60 درصد اقتصاد دانحصار دولتی و شبه دولتی است
آقای شقاقی به نظر شما برای جهش تولید با مشارکت مردمی چه الزاماتی مورد نیاز است؟
رهبر انقلاب چند سال است که بر بحث تولید تاکید دارند. ایشان تولید ملی را در سال های گذشته با پسوندها و پیش وندهای مختلف تعیین کردند. اما متأسفانه هر سال که می‌گذرد وقتی بررسی می‌شود نتیجه چندانی حاصل نشده است. اتفاقاً در برخی موارد عقبگرد هم اتفاق افتاده است.
به نظر شما دلیل عقبگرد چیست؟
از نگاه بنده تا زمانی که دولت با دو چالش اصلی اقتصاد تکلیف خود را روشن نکند این روند ادامه پیدا میکند و تولید حرکت نمی‌کند. دو چالش اقتصاد این است که اول محیط نامطلوب کسب و کار در کشور وجود دارد. محیطی آغشته به رانت و فساد و ذی نفعان متعدد و با بروکراسی‌های پیچیده. چالش دوم نیز محیط غیر رقابتی اقتصاد است. بیش از 60 درصد اقتصاد درگیر انحصارات و شبه دولتی‌ها هستند. اقتصادی که محیط غیر رقابتی و انحصاری دارد اجازه توسعه کسب و کارهای مختلف را نمی‌دهد.
بنابراین دو مسئله عمده اقتصاد، محیط نامناسب کسب و کار و محیط غیر رقابتی است.
حل این دو موضوع به اصلاحات ساختاری نیاز دارد که امر مشکلی است. اولاً باید دست ذی نفعان را از اقتصاد کوتاه کرد که کار سختی است. نیازمند قدرت زیادی است که بتواند اصلاحات مد نظر را پیاده سازی کند. متأسفانه هر چه زمان می‌گذرد ذی نفعان و زنجیره آنها قوی‌تر می‌شوند. این افراد اجازه ورود به اقتصاد را به سایرین نمی‌دهند. لذا نیاز به یک قدرت ویژه در جهت انجام اصلاحات ساختاری برای شکست حلقه‌های ذی نفعان وجود دارد.
متأسفانه اصل 44 قانون اساسی با همه توان خود وقتی آغاز به کار کرد دچار یک انحراف شد و موجب شد طبقه‌ای در اقتصاد به نام شبه دولتی‌ها ظهور کند و این طبقه اجازه مشارکت مردم را نمی‌دهد. منافع کلانی هم پشت این مسئله نهفته است. هزاران میلیارد تومان منافع آنها پشت محیط نامطلوب کسب و کار وجود دارد.
پیش بینی پذیر بودن رفتار دولت و سیاست‌های پولی، مالی و ارزی مهم‌ترین الزام جهش تولید و مشارکت مردم است
آقای حق شناس به نظر شما برای تحقق شعار سال چه الزاماتی وجود دارد؟
مهم‌ترین الزام برای مشارکت در تولید این است که رفتار دولت یا دولت‌ها قابل پیش بینی باشد. پیش بینی پذیر بودن رفتار دولت و سیاست‌های پولی، مالی و ارزی مهم‌ترین الزام جهش تولید و مشارکت مردم است.
وقتی به هر دلیلی مردم نمی‌توانند پیش بینی کنند که امسال سال رونق مسکن هست یا خیر، سال رونق کسب و کارهای کوچک هست یا خیر، سال گردشگری هست یا خیر؟ چگونه می‌توانند برنامه ریزی کنند که در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری کنند؟ وقتی مردم اطلاعات ندارند و افرادی با مسائلی به طور روزمره برخورد می‌کنند درصد مشارکت در اقتصاد توسط مردم کاهشی می‌شود.
یک مثال ساده اینکه مردم نمی‌دانند در سال جاری آیا قیمت بنزین افزایش پیدا میکند یا خیر؟ سال گذشته طی دو یا سه روز اوراق قرضه 30 درصد می‌شود اما دوباره به روال قبلی باز می‌گردد.
