این پروژه عظیم که هزینه آن حدود ۱۶۸ میلیارد دلار برآورد میشود، قرار است بیش از هر نیروگاه برقآبی دیگری در جهان برق تولید کند و نقش مهمی در راهبرد انرژی پاک چین ایفا کند. یارلونگتسانگپو یکی از مرتفعترین و پرانرژیترین رودخانههای جهان است. این رودخانه در مسیر خود از فلات تبت، افت ارتفاعی بیش از دو هزار متر را در مسافتی نسبتاً کوتاه تجربه میکند؛ ویژگیای که آن را به مکانی ایدهآل برای تولید برقآبی تبدیل کرده است. چین قصد دارد با حفر تونلهای عظیم در دل کوهها و احداث چندین نیروگاه زیرزمینی متصل به هم، از این ظرفیت طبیعی برای تولید برق استفاده کند. بر اساس برآوردها، این سامانه پس از تکمیل میتواند سالانه حدود ۳۰۰ میلیارد کیلوواتساعت برق تولید کند؛ رقمی که چند برابر ظرفیت فعلی بزرگترین سد برقآبی جهان، یعنی سد سهدره چین، است. مقامهای چینی میگویند این پروژه نقش کلیدی در کاهش وابستگی کشور به سوختهای فسیلی، کاهش انتشار گازهای گلخانهای و تحقق اهداف اقلیمی چین خواهد داشت. با این حال، این طرح عظیم نگرانیهای گستردهای را در داخل و خارج از چین برانگیخته است. محل احداث پروژه در یکی از شکنندهترین اکوسیستمهای کوهستانی جهان قرار دارد؛ منطقهای که زیستگاه گونههای نادر جانوری و گیاهی و محل زندگی جوامع بومی است. منتقدان هشدار میدهند که ساخت چنین سازه عظیمی میتواند پیامدهای زیستمحیطی غیرقابل بازگشتی به همراه داشته باشد، در حالی که اطلاعات دقیق و شفاف درباره ارزیابیهای زیستمحیطی آن بهطور عمومی منتشر نشده است. نگرانیها فقط به داخل مرزهای چین محدود نمیشود. رودخانه یارلونگتسانگپو پس از خروج از تبت وارد هند و سپس بنگلادش میشود و با نام رودخانه براهماپوترا، منبع حیاتی آب برای میلیونها نفر در این کشورهاست. بسیاری از کارشناسان و مقامهای منطقهای نگراناند که کنترل جریان آب در بالادست میتواند الگوهای طبیعی رودخانه را تغییر دهد و بر کشاورزی، ماهیگیری و معیشت مردم پاییندست تأثیر منفی بگذارد. در هند، برخی رسانهها و تحلیلگران این پروژه را «بمب آبی» توصیف کردهاند؛ اصطلاحی که به توان بالقوه چین برای کنترل جریان آب و ایجاد خشکسالی یا سیلابهای ناگهانی در پاییندست اشاره دارد. چین اما این نگرانیها را رد کرده و تأکید دارد که این پروژه صرفاً با هدف تولید برق و مدیریت بهتر منابع آبی طراحی شده است. با وجود این اطمینانها، کارشناسان بینالمللی معتقدند نبود شفافیت کافی و عدم مشارکت کشورهای پاییندست در مدیریت این رودخانه میتواند در آینده به تنشهای زیستمحیطی و ژئوپلیتیک منجر شود. به همین دلیل، پروژه برقآبی جدید چین نهتنها یک طرح انرژی، بلکه مسئلهای راهبردی با پیامدهای منطقهای و جهانی تلقی میشود. در مجموع، اگرچه این پروژه میتواند نقطه عطفی در تولید انرژی تجدیدپذیر باشد، اما پرسشهای مهمی درباره پیامدهای زیستمحیطی، اجتماعی و سیاسی آن همچنان بیپاسخ باقی مانده است.
نویسندگان: سیمون مککارتی و یونگ شیونگ منبع: CNN تاریخ انتشار: ۱۷ دسامبر ۲۰۲۵