اردوغان در دو دهه گذشته این شیوه را برگزید و با دیپلماسی با غرب، شرق، ایران، هند، آذربایجان، ارمنستان، عربستان، اسراییل و... منافع بی شمار کسب کرده و ترکیه را به رشد و توسعه رسانده است، اما چند سال است که با قدرت گرفتن محمد بن سلمان در عربستان سیاست و دیپلماسی این کشور مثل ترکیه یا مشابه آن شده است.عربستان خیز برداشته تا 7 سال دیگر قدرت اول اقتصادی وصنعتی خاورمیانه شود. برای دستیابی به این هدف، ریاض دیپلماسی بدون تنش را با همه کشورها پیشه کرده است.کنفرانس صلح جده که هفته گذشته با حضور 40 کشور برگزار شد جایگاه این کشور را در سطح بین المللی ارتقاء داد.عربستان در سال 2022 حدود 326 میلیارد دلار نفت فروخت که 161 میلیارد دلار آن سود بوده است. ایران رقیب منطقه‌ای عربستان بوده و هست.تداوم سیاست تهاجمی در روابط خارجی باعث شده تا از یک سو کشور زیر ضرب تحریم قرار گیرد و از طرف دیگر نتواند مثل عراق و عربستان نفت بفروشد و پولش را به خزانه برگرداند. در عمل آنچه اتفاق افتاده بر حجم تحریم ها افزوده شده است.در روابط خارجی یا اقتصادی اگر کشوری نتواند سنجیده و به موقع تصمیم بگیرد و یا با تاخیر تصمیم درست بگیرد، متحمل ضرر و زیان می شود.آنچه در روزهای اخیر انجام شده و تهاتر زندانی با پول های بلوکه شده به سرانجام رسیده اقدامی بوده که دو سال قبل می‌توانست رخ دهد.
روایت رئیس کل پیشین بانک مرکزی از خسارت 72 میلیارد دلاری
عبدالناصر همتی در توئیتر نوشته است:می‌گویند: ۶ میلیارد دلار را « بدون برجام و بدون FATF» آزاد کردیم. الان باید خوشحال باشیم که با مجوز آمریکا از منابع خود برای غذا و دارو استفاده خواهیم کرد؟ این نوعی خنثی سازی تحریم هاست؟چرا نمی گویید؛ طی۲سال، هر۲ماه، از ۶ میلیارد و جمعاً از ۷۲ میلیارد دلار درآمد نفتی محروم شده ایم!
مردم از دولت و مجلس می پرسند چرا خسارت تاخیر در تصمیم گیری را ما باید بپردازیم.چرا همانطور که با عربستان روابط دیپلماتیک برقرار شد با غرب و آمریکا نیز این تجربه مثبت انجام نمی شود؟چرا در مورد تبادل زندانیان با آزاد سازی حدود 6 میلیون دلار پول‌های بلوکه شده در کره جنوبی دو سال تعلل شد و باعث خسارت 72 میلیارد دلاری از محل فروش نفت شد؟
تحریم اقتصاد ایران، روسیه، چین و... را هدف قرار داده و خسارات به کشور تحریم شده وارد کرده است. در این ارتباط مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در گزارشی نوشت: «امنیتی شدن فزاینده تجارت، ایران را در شرایط بغرنج و جدیدی قرار می‌دهد. ایران ناگزیر خواهد بود در تجارت جهانی امنیتی شده، به‌طور پیوسته به واکاوی روندها بپردازد و در این مسیر، انتخاب‌های دشواری را صورت دهد. انتخاب‌های ایران دشوارتر و محیط ژئواکونومیکی و ژئوپلیتیکی احتمالاً در آینده پیچیده‌تر خواهد شد. » در ادامه این گزارش را به نقل از اقتصاد آنلاین می خوانید:
بهره گیری از فناوری
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در گزارشی به «امنیتی شدن زنجیره‌های جهانی ارزش و چشم‌انداز تجارت جهانی» به بررسی اثرات دو مقوله امنیت ملی و ملاحظات ژئوپلیتیکی بر تجارت جهانی پرداخته است. در این گزارش عنوان می‌شود که طی سال‌های اخیر امنیت ملی و ملاحظات ژئوپلیتیکی، تأثیرات فراوانی بر تجارت جهانی برجای گذارده است. کشورها به‌طور فزاینده‌ای از توجیهات امنیت ملی به منظور اعمال موانع تجاری و حفاظت از صنایع داخلی خود، به ویژه در بخش‌های استراتژیک، مانند فناوری و مواد معدنی حیاتی بهره‌برداری کرده‌اند. افزون بر این دولت‌ها و به ویژه قدرت‌های تجاری، رژیم‌های کنترل صادرات و غربالگری سرمایه‌گذاری‌های خارجی را تقویت کرده‌اند تا انتقال فناوری‌های حساس و همچنین مالکیت خارجی را محدود به حداقل برسانند.
