ستاره صبح آنلاین: محمد دهقان درباره پیشنهاد معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری برای مذاکرات ایران و آمریکا در خصوص تعیین خسارات ناشی از خروج آمریکا از برجام، اظهار کرد: مذاکراتی هنوز انجام نشده است بلکه ما فقط در این زمینه به دولت پیشنهاد داده‌ایم. در موضوع خسارات وارده به ایران، طبق رای دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه باید در طول دو سال مذاکرات، میزان خسارات تعیین شود.وی گفته که بر این اساس پیشنهاد ما این است که این مذاکرات حقوقی در دیوان رسیدگی به اختلافات ایران و آمریکا که از ۴۰ سال پیش در لاهه تشکیل شده است، دنبال شود. در ارتباط با این موضوع ستاره صبح گفتگویی با علی بیگدلی استاد دانشگاه شهید بهشتی و تحلیلگر روابط بین الملل انجام داده که در ادامه می خوانید:
به نظر شما در شرایطی که ایران با آمریکا اختلافات سیاسی دارند آیا مذاکرات حقوق امکانپذیر است یا خیر؟
بله; بنا به دلایلی مذاکرات حقوقی بین تهران-واشگتن امکانپذیر است.ایران و آمریکا نیازمند پایگاه اجتماعی برای انتخابات دارند.هر دو کشور به مذاکره نیاز دارند.مذاکره باعث آرامش در بازار اقتصادی هر دو کشور می شود این موضوع مشارکت سیاسی مردم در حمایت از دولت مستقر در هر دو کشور را افزایش می دهد.
حوادث و اعتراضاتی که در 6ماه دوم سال گذشته اتفاق افتاد باعث شکاف اجتماعی بین مردم و دولت شد.این موضوع در جامعه دو قطبی ایجاد کرد و سطح نارضایتی از دولت را افزایش داد.
نارضایتی داخلی در روابط خارجی کشور تاثیر گذار بود،بنابراین برای اینکه دولت بتواند مسائل سیاسی داخل و خارج را به نوعی مدیریت کند راهکارهایی برای مذاکره با طرف آمریکایی در سطوح مختلف ارائه می دهد.
ایران با مذاکره حقوقی به جامعه بین الملل پیام می دهد که بن بستی در روابطش با کشورها وجود ندارد و تاثیر آن در داخل نیز باعث افزایش رضایتمندی از دولت می شود.
از سرگیری روابط ایران با عربستان به همین دلایل بود اما این ارتباط فقط دیپلماتیک است و منجر به بازگشایی سفارتخانه های دو کشور می شود.ایران تا زمانی که لوایح اف ای تی اف را نپذیرد بهبودی در شرایط اقتصادی اش حاصل نمی شود.
آمریکا با تورم 9 درصدی مواجه است و دچار مشکل انرژی هم است.بایدن نیز محبوبیت لازم را برای انتخاب مجدد در انتخابات ریاست جمهوری2024 ندارد.
سال گذشته زمانی که به دلیل مسائل داخلی اعتراضاتی در اروپا علیه جمهوری اسلامی برپا می شد نخست وزیر انگلستان سفری عجولانه به واشنگتن داشت و از دولت آمریکا خواست که سپاه پاسداران را در لیست گروه های تروریستی قرار گیرد اما طرف آمریکایی نپذیرفت.
موضع آمریکا از سوی بورل هم تکرار شد و نشان داد که آمریکا و بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا نمی خواهند درهای مذاکره با ایران به طور کامل بسته شود.
سخنان معاون حقوقی رئیس جمهور نشان میدهد به رغم عدم انتشار خبر درباره مذاکرات برجامی اما دیپلماسی محرمانه در ماه های گذشته دنبال شده و ایران و آمریکا به دنبال راهکارهایی برای احیای مسیر مذاکره هستند.
به نظر می رسد بدون احیای برجام اتفاقی در زمینه اقتصادی در کشور رخ نخواهد داد و بهبودی نیز حاصل نخواهد شد.روسیه و چین توانایی کمک لازم برای احیای اقتصاد ایران را ندارند.لازم است رویکردی جدیدی نسبت به غرب حاصل شود تا شرایط اقتصادی در کشور بهبود یابد.
با توجه به سطح تنش بین ایران و آمریکا ایا می توان به هر نوع توافقی در زمینه تبادل زندانیان،مذاکرات سیاسی و یا حقوقی امیدوار بود؟
از زمانی که آمریکا از برجام خارج شده هیچگاه مثل امروز ایران نتوانسته یک میلیون و چهارصد هزار بشکه نفت صادر کند.این موضوع نشان میدهد طرف آمریکایی در تحریم های ایران انعطاف نشان داده است. تحریم های سازمان اطلاعات سپاه یا توقیف نفتکش مسائل مهمی نیستند که درهای دیپلماسی را بین دو کشور به طور کامل ببندند.آمریکا تلاش زیادی می کند تا در منطقه خاورمیانه بحرانی به وجود نیاید زیرا در مسائل روسیه و چین دچار چالش است. تنش در منطقه خاورمیانه نه به نفع غرب و آمریکاست و نه به نفع ایران،بنابراین طرف های مختلف برای آرامش در این منطقه تلاش می کنند.
به نظر شما مذاکرات حقوقی برای تعیین خسارات خروج از برجام می تواند به احیای برجام کمک کند؟
وظیفه اصلی دیوان بین المللی لاهه حل اختلاف بین دولت هاست.اما نکته مهم این است که آمریکا از این دیوان خارج شده و تعهدی نسبت به آن ندارد.اینکه دیوان به نفع ایران رای داده و گفته که 2سال زمان برای تعیین خسارت صرف شود بیشتر جنبه حیثیتی دارد.اگر ایران با دیپلماسی بتواند برجام را احیا کند همانطور که مذاکره برای تبادل زندانیان را جلو می برد در کنار آن وصول خسارت از طرف آمریکایی هم سهل تر خواهد بود.
دیپلمات های کشورمان اگر هوشمند باشند به رای دیوان لاهه آنچنان اهیمت نمی دهند و خود تلاش می کنند تا بتوانند از موضع برابر با آمریکا وارد گفتگوی مستقیم شوند.