اروپا در راه بی نیازی کامل از گاز روسیه

کاهش وابستگی به انرژی روسیه
کشورهای عضو اتحادیه اروپا از زمان آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین تلاش کرده‌اند تا وابستگی خود به نفت و گاز روسیه را کاهش دهند. مسکو سال گذشته تصمیم گرفت تا صادرات گاز به اروپا را متوقف کند. 

میزان ذخایر گاز در اروپا به 90 درصد رسید
ذخیره گاز طبیعی اتحادیه اروپا روز پنجشنبه در حالی که هنوز چند ماه به فصل سرما باقی مانده است به رکوردی بی‌سابقه رسید.بنا به اعلام اتحادیه اروپا ذخیره گاز کشورهای عضو این اتحادیه روز پنجشنبه به بیش از ۹۰ درصد از ظرفیت ذخیره رسید. اتحادیه اروپا تا ماه نوامبر برای رساندن ذخیره گاز به ۹۰ درصد فرصت داشت.کادری سیمسون، کمیسر انرژی اتحادیه اروپا گفت: «تائید عبور ذخیره گاز از حد نصاب تعیین شده پیش از زمان موعود نشان می‌دهد که اتحادیه اروپا برای زمستان به خوبی آماده شده است و این امر به تثبیت بیشتر بازار طی ماه‌های آینده کمک خواهد کرد.»وی افزود که بازار انرژی اروپا نسبت به زمان مشابه در سال ۲۰۲۲ به ثبات بیشتری رسیده است. 

حذف روسیه از تامین گاز اروپا
اتحادیه اروپا تا پیش از آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین حدود ۴۰ درصد از گاز مورد نیاز خود را از روسیه خریداری می‌کرد. بروکسل گاز وارداتی از روسیه را با خرید گاز از آمریکا، نروژ، جمهوری آذربایجان و کشورهای دیگر جبران کرده است.هرچند قیمت گاز نسبت به ماه‌های ابتدایی آغاز تهاجم روسیه به اوکراین کاهش یافته اما همچنان بهای آن از پیش از شروع جنگ در ماه فوریه سال ۲۰۲۲ بیشتر است. تحلیلگران بازار انرژی در اروپا بر این باور هستند که زمستان پیش‌رو آخرین زمستانی خواهد بود که تامین گاز کشورهای اروپایی می‌تواند اسباب نگرانی باشد. به گفته آنها از میانه سال ۲۰۲۴ سهم گاز طبیعی مایع با افزایش ظرفیت تولید قطر و آمریکا به نگرانی‌ها پدید آمده پس از آغاز جنگ اوکراین پایان خواهد داد. 

کاهش نجومی درامد مسکو
وزارت دارایی روسیه اعلام کرده است که درآمد حاصل از صادرات انرژی در هفت ماه ابتدایی سال جاری با ۴۱ درصد کاهش به حدود ۴۳ میلیارد دلار رسید. این در حالی است که ارزش روبل به کمترین میزان خود طی ۱۶ ماه گذشته رسیده است.تغییرات قیمت عمده فروشی برق به طور مستقیم روی قیمت مصرف‌کننده منعکس نمی‌شود. زیرا در این دوره زمانی که قیمت‌ها از روزی به روز دیگر ممکن است با جهش مواجه شوند، تامین کنندگان برق به راحتی قیمت‌های خود را پایین نمی‌آورند و به نوعی این نوسان و اختلاف قیمتی را لحاظ نمی‌کنند.قیمت عمده فروشی گاز طبیعی در اروپا در نخستین روز کاری سال جدید میلادی به پایین‌ترین سطح خود از زمان حمله روسیه به اوکراین رسید که به نظر می‌رسد به دلیل زمستان نه چندان سردی باشد که امکان ذخایر سوخت را فراهم کرده است. این کاهش شدید حتی پنج برابر ارزان‌تر از ماه اوت تخمین زده شده است. البته که با این حال، تحلیلگران نسبت به غیرقابل پیش‌بینی بودن بازار برای ماه‌های آینده هشدار داده‌اند.قیمت گاز قبل از جنگ در اوکراین هم شروع به افزایش کرده بود، اما از ۲۴ فوریه سال ۲۰۲۲ به یکباره پرواز کرد. بسته شدن چندین خط لوله گاز بین روسیه و اروپا باعث رشد قیمت‌ها شد، چرا که به مراتب گاز کمتری به این قاره سبز می‌رسید.
 

