دیروز و در فاصله دو روز مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و در فضای تنش‌آمیز خاورمیانه درباره احتمال رویارویی ایران و اسرائیل التهابات و شایعات با بالا رفتن قیمت دلار و سکه خود را نشان داد.
به گزارش هم‌میهن، به‌گونه‌ای که در ساعاتی از دیروز شاهد عبور دلار از مرز ۷۰ هزار تومان و ثبت رکورد تازه هم بودیم که البته دوام نیاورد. قیمت سکه طلا هم به ۵۳ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رسید.
در این که فضای سیاسی و التهابات خارج از شاخص‌های اقتصادی بر این روند اثر دارد، تردیدی نیست؛ با این حال فضای موجود آن‌قدر مبهم و بغرنج شده که با قاطعیت نمی‌توان گفت این افسارگسیختگی به خاطر نزدیک شدن انتخابات آمریکا با احتمال بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید است یا برخاسته از تشدید جنگ لفظی میان ایران و اسرائیل و حتی احتمال واکنش ایران قبل از انتخابات.
از سوی دیگر جدا از بحران در خاورمیانه در اوکراین و روسیه هم شاهد تداوم مخاصمات مسلحانه‌ای هستیم. نکته آنکه برد و باخت هر یک از طرفین انتخابات در آمریکا می‌تواند بر سرنوشت این تنش‌ها تأثیر داشته باشد و به تبع آن بر بازار‌های مالی ایران و جهان هم تأثیر بگذارد.
در کنار اثرگذاری سیاست خارجی، سیاست‌های اقتصادی کشور هم می‌تواند به این روند سرعت بخشد. با توجه به دیدگاه تصمیم‌سازان در خصوص نزدیک شدن به نرخ یکسان ارز و همچنین واقعی‌سازی برخی قیمت‌های کلیدی مثل سوخت، نرخ‌های بالاتری برای دارایی‌ها قابل تصور است.
هر چند بازارساز در روز‌های گذشته عرضه‌های قابل توجه درهم برای کنترل نرخ ارز داشته، اما این عرضه‌ها توان مقابله با نرخ تورم و همچنین تورم انتظاری را ندارد. همان‌طور که عرضه سکه بانک مرکزی نیز نتوانست اثر مورد انتظار را بر قیمت‌ها داشته باشد.
تأثیر انتخابات آمریکا بر بازار طلا و ارز
مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه، تاکید می‌کند که در حال حاضر متغیر‌های اقتصادی ما بیش از گذشته تحت تأثیر متغیر‌های غیراقتصادی هستند: «من خیلی با واژه «حباب» موافق نیستم. قیمت موجود همان نرخ مشخص است.
منظور از حباب موقتی بودن قیمت است و افرادی که این واژه را به کار می‌برند می‌خواهند بگویند با ترکیدن حباب قیمت‌ها کاهش می‌یابد. شاید کاربرد این کلمه ترساندن مردم برای عدم خرید ارز و طلا باشد.»
او سه دلیل را برای افزایشی شدن قیمت طلا و ارز عنوان می‌کند: «یکی از این موارد وجود تنش در منطقه و اوج‌گیری آن، تهدید‌های مکرر و روزانه موجود و حضور بمب‌افکن‌ها در منطقه است که باعث ایجاد التهاب برای کارگزاران بازار و نگران‌کننده شدن انتظارات بازار نسبت به آینده شده است؛ بنابراین تقاضا برای ارز، طلا و دارایی‌هایی که قابلیت نقدشوندگی بیشتری دارند را افزایش داده است. نکته دوم مربوط به همین انتخابات آمریکاست؛ به این معنی که نگرانی برنده شدن ترامپ در انتخابات و تشدید تحریم‌ها، مانع از فروش همین میزان یک‌ونیم میلیون بشکه‌ای شده که دولت مدعی است از طریق دور زدن تحریم‌ها به فروش می‌رساند. همچنین این نگرانی وجود دارد که روی کار آمدن ترامپ با توجه به درگیری منطقه‌ای هم که وجود دارد، باعث افزایش فشار‌ها شود.»
