ستاره صبح/پیام فیض: علی شمخانی از ۱۵ اسفندماه در شهر پکن با هدف پیگیری توافقات سفر رییس جمهور، مذاکرات فشرده‌ای را به منظور حل‌وفصل موضوعات فیمابین تهران-ریاض با همتای سعودی خود آغاز کرد. دیروز بیانیه سه‌جانبه‌ای در پکن با امضای «علی شمخانی» نماینده رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی، «مساعد بن‌محمد العیبان» وزیر مشاور و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی و «وانگ ئی» رییس دفتر کمیسیون مرکزی امور خارجی حزب کمونیست و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین صادر شد.بر اساس توافق صورت گرفته بین تهران و ریاض بازگشایی سفارت‌خانه‌های دو کشور ظرف حداکثر دو ماه صورت خواهد گرفت.روابط تهران-ریاض افت و خیز هایی فراوانی داشته است. تندروها روز 12 دی سال 94 در واکنش به اعدام شیخ نمر باقرالنمر توسط عربستان به کنسولگری این کشور در مشهد و سفارتخانه اش در تهران حمله کردند و به این دو مرکز دیپلماتیک خسارت وارد کردند.عربستان در واکنش به این واقعه به همراه چند کشور همسوی خودش روابط دیپلماتیک را با ایران قطع کردند.در این ارتباط کانال تلگرامی حسن روحانی نوشت:« خدا نیامرزد آنهایی را که نگذاشتند روابط بین ایران و برخی همسایه‌ها به خوبی انجام بگیرد. کارهای کودکانه و احمقانه انجام دادند، به مراکز دیپلماتیک حمله کردند. اگر اینها نبود امروز شرایط بهتری داشتیم.».در ارتباط با این موضوع ستاره صبح گفتگویی با علی بیگدلی تحلیلگر روابط بین الملل انجام داده که در ادامه می خوایند:
--به نظر شما چرا ایران از طریق شورای عالی امنیت ملی با طرف سعودی مذاکره کرد؟
دبیر شورای عالی امنیت ملی نماینده رهبری است اما وزیر امور خارجه نماینده دولت،طرف سعودی خواسته با راس قدرت در ایران مذاکره کند تا توافق از استحکام بیشتری به زعم خودش برخوردار باشد.
شورای عالی امنیت ملی در هر کشوری بالاترین مقام تصمیم گیر در سیاست خارجی است و دولت ها مجری تصمیم شورای عالی امنیت ملی هستند.
-به نظر شما چرا چین توانست میانجیگری بین تهران-ریاض را از بغداد بگیرد و توافق را حاصل کند؟
محور حرکت و قدرت چین همیشه روی مسائل اقتصادی بوده است.اما پکن با آغاز دور جدید ریاست جمهوری شی جین پینگ وارد حوزه های امنیتی و سیاسی نیز شده است.ورود چین به حوزه کنشگری در سیاست خارجی به زیان آمریکا تمام خواهد شد و نفوذ آمریکا را در آسیا و منطقه خاورمیانه کاهش خواهد داد.
سفر شی جین پینگ به ریاض و شرکت در شورای همکاری خلیج فارس اهمیت فراوانی داشت و به نظر می رسد آغاز روند توافق ایران با عربستان از آن سفر کلید خورد.ایران نیز با توجه به مشکلات اقتصادی درونی و اهمیت صلح و ثبات در ارتباط با همسایگان علاقمند بود که این توافق شکل گیرد.
بنابراین یکی از دلایلی که باعث شده چین بین ایران و عربستان میانجیگری کند این است که از هر دو کشور انرژی وارد می کند.در حقیقت چین بزرگترین مشتری انرژی در منطقه خاورمیانه است بنابراین اگر صلح و امنیت در این منطقه حکمفرما شود تامین سوخت و انرژی چین پایدار خواهد ماند.
از سوی دیگر توافق بین تهران-ریاض یک مانور قدرت برای چین بود زیرا هیچکس باور نمی کرد که توافق بین ایران و عربستان به این زودی هاشکل گیرد.این مانور قدرت باعث کاهش نفوذ آمریکا در منطقه می شود.
بنده تا چند روز پیش هم فکر نمی کردم که توافقی بین ایران و عربستان شکل گیرد.
محمد بن سلمان نیز شکل خوبی از سیاست خارجی در منطقه را به نمایش گذاشته است.استراتژی عربستان در منطقه موازنه مثبت است.بن سلمان از آمریکا فاصله گرفته اما روابط خود را با واشنگتن حفظ کرده است.او بین مراکز و کانون های تاثیرگذار قدرت در منطقه به طور متوازن ارتباط برقرار کرده است.
این الگوی مناسبی از روابط خارجی است.ایران هم با استفاده از این الگو نباید همه تخم مرغ های خود را در ظرف شرق بگذارد.سیاست چند جانبه گرایی هوشمندانه است که توسط بن سلمان در حال اجرا می باشد.
اوباما در دوران ریاست جمهوری اش در سفری که به استرالیا داشت گفت ما خاورمیانه را به دست دولت های کشورهای آن منطقه سپردیم و تا اندازه ای از این کشورها فاصله گرفت.بنابراین محمد بن سلمان به این نتیجه رسید که نباید همه تخم مرغ هایش را در یک سبد بگذارد.
ایران هم به توافق با عربستان نیاز داشت.با توجه به اینکه مشکلاتی که به لحاظ اقتصادی دارد و فشاری که در منطقه به ایران وارد می شود در یک انزوای سیاسی و جدا افتادگی در منطقه و دنیا دچار شده است لذا احتیاج داشت به اینکه روابطش با کشور مهمی مانند عربستان در منطقه عادی شود.
از سرگیری روابط ایران با عربستان به نفع همه شیخ نشین های خلیج فارس است.آغاز رابطه با عربستان ضریب امنیت مرزهای جمهوری اسلامی را افزایش می دهد و از تنش های احتمالی در منطقه جلوگیری می کند.
این توافق را می توان دهن کجی به اسرائیل نیز ارزیابی کرد.امیدواریم ظرف دو ماه آینده روند بازگشایی سفارت خانه ها هرچه زودتر انجام شود.
-به نظر شما چرا عربستان با وجود توافق با ایران روابط خود را با اسرائیل عادی می کند؟
از جهت تئوری های روابط بین الملل این مسئله را نمی توان یک تناقض دانست.زیرا کشورها حق حاکمیت دارند و بر اساس منافع ملی شان می توانند روابط خود را با سایر کشورها تنظیم کنند.
روابط عربستان با اسرائیل به ایران ارتباطی ندارد.بنابراین عربستان اگر روزی به اسرائیل نزدیک شود تاثیری بر روابطش با تهران نخواهد داشت.
-به نظر شما واکنش آمریکا به توافق ایران-عربستان چه خواهد بود؟
آمریکا از این توافق استقابل می کند زیرا واشنگتن نمیخواست که در این منطقه جنگی اتفاق بیفتد. هر گونه تنش در منطقه به زیان آمریکا خواهد بود.
کشورهای غربی سرمایه گذاری سنگینی در خاورمیانه کرده اند و با توجه به اینکه بیش از 40 درصد انرژی جهان از این منطقه تامین می شود آمریکا علاقمند نیست که در این منطقه جنگی اتفاق بیفتد.
از سوی دیگر تنش باعث خواهد شد توافق صلح ابراهیم به تعویق بیفتد.در حقیقت هیچ کشوری در دنیا از تنش در منطقه خاورمیانه خصوصا حوزه خلیج فارس سود نمی برد.