باز هم شاهد افزایش نرخ ارز در بازار هستیم. بازار ارز تبدیل به دومارتن شده و رقابت سختی را پشت سر می‌گذارند. در کمتر از ده روز شاهد افزایش قیمت ارز از ۵۱ هزار تومان به ۶۱ هزار تومان بودیم. گرچه این اتفاق در این بازار در این چند سال اخیر طبیعی شده است، ولی باز هم تبعات روانی خود را بجا می‌گذارد. این افزایش قیمت ارز با این سرعت را از دولت دوازدهم شاهد بودیم تا به امروز که دولت سیزدهم سکان را به عهده دارد و نتوانستند راهکار اساسی را در این بازار پیاده کنند. افزایش قیمت ارز را در مقاطع مختلف سیاسی و اقتصادی شاهد بودیم. ولی شاید یکی از مهم‌ترین دلایلی که تأثیر بر قیمت ارز می‌گذارد تحولاتی که در خارج اتفاق می‌افتد تا داخل. با توجه به سه شنبه بزرگی که در امریکا رخ داد و دو نامزد جمهوری خواه و دموکرات در ۱۵ ایالت با هم رقابت داشتند توانست از روز‌های گذشته بازار ایران را تحت شعاع خود قرار بدهد.
احتمال اینکه ارز صد هزارتومان را ببیند هست
در همین باره مرتضی افقه استاد دانشگاه براین باور است: افزایش قیمت ارز امروز با چند روز پیش متفاوت است. ولی دلایل روانی دارد. از چند هفته پیش گفته بودم نرخ ارز ما علاوه بر متغیر‌های تأثیرگذار دیگر تحت تأثیر انتخابات آمریکاست و تا آبان ماه سال اینده هم این روند را داریم. به خصوص اینکه هر چه نظرسنجی‌ها و انتخابات میان دوره‌ای احزاب نشان دهد که احتمال بازگشت ترامپ حتی حزب جمهوری خواه به کاخ سفید بیشتر است. در نتیجه التهاب بازار و افزایش قیمت ارز را داریم.
افقه اضافه کرد: آنچه از دو، سه روز پیش در بازار اتفاق افتاد به دلیل انتخابات مجلس بود. اصولگرایان از یک طرف مخالف برجام و مراودات با غرب و آمریکا و مذاکره هستند و از طرف دیگر در داخل سیاست‌های تندی نسبت به مسائل فرهنگی مانند اینترنت و آزادی‌های اطلاعات دارند. بنابراین، بازار بلافاصله روز شنبه نسبت به انتخاب این گروه واکنش نشان داد و افزایش داشت. اما افزایش امروز به دلیل اعلام دیوان عالی آمریکا بود که اعلام کرد ترامپ می‌تواند در انتخابات شرکت کند و برخلاف یکی، دو ایالت که نمی‌تواند در انتخابات شرکت کند، باعث شد نرخ دلار افزایش یابد.
افقه با اشاره به نقش بانک مرکزی در این باره گفت: نرخ ارز تحت تأثیر عوامل بیرونی است و بانک مرکزی و سیاست‌های پولی عمدتا انفعالی برخورد می‌کنند و در شرایط فعلی توان فعال شدن ندارند.
این استاد دانشگاه با اشاره به احتمال اینکه دلار به صد تومان نیز برسد متذکر شد: انتخابات امریکا آبان ماه است و فعلا تحت تأثیر جو روانی ناشی از نظرسنجی‌ها و انتخابات میان دوره‌ای است. اگر هیچ اتفاقی بین روابط ایران و آمریکا رخ ندهد و اگر محرز شد ترامپ انتخاب میشود تردید نکنید نرخ دلار از ۱۰۰ هزار تومان هم می‌گذرد. مگر اینکه ایران تصمیم اساسی بگیرد و تغییر رویه‌ای بدهد یا در آمریکا تحول خاصی رخ بدهد.
