ستاره صبح، فائزه صدر: تشکیل ائتلافی جهانی برای اجرای راه حل دو کشوری نشان می‌دهد که رویکرد جهان در باب حل مناقشه اسرائیل و فلسطین با شکل گرفتن همبستگی میان رهبران جهانی و منطقه‌ای سرعت گرفته است. هم زمان با آغاز جنگ غزه، جهان به این نتیجه رسید که برای خروج خاورمیانه از مناقشه باید روی راه حل دو دولتی تمرکز کرد. منتقدین ایده دو دولتی عقیده دارند این طرح حقوق فلسطینی‌‌ها در برابر اسرائیل را تأمین نمی‌کند و نمی‌تواند تضمینی برای عدم وقوع جنگ میان این دو باشد. اما موافقان، بازیگران این تنش را تحت فشار قرار داده‌اند تا با اجرای راه حل دو دولتی به نزاع مشروعیت، مرز و سرزمین خاتمه دهند. ستاره صبح در گفت‌وگو با نصرت الله تاجیک، سفیرپیشین اردن به بررسی نقاط ضعف و قوت ایده دو دولتی پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
آیا راه حل دو دولتی تشکیل دو کشور مستقل فلسطین و اسرائیل را دنبال می‌کند یا ایده‌ای نازلتر از دو کشوری است؟
«راه حل دو دولتی» مناسبترین عبارت است. بعضا به اشتباه از «راه حل دو کشوری» صحبت می‌شود. از این نظر راه حل دو دولتی به فیل داستان مولوی می‌ماند که افراد نابینا به حیوان دست می‌زدند و هر کدام یک ویژگی فیل را بیان می‌کردند.
در راه حل دو دولتی هر کدام از طرف‌ها برداشت خود را مطرح می‌کند. آمریکا و اروپا به خاطر خریدن زمان ایده دو دولتی را پیش می‌کشند درحالیکه نزدیکترین روابط را با اسرائیل دارند و می‌دانند با توجه به مواضع اسرائیل، اجرای دو دولتی عملی نیست.
آمریکا حامی اسرائیل است چطور ایالات متحده طرحی را برای اراضی اشغالی دنبال می‌کند که اسرائیل خواهان آن نیست؟! تلاش آمریکا کمک به اسرائیل است، نمی‌خواهد در مقابل اسرائیل قرار بگیرد و از ناحیه غرب چالش جدیدی برای همپیمان خود ایجاد کند. پس هر بار آمریکا و اروپا راه حل دو دولتی را مطرح می‌کنند بیشتر برای خرید زمان است تا آنچه اسرائیل می‌خواهد عملیاتی شود و سیاست های مورد توافق در این مدت اجرا شود.
راه حل دو دولتی به این مفهوم است که با پذیرش این راه حل، به صورت غیر مستقیم اسرائیل و فلسطین را به رسمیت می‌شناسند.
مخالفان ایده دو دولتی چه نقدی بر این طرح دارند؟ آیا می‌توان با اصلاحاتی روی این ایده کار کرد و آن را به ثمر نشاند یا خیر؟
براساس قطع‌نامه تقسیم فلسطین که در سال 1947 در سازمان ملل تصویب شده بود، کشورهایی اسرائیل را به رسمیت شناختند. براساس مصوبه چند ماه قبل در مجمع عمومی سازمان ملل، فلسطین نیز به رسمیت شناخته شد. ایران هم در این رأی گیری شرکت کرد ولی برای راه حل دو دولتی اعلام تحفظ کرد. به عقیده من روش فعلی ایران در مورد بحران منطقه درست نیست ما باید در فضای بین‌المللی ایجاد شده توسط حامیان فلسطین مشارکت کنیم. نظراتمان را بگوییم و حضور فعالمان را در مجامع تثبیت کنیم. به طور مشخص در مورد اجلاس اخیر در عربستان سعودی، ایران باید در اجلاس ریاض شرکت می‌کرد و باید آراء و نظراتش را به گوش طرفین می‌رساند.
