ستاره صبح، فائزه صدر: لایحه عفاف و حجاب پس از رفت‌وبرگشت میان شورای نگهبان و مجلس درنهایت به قانون تبدیل شد. حالا قرار است این قانون در بیست و سومین روز آذرماه، توسط رئیس مجلس ابلاغ شود. طبق روال رئیس‌جمهور هم باید این قانون را ابلاغ کند و بعدازآن قانون اجرایی می‌شود. متن نهایی قانون «حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» در 74 ماده و 5 فصل تنظیم و به قانون تبدیل شد؛ قانونی که مجازات متعددی برای متخلفان در نظر گرفته و از ظرفیت نهادهای مختلف، شهروندان معتقد به حجاب و حتی اتباع برای اجرای قانون استفاده می‌کند. ستاره صبح در گفت‌وگو با پروانه سلحشوری، جامعه‌شناس، استاد دانشگاه و نماینده پیشین مجلس به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
پروانه سلحشوری در رابطه با چرایی تصویب قوانینی که اجرای آن‌ها با چالش و ابهام همراه است گفت: مجریان قانون، قوانین را برای اجرا تصویب می‌کنند؛ اما عدم اجرای برخی از قوانین تصمیمی است که توسط مردم گرفته می‌شود. این دسته از قوانین از جایی برمی‌آیند که واضعان قانون شناختی از جامعه و مشکلات مردم ندارند. گویی در سیاره دیگری زندگی می‌کنند چون دغدغه‌هایشان با مشکلات روزمره مردم عادی جامعه زمین تا آسمان فرق دارد.
وی در این رابطه افزود: البته این تصور وجود دارد که مبنای وضع شدن برخی از قوانین بر اساس دغدغه‌های این طیف نیست بلکه آن‌ها در طول سال‌ها شعارهایی داده‌اند وعده‌ای از هوادارانشان هنوز بر این باورند که این گروه به چنین مسائلی مقید هستند، از این قوانینی سفت‌وسخت در خصوص برخی مسائل وضع می‌کنند که در حقیقت برای راضی نگه‌داشتن طیف هوادار است.
سلحشوری تشریح کرد: این اقلیت می‌خواهد بگوید ما هنوز هستیم. واضعان قانون حجاب می‌دانند برخی شعارها فروپاشیده و دانسته هزینه و اعتبار کشور و نظام را پای این‌کاره‌ای بی‌نتیجه تلف می‌کنند، این طیف نیاز دارند که این ایدئولوژی پایدار باشد و هژمونی حفظ شود. مسئله‌اینجاست که این هژمونی بازور حفظ می‌شود. مسائل مرتبط بافرهنگ و سلایق اجتماعی را نمی‌توان بازور به شکل دستوری تغییر داد.
نماینده پیشین و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس گفت: روزهایی که در مجلس بودم گاه با این‌گونه موارد برخورد داشتم و خنده‌ام می‌گرفت. حتی گاهی پیشنهاد‌ها از جانب کمیسیون ما بود و کمیسیون فرهنگی چنین پیشنهاد‌ها خنده‌داری را ارائه می‌کرد. مثلاً گفته می‌شد نرخ باروری باید به فلان حد برسد! میزان طلاق باید فلان مقدار کاهش پیدا کند! ما در مجلس این موارد را بحث می‌کردیم و در برنامه‌ها می‌گنجاندیم درحالی‌که افزایش و کاهش ازدواج، فرزند آوری، طلاق و امثالهم دستوری نیست. قانون باید زمینه اشتغال را فراهم کند، نه اینکه دستور بدهد ازدواج کنید! این‌ها موضوعات اجتماعی هستند.
وی گفت: وقتی می‌گوییم قانونی برای حجاب وضع شود برای موضوعی اجتماعی مثل ازدواج، طلاق و باروری به‌صورت دستوری تصمیم گرفته‌ایم. البته مواردی مثل فرزند آوری در قانون 5 ساله دیده شد ولی در مورد حجاب قانون کلی مطرح کرده‌اند. موضوعات اجتماعی به‌صورت دستوری قابل‌حل نیست، قانون عفاف و حجاب قابلیت اجرایی شدن نخواهد داشت.
