دکتر سیروس سلیمیان
با همکاری پرستو شاهپیری
درد ساق پا شایع است، همینطور گرفتگی ماهیچه های ساق پا که بسیاری از افراد در طول زندگی آن را تجربه می کنند. این درد می‌تواند به‌صورت موضعی و یا منتشر باشد. بعضی بیماران از ضعف رفتن ساق پا و یا از احساس سنگینی در ناحیه ساق پا و مچ پا شکایت دارند. گاهی درد همراه با بی حسی و گزگز شدن همراه است. حتی احساس داغ شدن و یا سرد شدن ناگهانی قسمتی از ساق پا می‌تواند به تنهایی و یا همراه با درد اتفاق بیفتد. مشکالت ساق پا می‌تواند دو طرفه و یا یک طرفه باشد، نوع حاد آن اگر درمان نشود، معمولا تبدیل به درد مزمن می‌شود.
ساق پا از دو استخوان درشت نی و نازک نی و سه عضله مهم و تاندون ها و رباط‌ها و عروق و اعصاب مربوطه تشکیل شده، که گرفتاری هرکدام از این ها می‌تواند باعث درد و گرفتگی آن شود. درد ومشکالت ساق پا می‌تواند در هر حالتی از نشسته، ایستاده و یا راه رفتن اتفاق بیفتد و حتی در موقع خواب و در حالت دراز کش، درد ساق پا و ماهیچه‌های آن شایع است.
علت
-1شایع ترین علت، ضربه به این ناحیه است که باعث کشیدگی )Strain(یا پارگی و کوفتگی عضالت این ناحیه شود. زمین خوردن، تصادفات وانجام بعضی ورزشها و حوادث ورزشی از علل این ضربات به حساب می آیند. در ورزشهایی مثل فوتبال، بسکتبال، تنیس، پرش و ... که حرکات سریع و توقف های ناگهانی زیاد دارند، این مسئله بیشتر رخ می‌دهد که باعث کشیدگی و کوفتگی ناحیه ساق شده و بدنبال آن درد و ورم و کبودی رخ می‌دهد.
-2پارگی یا کشیدگی تاندون آشیل: تاندون آشیل عضالت ساق پا را به پاشنه پا متصل می‌کند. کشیدگی آن باعث درد ساق پا که بیشتر درد پشت ساق پا می‌باشد. در حالت‌های شدیدتر، پارگی تاندون آشیل رخ می‌دهدکه متاسفانه شیوع دارد.
Baker's cyst-3 :گاهی درد ناحیه زانو و ساق پا در اثر تجمع مایع مفصلی زانو در پشت زانو بوجود می آید. در صورت حاد بودن آن را به صورت برجستگی در پشت زانو می‌توان حس کرد.
-4وجود لخته خون در عروق ساق پا):)DVT معموالً لخته خونی در وریدهای عمقی ساق پا گیر می افتندکه باعث توقف جریان خون وریدی ناحیه شده و در نتیجه ورم و درد ایجاد می کنند. این عارضه می‌تواند یه روز یا چند هفته بعد از ضربه یا جراحی اتفاق بیفتد.
-5دردهای ارجاعی: بسیاری اوقات درد ساق پا در اصل از مشکالت مهره های کمری مثل تنگی کانال یا فتق دیسک بین مهره ای ناشی می‌شود که به آن درد ارجاعی گفته می‌شود. این درد می‌تواند با احساس گرفتگی و یا با بی حسی و گزگز و ضعف عضلات ناحیه همراه باشد. همانطور که قبلا هم در مورد دردهای ارجاعی در مقالات دیگر توضیح داده ام، حتی ممکن است محل منبع درد )کمر( درد و ناراحتی بروز ندهد و فشار آن روی عصب، باعث درد ارجاعی شود که می‌تواند در لگن، ران، زانو، ساق پا و مچ پا و حتی انگشتان حس شود.
-6 مشکلات کف و مچ پا: معمولا وجود اختلال در کف و مچ پا و عدم تعادل عضلانی یا مشکلات استخوانی و تاندون ها و لیگامانهای این ناحیه باعث ایجاد درد در ساق پا می‌شود اگرکف و مچ پا مشکل داشته باشد، در اثر ایستادن های زیاد، راه رفتن‌های طولانی و یا در اثر ورزش، ساق پا مستعدگرفتگی و کشیدگی و آسیب می‌شود.
-7 گیر افتادگی عصب:در ساق پا یا زانو،باسن و لگن و کمر. اگر به علت ورم، اسپاسم و یا دلیل دیگر، گری افتادگی و یا فشار عصبی ایجاد شود، درد و گرفتگی ساق پا عارض می‌شود.
-8تنگی عروق:تنگی یا انسداد عروق بیشتر در افراد سیگاری، دیابتیک، دارای فشار خون بالا، چربی خون بالا و ... رخ می‌دهد. اسپاسم شریان و یا تصلب شریان نیز می‌تواند علت باشد.
-9کمبود کلسیم و ویتامنی D ،منیزیم و پتاسیم از علل اسپاسم وکرمپ))Crampدر ناحیه ساق پا است.
-10 کمبود آب (دی هیدراسیون)
-11ورزش در گرمای شدید و فشار آوردن بیش از حد به عضالت و خستگی مفرط
-12 بعضی از داروها که باعث Cramp می‌شوند:داروهای ادرار آور، به علت ایجاد کمبود آب و املاح در بدن باعث این حالت می‌شوند، بعضی از داروهای درمان آلزایمر و درمان فشارخون بالا و مشکلات قلبی، داروهای درمان پوکی استخوان و اسپری های درمان آسم، بعضی از داروهایی که چربی خون را کاهش می‌دهند.
-13در دوران حاملگی کرمپ ساق پا شایع است.
تشخیص و درمان
با گرفتن شرح حال و معاینه کامل)کایروپراکتیک-ارتوپدی-عصبی( علت یابی صورت می‌گیرد.گاهی انجام آزمایش خون، عکس برداری مثل MRI,X-Ray و انجام سونوگرافی داپلر از عروق ساق پا و نوار عصب -عضله EMG-NCV برای تشخیص نهایی، الزامی است. درمان دردهایی که ناشی ستون فقرات، گیر افتادگی عصب، ضربه وکشیدگی و پارگی های عضله و تاندون ها است، در حیطه درمان کایروپراکتیک می‌باشد. دردهای که علت آن مشکلات عروقی است باید به جراحان عروق یا متخصصان قلب و عروق ارجاع داده شوند.
درمان کایروپراکتیک وگاهی طب سوزنی و لیزر باعث آزادی عضلات و اعصاب تحت فشار شده و در اکثر موارد به سرعت باعث بهبود درد می‌شود.