نوع برخورد با مسئله دو دولتی اهمیت زیادی دارد. سازمان ملل و جهان این ایده دو دلتی را به عنوان یک راه حل مطرح می‌کند. ایران اگر مخالفتی دارد باید با صدای رسا و با بیان نقاط ضعف و قوت این طرح در مجامع جهانی مطرح کند.
برخی حوزویان در داخل به صورتی با راه حل دو دولتی برخورد می‌کنند که گویی حرف زدن درباره آن هم گناهی کبیره است. حرف نزدن، یعنی تعطیل شدن تعقل که رویکرد درستی نیست و در مسائل سیاسی جواب نمی‌دهد. راه حل دو کشوری یک مسئله سیاسی است که باید در مجامع نخبگانی طرح و بحث شود. اگر ایران به عنوان برجسته ترین حامی فلسطین در این خصوص رأی و نظری دارد باید به گوش جوامع جهانی برساند.
برخورد دیگر این است که راه حل دو دولتی را بدون هیچ ابتکاری بپذیریم یا تنها موضع رسمی ایران در مورد اسرائیل و فلسطین را پیگیر باشیم. امروز جهان روی مسئله اسرائیل و فلسطین کار می‌کند، ما نباید از این جریان دور باشیم. شرکت یا عدم شرکت ایران در این محافل دو مسئله متفاوت با آثار مختلف است. باید همانطور که در مجمع عمومی سازمان ملل شرکت می‌کنیم هر جا که بحث فلسطین بود حاضر باشیم.
شاهد بررسی طرح دو دولتی در منطقه هستیم. آیا طرحی که غرب در قالب تشکیل دو دولت توسعه داده قابل اجرا است و می‌تواند به جنگ خاتمه دهد یا خیر؟
وقتی طرح دو دولتی را از نظر عملیاتی بررسی کنیم متوجه می‌شویم عملا سرزمینی برای تشکیل فلسطین باقی نمانده است. کرانه باختری و غزه دو بخش جدا افتاده است. غزه به سرزمینی سوخته تبدیل شده است. توسعه شهرک های اسرائیل مزاحمت برای فلسطینیان دارند که عملا تفکیک بخش های فلسطینی و اسرائیلی نشین را دشوار خواهد کرد.
حتی اگر راه حل دو دولتی پذیرفته و اجرایی شود، روز بعد از تشکیل دولت فلسطین به شرط آنکه دولت اختیاراتی داشته باشد، با توجه به رویکرد اسرائیل اختلافات این دو این بار در قالب نزاع دو دولت نمایان خواهد شد.
اگر دولت فلسطین قدرتی داشته باشد جنگ را با اسرائیل آغاز خواهد کرد و اگر قدرت نداشته باشد شاهد وضعیتی خواهیم بود که امروز مشاهده می‌شود و گروه های مقاومت فلسطینی همچنان به خاطر احقاق حقوق خود با اسرائیل درگیر خواهند بود.
ریشه ماجرا اشغال سرزمین فلسطین است اسرائیل و حامیان غربی اش همواره سعی دارند این بخش مهم از تاریخ فراموش شود ولی خاورمیانه اشغال فلسطین را از یاد نمی‌برد. تا موضوع اشغال فلسطین، غصب زمین های مردم بومی و آواره شدن فلسطینیان حل نشود، هیچ راه حلی ظرفیت اجرا و یا کاهش تنش در منطقه را نخواهد داشت.
بحران در اراضی اشغالی تنها با حل شدن مسئله زمین فروکش خواهد کرد تا آوارگان فلسطینی به سرزمین های خود بازنگشته‌اند، نزاع ادامه دارد چون یکی از طرف‌ها دیگری ر ا اشغالگر و غاصب می‌بیند. با وجود چنین نگاهی، هیچ طرح و نقشه‌ای امنیت را به اسرائیل باز نمی‌گرداند.