را نابود کرده‌است. خسارت هر روز آلودگی شدید هوا، در برخی شهرهای ایران بین 12 تا 15 هزار میلیارد تومان گزارش شده‌است،