متنوع سازی و بومی سازی
دولت‌ها، فشارهای فزاینده‌ای را در جهت متنوع سازی و بومی‌سازی زنجیره‌های تأمین در راستای کاهش وابستگی به رقبای ژئوپلیتیکی خود شکل داده‌اند؛ امری که در رقابت فزاینده میان چین و غرب و همچنین وقوع اختلالاتی مانند همه‌گیری کرونا و جنگ روسیه با اوکراین ریشه دارد.
امنیتی شدن تجارت
یکی دیگر از ابعاد کلیدی امنیتی شدن تجارت جهانی، تسلیحاتی کردن وابستگی متقابل - استفاده از وابستگی‌های تجاری و مالی به عنوان اهرم‌های ژئوپلیتیکی- است که در پیامد جنگ اوکراین با کاهش عمدی صادرات گاز روسیه به اروپا و نیز کاهش صادرات مواد معدنی کمیاب چین رخ‌داده است. از دیگر سو، کشورهایی مانند ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا، تحریم‌های قابل‌توجهی را علیه روسیه، ایران و برخی کشورهای دیگر با توجیه امنیت ملی اعمال کرده‌اند که منجر به اقدامات تلافی جویانِ نیز شده است.
تحریم مانع توسعه ایران
امنیت ملی و عوامل ژئوپلیتیکی، اهمیت بیشتری در سیاست تجاری پیداکرده‌اند و در حال ایجاد تغییرات در شکل روابط تجاری جهانی و زنجیره‌های تأمین هستند. در همین راستا ایران، نماد امنیتی شدن تجارت جهانی به شمار می‌آید؛ اعمال تحریم‌های گسترده و پیچیده علیه ایران، استراتژی‌های اقتصادی و اساساً مسیر توسعه این کشور را تغییر داده است. بی‌شک تحریم‌ها طی یک دهه اخیر، به عنوان کلیدی‌ترین متغیر در شکل‌دهی به مسیر اقتصاد سیاسی ایران به ایفای نقش پرداخته‌اند.
اقتصاد روسیه تحریم و امنیتی شده است
اقتصاد روسیه، نخستین اقتصاد بزرگی است که کاملاً تحریم و به‌شدت امنیتی شده است که پیامدهای آن، در قالب ایجاد دگرگونی در اقتصاد این کشور و وقوع بحران انرژی در اروپا منعکس‌شده است. امنیتی شدن اقتصاد چین نیز به تدریج پیش می‌رود؛ ایالات‌متحده بیش از همیشه، به دستگاهی حمایت گرا تبدیل‌شده است و خیزش چین را به عنوان تهدیدی علیه موقعیت ژئواکونومیک خود تلقی میکند. چین نیز در قالب چرخه دوگانه می‌کوشد تا وابستگی خود به بازار جهانی را کاهش دهد و بر بازار داخلی به عنوان چرخه کلیدی تکیه کند. درواقع برای نخستین بار پس از جنگ سرد، روند جدید امنیتی شدن تجارت جهانی آغازشده است. امنیتی شدن فزاینده تجارت جهانی، ایران را در وضعیت جدیدی قرار می‌دهد؛ ایران ناگزیر خواهد بود تا در تجارت جهانی امنیتی شده، پیوسته روندها را موردبررسی و واکاوی قرار دهد و ناگزیر، به انتخاب‌های دشواری دست بزند. در همین راستا، ایران کوشش‌های فراوانی برای توسعه روابط ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک خود با روسیه صورت داده است که پیامدهای پیچیده، ناخواسته و گاه غافلگیرکننده آن، نخستین نمونه قرار گرفتن ایران در متن وضعیت جدید به شمار می‌آید. آنچه واضح است، اینکه انتخاب‌های ایران، دشوارتر و محیط ژئواکونومیکی و ژئوپلیتیک این کشور در آینده پیچیده‌تر خواهد شد.