این جامعه‌شناس اظهار کرد: هژمونی در رابطه باحجاب ایجادشده بود و نظام به مسئله حجاب گره‌خورده بود. در چنین شرایطی مسئولین حداکثر تلاش خود را انجام می‌دهند تا به گروه هودار بگویند ما از طریق قانونی پیگیر این مسئله هستیم و این گروه را قانع کنند. ولی مسئولین بهتر از هرکسی می‌دانند که ماهیت موضوع حجاب چیست و می‌دانند که نباید یک مسئله فرهنگی و مذهبی را که نسبت نزدیکی باسلیقه مردم دارد به‌نظام گره زد. وی افزود: مسئولین دریافته‌اند که در این خصوص ظرفیت اجماع وجود ندارد و سلایق مردم در مورد پوشش متنوع است. ازاین‌رو قانون حجاب و عفاف قابلیت اجرایی شدن ندارد. سلحشوری در ادامه گفت: جدا از بحث قانون و قانون‌گذاری، مقوله حجاب موضوعی شخصی است و با تصمیم فرد نسبت مستقیم دارد. از روزی که تصمیم گرفته شد حجاب اجباری شود، دخالت حکومت در این موضوع اشتباه بود. متأسفانه به‌جای اصلاح بر این اشتباه اصرار شد و باتلاقی درست شد که کشور، حاکمیت و مسئولین هرسال بیش‌ازپیش در آن گرفتار می‌شوند و با ادامه دادن به شیوه دستوری و قهری، اعتبارشان زیر سؤال می‌رود. حجاب به موضوعی شده که فاصله دولت ملت را افزایش می‌دهد. این استاد دانشگاه متذکر شد: در ماجرای ابلاغ قانون حجاب و عفاف موضوع منحرف کردن افکار عمومی احساس می‌شود. مسائل دیگری پشت این قانون پنهان‌شده است. شرایط منطقه‌ای حساس ایران و موضوع مهم گرانی بنزین با مطرح‌شدن مصوبه عفاف و حجاب به حاشیه رفته است. پشت پرده اختلافات جناحی وجود دارد و مسئله مهم اقتصاد مردم با تغییر مسیر افکار عمومی منحرف‌شده است. این کار مغشوش کردن ذهن مردم است.
وی تأکید کرد: قانون حجاب با قانون اساسی و قوانین مربوط به حقوق شهروندی در تضاد است. وجود چنین قانونی به‌جز آسیب زدن به مردم، ایجاد تنش، بست گسست‌های اجتماعی و دوقطبی کردن سودی ندارد. این موارد ازجمله کارکردهای آشکار قانون عفاف و حجاب است که در شرایط حساس کنونی، به‌جای انسجام‌بخشی، مردم را در مقابل هم قرار می‌دهد. کارکردهای پنهانی هم وجود دارد که جای بحث دارد.
سلحشوری ضمن اشاره به ناموفق بودن طرح گشت ارشاد گفت: قانون عفاف و حجاب به‌مراتب بدتر از گشت ارشاد است. بارها در مجلس به این نکته اشاره کرده‌ام که متأسفانه حجاب در کشور ما مبحثی مذهبی نیست، بلکه مسئله‌ای سیاسی است. این قانون تصویب‌شده ولی اگر قرار است ابلاغ و اجرا شود، اولین ضربه آشکارش متوجه دولت چهاردهم است زیرا با وعده‌های مسعود پزشکیان در تقابل است.
وی خاطرنشان کرد: به عبارتی نزاع جناح‌های سیاسی بر سر قدرت به این شکل خود را نشان داده یعنی با تحمیل اجرای قانون عفاف و حجاب به دولت به‌منظور تضعیف پایگاه مردمی دولت و ضربه زدن به رئیس‌جمهور اهداف سیاسی خود را اجرا می‌کنند. این یکی از کارکردهای پنهان قانون عفاف و حجاب است.
نماینده پیشین مجلس گفت: حتی اگر در ابتدای اجرای قانون مسئله را سفت‌وسخت بگیرند اما در ادامه قانون قربانی می‌شود چون با ترساندن مردم از جریمه و برخورد نمی‌توان از راه‌رفته باز آمد. به قول آقای بیگدلی: "روزی آرزوی مسئولین این خواهد بود که مردم به حجاب قبل از مهسا برگردند." من هم همین عقیده را دارم و این قانون کاری از پیش نخواهد برد. پروانه سلحشوری در پایان سخنان خود اظهار داشت: گاهی به نظر می‌رسد اصرار بر چنین کارهای پرهزینه، بی‌فایده و مخربی؛ در راستای تضعیف ایران است. برخی چنان عمل می‌کنند که گویی ایرانی نیستند و منافع ملی برایشان اهمیتی ندارد. دغدغه مردم را داشتن در اقدامات برخی از مسئولین دیده نمی‌شود.