به گزارش ستاره صبح آنلاین در خصوص تاریخ دقیق تأسیس شهرداری تهران و نیز اولین شهردار تهران، اختلاف نظر فراوانی وجود دارد. از آغازین روزهای این تشکیلات، افراد زیادی مصدر امور احتسابیه یا بلدیه بوده‌اند، نظیر کنت دومونت فرت، لطفعلی خان اردلان ،محمدحسن اعتمادالسلطنه، میرزا آقا اصفهانی، مختارالسلطنه و… اعتماد السلطنه در سوم صفر ۱۲۹۹ قمری، درباره حوزه مسئولیتش در احتسابیه تهران می‌نویسد: «... به واسطه کثافات خیابان‌ها، ناصرالدین‌شاه مرا معزول گردانید.»
یک روایت می گوید: نخستین شهردار تهران؛ میرزا عباس خان مهندس باشی؛ ملقب به مشاور الدوله؛ فرزند میرزا رضا، فارغ التحصیل مدرسه نظامی فرانسه در سال ۱۳۰۲ قمری به ریاست احتساب شهر تهران که وظیفه شهرداری نیز بود انتخاب شد.
102 سال پیش مجلس اول شورای ملی، قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن دستگاه جدیدی به نام «بلدیه» یا شهرداری پیگیر امور شهری شد و به این ترتیب شهرهای ایران، چهره نوینی را به خود گرفت. مجلس شورای ملی قانونی را تصویب کرد تا پس از سال ها زندگی شهرنشینی، زندگی شهروندان در چارچوب قانون، مدون شود و امور شهری از طریق متولی جدیدی سامان بگیرد.
شاه قاجاری پس از سفرهایی که به ممالک خارجی کرده بود، با جایگاه شهردار آشنا شد، لذا مصمم شد تا برای بهبود اوضاع شهرهای ایران از جمله تهران شهرداری را در ایران تاسیس کند.
از اواسط دوره ناصری رسیدگی به امور شهری در قالب اداره ای مستقل به نام« احتسابیه» توجه شد. احتسابیه هم وظایف نظمیه را به عهده داشت و هم امور شهرداری ترتیب می داد و نیز مدیریت اداراتی دیگر، در شرح وظایفش گنجانده بودند. وظایفی مانند: نظارت بر قیمت و توزیع نان و گوشت تا جمع آوری زباله، از روشنایی کوچه و خیابان تا بر قراری امنیت و نظم شهر و..
در کتب عصر قاجار مانند روزنامه خاطرات، افضل التواریخ، مرآت الوقایع و... و آثار نویسندگان معاصر نظیر: شهری، تفرشی، نوربخش، معتمدی، شهیدی، مازندرانی ، روستایی، مختاری و... در این باره سخن گفته شده است.
شهرداران تهران از دیروز تا امروز
اولین شهردار تهران در خرداد 1286 آغاز به کار کرد.محمدمیرزا قاجار اولین شهردار پایتخت بود.که به ترتیب بعد از او افراد دیگری تصدی این سمت را بر عهده گرفتند که بدین شرح است:
عباس خان مهندس باشی
خلیل ثقفی
ابراهیم‌خان یمین‌السلطنه
گاسپار ایپگیان
کریم بوذرجمهری
فضل‌الله بهرامی
حسین‌قلی هوشمند
تقی خواجه‌نوری
قاسم صور اسرافیل
علی‌اصغر فروزان
مصطفی‌قلی رام
فضل‌الله بهرامی
سید محمد سجادی
سید مهدی مشیر فاطمی
فضل‌الله بهرامی
عباسقلی گلشائیان
غلامحسین ابتهاج
سید محمود نریمان
مهدی مشایخی
محمد خلعتبری
سید حسام‌الدین دولت‌آبادی
محمد مهران
مهدی نامدار
ارسلان خلعتبری
محمدعلی صفاری
نصرت‌الله امینی
سید محسن نصر
نصرت‌الله منتصر
محمود دولو
موسی مهام
ناصر ذوالفقاری
فتح‌الله فرود
سید محسن نصر
احمد نفیسی
علی‌اکبر توانا
سید ضیاءالدین شادمان
تقی سرلک
سید جواد شهرستانی
غلامرضا نیک‌پی
سید جواد شهرستانی
اسامی فوق همه شهرداران قبل از انقلاب هستند که در برخی مواقع در دو دوره متصدی امور بلدیه تهران بوده اند.
