ستاره صبح آنلاین، فائزه صدر: طرح حذف ارز 4200 تومانی و آزادسازی قیمت کالاهایی که پیش از این با ارز ترجیحی وارد می شدند، منجر به افزایش قیمت کالاهای اساسی و به تبع آن گران شدن نرخ سایر کالا ها و خدمات شد. دولت برای مقابله با این وضعیت ابتدا میزان یارانه را افزایش داد سپس طرح کالابرگ هم زمان با گرانی ها که امنیت غذایی خانواده ها را با خطر روبرو می کرد، مطرح شد و طرح بازگشت به کوپن مورد بررسی قرار گرفت. مجلس دولت را مکلف کرد تا برای پر کردن خلاء دسترسی مردم به کالاهای اساسی اجرای این طرح را در دستورکار خود قرار دهد. دولت تا امروز مثل دولت های پیشین به شهروندان یارانه پرداخت کرده اما زمزمه اجرای طرح کالابرگ در روزهای اخیر شنیده می شود. قرار بر این است که این طرح از ماه بعد به طور آزمایشی در استان هرمزگان اجرایی شود و در صورت موفق بودن در کل کشور پیاده شود. مزیت این طرح این است که حداقل کالا به قیمت پایین به دست نیازمندان می رسد. کالابرگ یا همان کوپن الکترونیک 10 قلم کالای اساسی و ضروری مثل مرغ، برنج، ماکارونی، روغن و لبنیات را شامل می شود. ستاره صبح در گفت و گو با مرتضی اکبریان، کارشناس اقتصادی به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می خوانید:
با توجه به اجرای آزمایشی طرح کالابرگ، نظر شما درباره کلیت این برنامه چیست و چه پیش بینی از روند اجرای طرح دارید؟
هر طرح یا برنامه ای که کمکی به تامین معیشت مردم باشد و از بار مشکلات اقتصادی خانواده ها بکاهد، مبارک است. اما از نگاه تاثیر اجرایی این طرح بر معیشت، کالابرگ مسکنی کوتاه مدت خواهد بود.
این تجربه در کشور وجود داشت. این طرح قبلا هم با نام کوپن اجرا شد و در مدت زمان کوتاهی تاثیر خود را داشت. ولی با توجه به سود جویی و تغییراتی که در اقتصاد رخ داد به مرور به طرحی شکست خورده تبدیل شد.
این طرح دقیقا همان طرح قدیمی کوپن است که شاید تنها تفاوت برجسته آن در الکترونیکی شدن برگه های کاغذی باشد. می توان گفت طرحی که چهار دهه پیش اجرا شد و امتحان شد امروز برای اجرا به روز شده است.
اکنون 10 قلم کالای ضروری قرار است در این طرح عرضه شود. آن زمان هم مثل امروز کوپن ها برای دریافت حداقل ده قلم کالای اساسی شامل قند و شکر، روغن نباتی، برنج، پودر شوینده، صابون، پنیر، کره، مرغ، تخم مرغ و گوشت قرمز در نظر گرفته شده بود.
برای اصلاح و بالا بردن ظرفیت های این طرح چه پیشنهادی ارائه می کنید؟
اشکال این طرح ابهام در سطح شناسایی پر درآمدها و کم درآمدها است. مشکلاتی که در مورد پرداخت یارانه وجود داشت در این طرح هم به قوت خود باقی است.
هنوز افرادی با درآمد بالا یارانه می گیرند و بعضی از افراد که نیازمند هستند در جمع یارانه بگیران نیستند. در این خصوص ابهامات زیادی وجود دارد. تا از نظر اطلاعات و آمار به روز نشویم و با مدلی درست و علمی سطوح درآمدی اندازه گیری نشود به آنچه که می خواهیم نمی رسیم.
بسیاری از افرادی که یارانه می گیرند در مقایسه با اقشار فرودست از سطح رفاهی خوبی برخوردارند. گرفتن یارانه حق خیلی ها نیست ولی آن ها این کمک ماهیانه را از دولت می خواهند.
روش شناسایی و دهک بندی خانوار از ابتدا درست نبود. 12 سال از پرداخت یارانه می گذرد هنوز سبک شناسایی درستی تعریف نشده و این بخش از ماجرا کاملا از نظر دور مانده است.
مگر می شود با آمار و اطلاعاتی غلط به نتیجه درست رسید؟! از کاری که هنوز مبناهای زیرساختی اش درست نیست نمی توان نتیجه ای قانع کننده انتظار داشت.
تبدیل یارانه نقدی به کالابرگ کاری است که باید اجرا می شد ولی نباید روی این طرح بایستیم و اجرای آن را یک دستاورد بدانیم چون همانطور که اشاره کردم این طرح و چنین طرح‌هایی مسکن وار عمل می کنند.
امروز نه خرید ده قلم کالا به قیمت یک سال پیش دردی را از مردم دوا می کند و نه چنین ادعایی مطرح است. پس دولت باید بعد از اجرای این طرح به فکر برنامه برای اقتصاد و معیشت باشد.
تعریف شما از برنامه های اساسی برای اقتصاد و معیشت چیست؟ به عنوان یک کارشناس اگر در تیم اقتصادی دولت بودید، تمرکز و فعالیت در چه حوزه ای را پیشنهاد می کردید؟
به عنوان یک کارشناس اقتصادی پیشنهاد من حمایت از تولید است. هر کسی که در علم اقتصاد سررشته دارد و برای کشور دلسوز است، باید در حوزه تولید توصیه داشته باشد، فعالیت کند و پیشنهاد و راه حل ارائه بدهد.
نه تنها دولت بلکه تمام قوا و تمام ارکان کشور باید به این بخش توجه کنند. هیچ اقتصادی بدون تولید به پویایی نمی رسد.
اگر واقعیت ها را در نظر بگیریم، تحریم همچنان به قوت خود باقی است و در گفت و گو ها به منظور احیای برجام، به هر دلیلی که بوده به نتیجه نرسیده ایم. راه رهایی از بن بست تولید است.
در نگاهی کارشناسی باید بگویم که اقتصاد ایران برای رهایی از مشکلات خود دو نیاز عمده دارد. اول تولید و دوم مبارزه با فساد. اگر این دو هدف محقق شد می توان گشایشی متصور شد و به راه حل آزموده شده یا شیوه خلاقانه دست پیدا کرد.
حمایت از تولید و خشکاندن ریشه فساد بهبود شرایط اقتصادی را به دنبال دارد. اما بدون تولید و در شرایطی که رانت و فساد وجود دارد، دلال ها میدان دار هستند. در چنین شرایطی نمی توان برای اقتصاد کشور، دورنمای روشنی متصور شد.