وقتی به هر دلیلی رفتار دولت غیر قابل پیش بینی می‌شود یا پیش بینی پذیر نیست طبیعی است نمی‌توانیم درباره جهش تولید صحبت کنیم.
میزان نرخ تورم نیز مسئله مهمی است که مردم نمی‌توانند آینده‌ای از آن برای کشور متصور باشند. در سه سال گذشته قرار بود تورم نصف و بعد یک رقمی شود زیرا مهم‌ترین شعار دولت همین بود اما محقق نشد.
هرگاه رفتار سیاست‌گذار قابل پیش بینی باشد و بعد از نهادهای سیاسی و اقتصادی تصمیماتشان مبتنی بر قواعد علمی باشد و وعده‌هایی که می‌دهند اجرا شود در این حالت می‌توان انتظار داشت تولید جهش پیدا کند و مردم مشارکت کنند.
البته دو موضوع نیز باید مورد توجه قرار گیرد یکی بحث تحریم است. تحریم‌ها اخلال بزرگی در اقتصاد ایجاد کرده است. در کنار آن استفاده از ابزارهای پولی و مالی جهان است که ما بتوانیم از آنها استفاده کنیم. وقتی ایران در لیست سیاه اف ای تی اف قرار می‌گیرد نمی‌تواند از این ابزارها استفاده کند. سرمایه یکی از مهم‌ترین موتورهای رشد تولید است. وقتی به هر دلیلی نمی‌توانیم سرمایه خارجی را جذب کنیم و سرمایه داخلی هم جذب نمی‌شود یعنی مهم‌ترین مؤلفه جهش تولید را از دست داده‌ایم.
اقتصاد بسته رشد تولید را محدود میکند
آقای پازوکی به نظر شما الزامات جهش تولید با مشارکت مردم چیست؟
اقتصاد ایران بسته است. ابتدا باید تکلیف خودمان را مشخص کنیم که آیا می‌خواهیم با دنیا ارتباط داشته باشیم یا خیر. اقتصاد بسته رشد تولید را محدود میکند.
آمریکا در زمانی بیش از 2 میلیون ویتنامی را کشت در صورتی که آمریکا به کشور ما حمله مستقیم نکرده است اما امروز بزرگترین بازار صادراتی ویتنام آمریکا شده است. سالانه 100 میلیارد دلار تولیدات غیر نفتی از ویتنام به آمریکا صادر می‌شود.
بنده اعتقاد دارم با شعار، رشد تولید اتفاق نمی‌افتد بلکه باید برای رشد باید به سمت تکنولوژی برویم. بنده حامی تعامل با کشورهای خارجی هستم اما منظورم این نیست که نوکر خارجی‌ها هستم بنده نوکر مردم ایران هستم. اقتصاد ایران باید از بسته بودن نجات پیدا کند. سیاست خارجی باید در خدمت رشد و توسعه قرار بگیرد. تحریم‌های ناجوانمردانه باعث شده نفت ایران با 30 درصد تخفیف به چین فروخته می‌شود. ایران نباید دست به تاراج منابع بزند. بهره وری سرمایه در اقتصاد کشور منفی است اما یکی از آن چیزهای که بهره وری را افزایش می‌دهد تکنولوژی است.
نهادهای حکومتی که کار اقتصادی می‌کنند چه تأثیری در مشارکت مردمی می‌گذارند؟
برای اینکه رشد تولید محقق شود باید علاوه بر تعامل، فضای کسب و کار داخلی هم مناسب باشد. برای این اقدام باید 3 دستور کار توسط دولت انجام شود. اول شفافیت اقتصادی، دوم رقابت سالم بین بنگاه‌های اقتصادی و سوم نفی انحصار. یعنی جاهایی مانند بنیاد مستضعفان یا ستاد اجرایی امام نباید انحصار گرایی کنند بلکه باید با بخش خصوصی رقابت کنند.
چنانچه شفافیت و رقابت نباشد فضا برای رشد تولید توسط مردم امکانپذیر نخواهد بود.