قوم قشقایی همراه با سایر اقوام ایرانی در دفاع از تمامیت ارضی ایران و حفظ انسجام و وحدت ملی نقش مهمی داشته است و همواره خود را بخش جداییناپذیر از ایران میداند. ویژگی تکثر و تنوع فرهنگ اقوام ایرانی و مطالبات فرهنگی آنها در قالب هویت ملی - ایرانی تعریف میشود.
اخیراً در مقالهای با عنوان «هویتسازی قشقاییها و تأثیر آن بر مفهوم هویت ایرانی» در روزنامه همشهری آنلاین پانزدهم دیماه ۱۴۰۳ نوشته شیدا بهاری، به اقدامات گروههایی اشاره شد که میخواهند هویت زبانی خود را به هویت قومی تبدیل کنند و با ترویج آثار بیارتباط با تاریخ و فرهنگ قشقاییها زمینه بیگانه سازی و تحریک آنها را فراهم کنند. این نوشتار پاسخی به این ادعا نادرست است.
. زبان مادری بخشی از هویت فرهنگی است و قشقاییها زبان خود را در کنار زبان فارسی بهعنوان بخشی از هویت ایرانی حفظ کردهاند.
. اصل پانزدهم قانون اساسی استفاده از زبانهای محلی در مطبوعات و تدریس آن در مدارس را مجاز میداند.
• فحوای کلام نویسنده در آن مقاله نشان میدهد وی در بیان گزارههای خود منبع و مرجع معتبری ندارد و بیشتر به دنبال تسویهحساب جناحی و سیاسی است تا با بزرگنمایی موضوع قومگرایی شعار وفاق ملی را که نشاندهنده رویکرد دولت جدید به وحدت و انسجام داخلی است کماهمیت جلوه دهد.
• نویسنده شرکت در جشنوارههای بینالمللی را نوعی هویتسازی و قومگرایی تلقی میکند درحالیکه این امر از اولویتهای فرهنگی نظام و در راستای ترویج فرهنگ ایرانی و تقویت همگرایی منطقهای و ایجاد صلح و ثبات منطقه است.
• نویسنده اعتراضات مسالمتآمیز قشقاییها به ثبت مجدد لباس را تحریکات قومی قلمداد میکند. اول، این لباس قبلاً در سال 1391 با مصوبه 923 به نام لباس بانوان ایل قشقایی ثبتشده است. دوما اگر این لباس را متعلق به ایلات فارس و جنوب ایران میدانید دیگر چه ضرورتی داشت که انحصار و فقط به نام قوم لر زبان ثبت مجدد شود؟ آیا این اقدام شتابزده و بدون مطالعه عامل ایجاد تنش میان اقوام نیست؟ قشقاییها حفظ حقوق و صیانت از هویت فرهنگی و احترام متقابل به داراییهای فرهنگی هر قوم را از عوامل مهم وحدتبخش و مانع در برابر جلوگیری از نزاعهای قومی میداند.
• در همین مقاله ادعاشده که کشورهای بیگانه در تحریک قومگرایی در بین قشقاییها نقش بسزایی دارند. درحالیکه زیستبوم قشقاییها در مرکز فلات ایران مانع در برابر تمایلات تجزیهطلبان بیگانگان است و قشقاییها همواره در دفاع از تمامیت ارضی ایران پیشگام بودهاند.
• این نویسنده با انتقاد از سیاستهای دولت جدید، شعار وفاق ملی و توجه به حقوق اقوام را نگاه قومیتی تلقی میکند. همه باید بدانیم ایران متعلق به تمام ایرانیان است و مقابله با تجزیهطلبی درگرو استفاده از توان و ظرفیت همه ایرانیان است و نادیده گرفتن حقوق اقوام باسیاستهای کلی نظام در تضاد است.
• جامعه قشقایی با اعتماد به شعار وفاق ملی، حضوری چشمگیر در انتخابات داشت و ثابت کرد که در ایجاد وفاق ملی فراتر از منافع قومی عمل میکند.
سخن پایانی و پیشنهادها
برای ایجاد وفاق ملی ضروری است به این نکات توجه شود:
* پذیرش و توجه به تنوع و تکثر فرهنگی و ثبت و صیانت از میراث ملموس و ناملموس اقوام بهعنوان بخشی از هویت ملی ایرانیان
* شناسایی و حمایت از نخبگان اقوام و ایجاد فرصتهای برابر برای مشارکت آنان در مدیریت کشور
* ترویج همبستگی میان اقوام با برگزاری جشنوارههای مشترک فرهنگی و هنری بین قومی
* حذف سیاستهای تبعیضآمیز و تغییر نگاه امنیتی به مطالبات قانونی اقوام
* ایجاد سازوکارهای قانونی مانند شوراهای بین قومی برای حل اختلافات احتمالی
* اجرای اصول قانون اساسی مرتبط با حقوق اقوام ازجمله آموزش زبان مادری در کنار آموزش زبان فارسی
* سرمایهگذاری برای توسعه زیرساختها (آموزش، بهداشت و .....) برای اقوام، احیای ایلراهها، تأمین زیرساختهای معیشتی و حفظ سبک زندگی عشایر با ایجاد کسبوکار مکمل در حوزه صنایعدستی و گردشگری پایدار.