پاییز نه چندان سرد
گازپروم اعلام کرد که صادرات گاز این شرکت به اتحادیه اروپا و سوییس در سال ۲۰۲۲، ۵۵ درصد کاهش یافته است.براساس برآورد «تری براس»، تحلیلگر بازار انرژی، شرکت گازپروم سال ۲۰۲۲، ۶۲ میلیارد مترمکعب گاز به اروپا تحویل داده، در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۱، ۱۳۸ میلیارد مترمکعب بوده است.حالا این سوال پیش آمده که چرا قیمت‌ها کاهش پیدا کرده است؟ اولین دلیلش این است که اروپا در تابستان گذشته مخازن خود را تا حد زیادی پر کرده بود. دلیل دوم هم پاییز نسبتا معتدلی بود که در نهایت باعث شد خانوارها و کسب و کارها به طور داوطلبانه مصرف خود را کاهش دهند.مصرف کمتر باعث شد که ذخایر بیشتری برای شروع سال جدید باقی بماند و نیاز کمتری به خرید گاز در سال ۲۰۲۳ رقم بخورد. از طرفی هم نرخ پر شدن ذخایر گاز اروپا روز دوشنبه به ۸۳.۳ درصد رسیده است.

تاثیر قیمت گاز بر قیمت برق 
قیمت گاز روی قیمت برق تاثیر می‌گذارد چرا که بسیاری از نیروگاه‌های اروپایی برای تولید برق، گاز می‌سوزانند. در فرانسه قیمت عمده فروشی برق برای تحویل در سال ۲۰۲۳ که در پایان ماه اوت از هزار یورو در مگاوات ساعت فراتر رفته بود، روز جمعه به ۲۴۰ یورو کاهش یافت که کمترین میزان از ماه آوریل به شمار می‌رود.تحلیلگران نسبت به آینده بسیار محتاط هستند. از نگاه آنها همه‌چیز به تصمیم ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه در مورد جریان گاز به اروپا بستگی دارد. روسیه می‌تواند گاز کمتری به اروپا بفرستند یا همچنان می‌تواند در جهت منافعش و همراه کردن بعضی از کشورهای اروپایی با خود، صادرات گاز به آنها را گزینشی اعمال کند. این همان روندی است که برخی از دانشگاهیان آن را «اصل عدم قطعیت کرملین» می‌نامند که در نهایت وحدت اروپا را آزمایش خواهد کرد. با تمام این احتمالات اگر اروپا حداقل ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز از روسیه وارد نکند، پر کردن مخازن در تابستان امسال مشکل خواهد بود و احتمالا قیمت‌ها افزایش خواهد یافت.

کاهش قیمت گاز به نفع مصرف‌کنندگان 
تغییرات قیمت در عمده‌فروشی به طور مستقیم روی صورتحساب مصرف‌کنندگان منعکس نمی‌شود. دلیلش هم ساده است. در این دوره زمانی که قیمت‌ها از روزی به روز دیگر ممکن است با جهش مواجه شوند، تامین کنندگان برق به راحتی قیمت‌های خود را پایین نمی‌آورند و به نوعی نوسان و اختلاف قیمتی را لحاظ نمی‌کنند. بنابراین افزایش ۱۵ درصدی قیمت‌های تنظیم شده گاز که برای اول ژانویه در نظر گرفته شده بود، همچنان بر قوت خود باقی می‌ماند.اگر ژانویه با سرمای شدیدی همراه باشد، قیمت‌ها قطعا افزایش خواهد یافت. ناگفته نماند که مسایل ژئوپلیتیکی همچنان باقی است. باید دید که ولادیمیر پوتین در مورد صادرات گاز به اروپا چه تصمیمی خواهد رفت و سایر تامین‌کنندگان مانند نروژ چه کاری انجام خواهند داد. از طرفی هم کشورهای عضو اتحادیه اروپا درباره سقف قیمت خرید گاز از روسیه با مبلغ ۱۸۰ یورو به ازای هر مگاوات ساعت به توافق رسیده‌اند که برای کشورهای صادرکننده گاز به اروپا چندان خوشایند نیست. به این ترتیب باید دید در چند ماه آینده چه اتفاقی می‌افتد که می‌تواند روی قیمت‌ها تاثیر گذار باشد.