کنترل قیمت ارز بستگی به مدیریت دولت دارد
همچنین وحید شقاقی استاد دانشگاه در این خصوص به خبرنگار فراز گفت: پیش بینی‌ها همین را نشان می‌داد. دولت سال ۱۴۰۲ را با راهبرد تنش زدایی و کنترل انتظارات تورمی و اتکا به رکورد صادرات نفت توانست تا فصل پاییز ثبات نسبی را در بازار دلار ایجاد کند، ولی پیش بینی می‌شد با توجه به تحولاتی که رخ می‌دهد بازار از تعادل دستوری ایجاد شده تبعیت نکند.
وی افزود: مسئله دیگر رخداد‌های بیرونی است، کاندیدای دو حزب دموکرات و جمهوری خواه نهایی شدند که در سه شنبه بزرگ رخ داد. طبیعتا یکی از نااطمینانی‌هایی که در کشور ما تحمیل میشود به واسطه بحث انتخابات آمریکا و مواجهه جمهوری خواهان و تجربه تلخ کمپین فشار بزرگی است که جمهوری خواهان علیه ایران سال ۹۷ شروع کردند، است. تجربه‌ای از فشار بزرگ کمپین سال ۹۷ به یاد داریم که صادرات نفت ایران را به شدت کاهش دادند و فشار سنگینی بر اقتصاد ایران وارد شد.
شقاقی اضافه کرد: متأسفانه کسری تجاری ما مدام بیشتر میشود و در حال حاضر بیش از ۱۵ میلیارد دلار کسری تجاری غیرنفتی ایجاد شده و از طرف دیگر واردات بیشتر شده است. همچنین تولید با چالش روبه‌رو به شده است. از دست دادن بازار‌های هدف صادرات به خصوص عراق، فرسودگی زیرساخت‌ها و استهلاک تکنولوژی، کاهش قدرت خرید مردم، افزایش قیمت دلار که موجب کمبود سرمایه در گردش بنگاه‌های ورودی شده که صادرات غیرنفتی ما با چالش مواجه شده و حال و روز صنعت ناخوش است. همه دست به دست هم داده‌اند تا کسری تجاری غیرنفتی ما به رقم بسیار بالایی در طول ۵، ۶ سال اخیر برسد.
این استاد دانشگاه در خصوص اینکه ایا قیمت ارز بالاتر نیز می‌رود پاسخ داد: همه این‌ها بستگی به سناریوی خوش بینانه، متوسط و بدبینانه دارد. در سناریوی خوشبینانه این است که شدت تحریم‌ها سال بعد بیشتر نشود، دولت هم بتواند ناترازی‌ها را با سیاست‌های قیمتی و غیرقیمتی مهار کند و همچنین جلوی خروج سرمایه را بگیرد و واردات را مدیریت کند تا کسری تجاری غیرنفتی ما کاهش یابد. اگر این سناریو رخ بدهد دلار در محدود ۶۵ هزار تومان تا سال آینده حفظ میشود.
او اضافه کرد: در سناریوی بدبینانه فشار تحریمی بیشتر میشود، دولت نمی‌تواند ناترازی‌های اقتصاد کلان را کنترل کند، کسری‌های حساب سرمایه و کسری تجاری غیرنفتی هم تشدید میشود. سایر ناترازی‌های اقتصاد کلان مانند ناترازی بنزین، ناترازی صندوق‌های بازنشستگی و ناترازی گاز هم اضافه میشود که کسری بودجه را هم تشدید می‌کند. در سناریوی بدبینانه قیمت دلار حتی به بالای ۷۰ هزار تومان هم می‌رسد. این بستگی به هنر دولت و تیم اقتصادی دولت دارد. به نظر من، تا الان هم زمان را از دست داده‌اند و باید برنامه روشنی هم بحث مدیریت انتظارات تورمی، کاهش کسری حساب سرمایه، کاهش کسری تجارت خارجی و هم کنترل سایر ناترازی‌های اقتصاد کلان داشته باشند.
فراز