او نکته سوم را هم مربوط به افزایش نرخ نیمایی توسط بانک مرکزی می‌داند: «این موضوع هم به افزایش قیمت ارز دامن زده است.
حداقل تا زمانی که نتیجه انتخابات آمریکا مشخص نشود و تنش منطقه‌ای هم فروکش نکند، بی‌ثباتی رو به بالا در قیمت ارز فکر نمی‌کنم به ثبات برسد.» این استاد اقتصاد معتقد است که اگر ترامپ پیروز میدان باشد، احتمالاً شاهد افزایش قیمت ارز به صورت شوک باشیم و نرخ ارز یکباره سه‌چهار تومان افزایش یابد و همین مسئله درباره طلا هم تکرار می‌شود: «بسته به اینکه سخنرانی‌های ترامپ درباره ایران و منطقه چگونه باشد ممکن است این شوک افزایش یافته یا متوقف شود.
حتی اگر سخنان او به گونه‌ای بود که انتظار آرامش در منطقه را ایجاد کند، ممکن است شاهد کاهشی شدن قیمت ارز و طلا باشیم.» به گفته افقه اگر هریس پیروز انتخابات باشد، شاهد شوک سه‌چهارتومنی قیمت ارز رو به پایین خواهیم بود، اما این موضوع هم به نحوه ادامه تنش در منطقه مرتبط است. اما همچنان اقدام بانک مرکزی برای افزایش نرخ نیمایی می‌تواند فشار کاهنده ارز را حتی در صورت کاهش تنش در منطقه، متوقف کند.
سهم اندک خبر‌های سیاسی بر بازار طلا
نادر بذرافشان رئیس اتحادیه طلا و جواهر، اما تحلیلی متفاوت از افقه دارد. او تنش‌های منطقه‌ای و انتخابات در آمریکا را چندان هم در افزایش قیمت طلا در بازار‌های ایران موثر نمی‌داند.
بذرافشان، می‌گوید: «نوسانات امروز قیمت ارز باعث شد که ما شاهد افزایش قیمت اندک در بازار طلا باشیم. با توجه به اینکه امروز یکشنبه بود، بازار‌های جهانی تعطیل بودند، اما بازار‌های داخلی ما متاثر از نوسانات بازار ارز بود.»
او تاکید می‌کند که در بازار طلا هیچگونه التهابی وجود ندارد: «بازار روال عادی خود را طی می‌کند و امیدواریم شاهد ثبات قیمت‌ها در روز‌های آینده باشیم.» رئیس اتحادیه طلا و جواهر عنوان می‌کند که تأثیر خبر‌های سیاسی بر بازار طلا در مراحلی بعد از نوسانات بازار ارز در داخل و بازار‌های جهانی قرار دارد. سهم تأثیر اخبار سیاسی در نوسانات بازار طلا بسیار کم بوده است.»
سکه ۱۴۰۳ از شنبه وارد بازار می‌شود
بانک مرکزی از آغاز عرضه سکه بهار آزادی جدید این بانک از ۱۹ آبان و به تاریخ ۱۴۰۳ در مرکز مبادله ارز و طلای ایران خبر داد. در متن این اطلاعیه آمده است: «به اطلاع مردم و صاحبان کسب و کار‌ها می‌رساند که با توجه به افزایش قیمت انس جهانی طلا و از طرف دیگر تشدید معاملات سفته‌بازی طلا، نرخ موجود سکه در بازار شدیداً حبابی است و احتمال نوسان شدید در آن وجود دارد؛ لذا به مردم عزیز توصیه می‌شود جهت جلوگیری از ضرو و زیان و در صورت عدم نیاز فوری، خرید‌های خود را به زمان دیگر موکول کنند.»