کریم بوذرجمهری
در این نوشتار قصد داریم شرح مختصری از کریم بوذرجمهری بنویسیم که خانه او همکنون در تهران وجود دارد.ششمین شهردار تهران که 10 سال در این سمت بود
سرلشکر کریم آقا بوذرجمهری (۱۲۶۵، نطنز - ۱۳۳۱، تهران) از جمله کسانی بود که رضاشاه فوق‌العاده به او اعتماد داشت. بعضی مشاغل مهم وی در قشون متحدالشکل عبارت بودند از: رئیس اداره نقلیه قشون، فرمانده تیپ پیاده مرکز، وزیر فواید عامه و رئیس املاک سلطنتی.
کریم آقا قبل از دخول در قشون به مشاغل آزاد سرپائی اشتغال داشت: مدتی در نطنز، موطن خود، و بعد در کاشان به خشت‌مالی و ناوه‌کشی مشغول بود. بوذرجمهری در اوائل مشروطه به تهران آمد و به سفارش حبیب‌الله ریاحی (معین السلطنه نطنزی) به عنوان سرباز ساده به استخدام قزاقخانه درآمد و از قضا در گروهان شصت تیر که فرماندهی آن را سلطان رضاخان سوادکوهی برعهده داشت، با سمت توبره‌کش به خدمت گمارده شد. کریم آقا مردی صمیمی و پرکار بود و توانست مورد توجه رضاخان قرار گیرد، به‌طوری‌که تا کودتای ۱۲۹۹ همیشه در کنار رضاخان قرار داشت. مدتی انباردار و زمانی جامه‌دار سرتیپ رضاخان بود و مقارن کودتا درجه نایب اولی داشت. پس از پیوستن به نیروی قزاق، مدرسهٔ گروهبانی را گذراند و در کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ش از همراهان رضاخان و مسئول بازداشت برخی از رجال مخالف کودتا بود.
در اواسط ۱۳۰۲ که سردار سپه به نخست‌وزیری رسید، کریم آقا به کفالت بلدیه تهران منصوب شد و ده سال متوالی رئیس بلدیه تهران بود. وی در نوسازی شهر تهران و خیابان‌کشی و ساختن عمارات مورد لزوم زحمات زیادی متحمل شد. کریم آقا عوارض جدید را وضع کرد و مالیات خودروها و کالسکه‌ها و سایر عوارض شهری را لغو کرد، اداره خیریه و مریضخانه بلدیه و دارالمجانین و آتش‌نشانی را تأسیس کرد و در آسفالت کردن خیابان‌های تهران کوشید. بوذرجمهری توانست سهم عمده‌ای در مدرنیزه کردن تهران بین سال‌های ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ داشته باشد. ویران ساختن دروازه‌های دوازده‌گانه شهر تهران نیز در همان زمان صورت گرفت. او میدان توپخانه را با الگوبرداری از میدان سن پترزبورگ ساخت. ادامه ساخت خیابان ولیعصر تا تجریش و دستور کاشت چنار در کنار خیابان ولیعصر از اقدامات او است. احداث میدان حسن‌آباد با هشت گنبد اطراف آن از دیگر اقدامات بوذرجمهری بود. به دستور بوذرجمهری، مجسمه ناصرالدین شاه سوار بر اسب، اولین مجسمه شهری جدید ایران، تخریب شد و از آن فشنگ ساختند.به پاس فعالیت‌های کریم‌آقا بوذرجمهری، پس از کناره‌گیری، یکی از خیابان‌های بزرگ تهران آن روز که از جلوی بازار عبور می‌کرد به نام وی نامگذاری کردند (که اکنون نام آن به خیابان پانزده خرداد تغییر کرده‌است).
