وقتی شاخص سقوط می‌کند یعنی پول سهامداران آب می‌شود. روز گذشته شاخص بورس با یک هزار و ۹۳۱ واحد کاهش در ارتفاع ۲ میلیون و دو هزار و ۵۸۰ واحد ایستاد. بازار بورس در روز چهارشنبه دهم و روز شنبه سیزدهم مرداد شاهد ریزش 114 هزار واحدی شاخص و خروج پول حقیقی بود. به نحوی که طی این دو روز بازار سهام دو هزار و 863 میلیارد تومان را از دست داد. سازمان بورس با تعلل دوروزه، از روز یکشنبه دامنه نوسان را به یک درصد محدود کرد. روز دوشنبه، جمعی از فعالان و اهالی بازار سرمایه مقابل سازمان بورس تجمع کردند. کارشناسان معتقدند که وقتی شرایط حالت شبه جنگ دارد به نفع سهامداران است که بورس تعطیل شود.
تجمع اعتراضی
حسین مرید سادات، کارشناس بازار سرمایه که یکی از معترضان مقابل سازمان بورس و حاضران در جلسه با مدیران سازمان بوده است، به تجارت نیوز گفت: «روز گذشته، به دنبال فراخوانی که از سوی دوستان و همکاران به‌عمل‌آمده بود، همگی در مقابل سازمان بورس گرد هم آمدیم و درخواست کردیم جلسه‌ای با آقای عشقی رئیس سازمان داشته باشیم. متأسفانه ایشان مانند گذشته پاسخ‌گو نبودند؛ اما با فشاری که آوردیم، موفق به ملاقات با آقای معصومی خانقاه شدیم. در این جلسه، گلایه‌های خود را مطرح کردیم؛ ازجمله مهم‌ترین شکایات ما این بود که مدیریت کنونی سازمان به نظر می‌رسد بازار را به سمت پایین هدایت می‌کند. نحوه معاملات در روز چهارشنبه و شنبه باعث شد سهامداران در صندوق‌ها دو منفی 10 درصدی بخورند که درواقع منفی 20 درصدی است. بعد هم تبدیل بازار به وضعیتی مانند گروگان‌گیری مالی به دلیل محدودیت دامنه نوسان رخ داد که ازجمله مسائل مطرح‌شده در جلسه بود. ما بر این باور بودیم که تصمیم‌گیری درباره محدودیت دامنه نوسان مناسب نبوده و راه‌حل بهینه‌ای برای حل این مشکل وجود داشته است. ما پیشنهاد دادیم که دامنه نوسان بازبماند اما حجم مبنا به میزان 10 برابر افزایش یابد. این امر به سهامداران اجازه می‌داد در صورت نیاز مالی، سهام خود را بفروشند و همچنین از طرف دیگر، از ایجاد فشار مالی شدید جلوگیری می‌شد. متأسفانه پیشنهاد ما پذیرفته نشد. نکته مثبت این تجمع این بود که صدای ما به گوش مسئولان رسانده شد و نشان دادیم سهامداران از وضعیت کنونی ناراضی هستند. »
مشکل نبود نقدینگی
حسین مرید سادات گفت: «در جلسه‌ای که با آقای معصومی خانقاه داشتیم، ایشان گفتند وضعیت کنونی بازار مناسب نیست. درد اصلی بازار، کمبود پول است. ایشان اشاره کردند که در تلاش‌اند با جمع‌آوری نقدینگی، به بازار کمک کنند. بازار برای رفع مشکلات نیازمند تأمین 50 هزار میلیارد تومان سرمایه است و تا زمانی که این نقدینگی برای آن تأمین نشود وضعیت بازار به همین شکل خواهد بود. به نظر می‌رسد بازار در بدترین شرایط خود در 10 سال گذشته قرار دارد.»
قانون تعطیلی 3 روزه بورس در زمان جنگ و ترور
تحدید دامنه نوسان یکی از ابزارهای سازمان بورس برای تنظیم‌گری بازار و کنترل هیجانات است. سیاستی که سابقاً نیز اجراشده و موافقان و مخالفانی دارد. محمدرضا اعلمی کارشناس بازار سرمایه دراین‌باره گفت: «قانون صراحتاً دست سازمان بورس را برای تنظیم‌گری در بازار سرمایه در زمان‌های حساس نظیر جنگ و ترور باز گذاشته است. این اختیار تا حدی است که در زمان‌های مذکور، سازمان می‌تواند بازار را حداکثر به مدت ۳ روز تعطیل کند. اما متأسفانه شاهد برخورد منفعلانه سازمان بودیم؛ به طوری که چهارشنبه و شنبه، بخش اعظمی از این هیجانات تخلیه شد و شاخص کل با افت بیش از ۱۰۰ هزار واحدی مواجه شد. با اعمال این سیاست، در ظاهر بازار باز بوده ولی در عمل بازار تعطیل است. به عبارت دیگر سیاستی اتخاذشده که هم قدرت نقد شوندگی را از بین می‌برد و هم نمی‌تواند سدی برای ریزش بازار تلقی شود، بلکه تنها می‌تواند شدت ریزش را کاهش داده و از لحاظ زمانی آن را به تعویق بیندازد. »
ضرورت حفظ حقوق سهامداران
حمید میر معینی، کارشناس بازار سرمایه گفت: تأخیر اجرای سیاست تنظیم گری از سوی بورس قابل دفاع نبوده و سازمان بورس باید بلافاصله بعد از حادثه ترور، موضع خود را مشخص می‌کرد. تحدید دامنه نوسان به قدرت نقد شوندگی آسیب وارد می‌کند؛ کاهش قدرت نقد شوندگی یا فشار فروش همه‌جانبه در بازار؟ اولویت‌بندی باید به‌گونه‌ای صورت گیرد که منافع سهامداران حفظ شود که واضح کاهش هیجانات و فشار فروش، نسبت به نقد شوندگی ارجح‌تر است.
راهکار
محمدرضا اعلمی مخالفت خود را با اعمال این سیاست ابراز کرد و گفت: چرا برای کنترل هیجانات، افزایش حجم مبنا در دستور کار قرار نگرفت؟ مگر نه این‌که این سیاست در دوره‌های زمانی قبل اتخاذ شد و نتیجه‌ی مطلوبی را در پی نداشت؟ به نظر می‌رسد افزایش حجم مبنا هم نقد شوندگی را تهدید نمی‌کرد و هم سبب می‌شد که این هیجانات لطمه چندانی به قیمت‌ها وارد نکند. از سوی دیگر می‌توان مدعی بود که همان‌طور که در اقدامات نظامی، آسمان کشور را کلیر (پاک‌سازی) می‌کنید، تا تعیین تکلیف چگونگی پاسخ ایران و دریافت پاسخ احتمالی از دشمن، آسمان بورس را نیز کلیر کنید!
بازاری که اکنون ایجادشده با بازار تعطیل تفاوتی ندارد. به نظر می‌رسد تا زمان فروکش کامل ابهامات و تنش‌ها، تعطیلی کامل بازار نیز می‌تواند از گزینه‌های موردبررسی باشد.