ستاره صبح آنلاین /پیام فیض:رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه پس از آنکه روابط خود با عربستان و تاحدودی مصر را از سر گرفت اعلام آمادگی کرد تا با بشار اسد دیدار و گفتگو کند.این پیشنهاد در حالی مطرح می شود که ترکیه همچنان کردهای شمال سوریه را خطری برای مرزهای خود می داند.ابراز تمایل اردوغان با استقبال پوتین مواجه شد و او پیشنهاد کرد که دیدار اسد و اردوغان در مسکو برگزار شود تا روسیه بتواند نقشی میانجی را بازی کند.نکته قابل تامل اینکه ایران نقشی در این گفتگوها ندارد.همچنین پوتین پیروزی نتانیاهو را که با ترکیه روابط نزدیک دارد تبریک گفته است.در ارتباط با این موضوع ستاره صبح گفتگویی با عبدالرضا فرجی راد دیپلمات پیشین انجام داده که در ادامه می خوانید:
به نظر شما هدف اردوغان از دیدار با بشار اسد چیست؟
اردوغان به دنبال عادی سازی روابط ترکیه با کشورهایی است که در سال های گذشته با آنها زاویه پیدا کرده بود.بعد از سفر اردوغان به ریاض و آغاز روند عادی سازی با عربستان و پس از آن در حاشیه مراسم جام جهانی فوتبال با السیسی ارتباط با سوریه سخت ترین انتخاب برای اردوغان است.
بشار اسد معتقد بود که گروه های تروریستی که وارد خاک سوریه شدند از طرف ترکیه بوده است.اما با ابراز تمایل ترک ها مبنی بر عادی سازی روابط بین دمشق و آنکارا او هم برای ایجاد توسعه دراین مسیر خواهان قدم های سازنده شده است.بنابراین اکنون هر دو کشور نسبت به دیدار و گفتگو تمایل دارند.
اسد از ترکیه می خواهد که نیروهای خود را از شمال سوریه بیرون بکشد.حضور کردها در این منطقه باعث شده ترکیه نسبت به آن احساس نگرانی کند اما اسد تلاش می کند تا امنیت کردهای شمال سوریه را تامین کند. اردوغان در حال نزدیک شدن به انتخابات است.مسئله سوریه و مهاجرین آن در ترکیه از دو جهت باعث ناراحتی مردم ترکیه شده است.ابتدا این مهاجرین بسیاری از شغل ها در این کشور را اشغال کرده اند و از سوی دیگر با حضور خود سبب افزایش تقاضا و به تبع افزایش قیمت مسکن و اقلام اساسی زندگی شده اند.اگر اردوغان روابط خود با سوریه را عادی کند می تواند به مهاجرین فشار بیاورد که خاک ترکیه را ترک کنند و به کشور خود بازگردند. بنابراین از سرگیری روابط ترکیه با سوریه برای اردوغان رای آور خواهد بود. اکثر مردم ترکیه موافق رابطه با سوریه هستند به دلیل اینکه تجارت با سوریه می تواند سود خوبی را نصیب ترکیه کند.به ویژه اینکه ترکیه می تواند در روند بازسازی سوریه مشارکت کند و صادرات خود را به آن کشور انجام دهد.
به نظر شما چرا نقش ایران در مذاکرات صلح بین دمشق و آنکارا کم رنگ است؟
وقتی سوریه وارد روند بازسازی شده است نمی توان دیگر توقع داشت که ایران نقش زیادی در آن کشور بازی کند.نقش ایران در دوران جنگ سوریه امنیتی بود و امروز ایران از توان لازم اقتصادی برای مشارکت در بازسازی سوریه برخوردار نیست.البته ایران باید در مذاکرات بین سوریه و ترکیه حضور می داشت اما با توافق دو کشور و میانجیگری روسیه تصمیم بر این شده که مذاکرات سه جانبه برگزار شود.
به نظر شما نقش ایران در بازسازی سوریه چگونه خواهد بود؟
بازسازی سوریه حدود 3سال است که آغاز شده و مسائل اقتصادی برای دولت اسد در اولویت قرار گرفته است.ترکیه صادرات قابل توجهی به برخی شهرهای سوریه مانند حمس و حلب دارد.روسیه با سوریه قراردادهای مهم تجاری بسته است.امارات از دیگر کشورهایی است که به لحاظ پتانسیل های بازرگانی و تجاری توانسته یکی از مدعیان سرمایه گذاری و بازسازی سوریه باشد.ایران اگر قرار بود که از سوریه منافع اقتصادی کسب کند از پنج سال پیش باید همکاری های خود را با این کشور گسترش می داد.
با توجه به این نکات چطور دولت مدعی است سیاست همسایگی را در اولویت قرار داده است؟
اگر دولت می توانست برای گسترش روابط اقتصادی سیاست همسایگی را به درستی پیش ببرد وضعیت اقتصادی کشور به این نقطه نمی رسید.در برخی موارد آمارهایی که از سوی دولت در ارتباط با بحث های تجاری و بازرگانی داده می شود با واقعیت موجود همخوانی ندارد.البته تحریم ها هم مانعی برای ارتباط با کشورهای همسایه است اما با نگاهی به تجارت ایران در دولت سیزدهم متوجه خواهیم شد که میزان تجارت ایران با کشورهای ترکیه،افغانستان،پاکستان و.. روند کاهشی داشته است.تنها روسیه است که توانسته آمار تجارت خود با ایران را افزایش دهد.نیازهای روسیه باعث شده که به سمت افزایش سطح ارتباط با ایران حرکت کند.
ترکیه در سال 2022 با روسیه 60میلیارد دلار تبادل تجاری داشته است.دو روز گذشته پوتین 15میلیارد دلار بدهی ترکیه را 3ماه به عقب انداخت.این موضوع نشان دهنده عمق روابط نزدیک بین مسکو و آنکارا است.این در حالی است که حجم تبادل تجاری ایران با ترکیه از 20 میلیارد دلار به 4میلیارد دلار رسیده است.وقتی با ترکیه که پتانسیل ها فراوانی برای گسترش روابط اقتصادی دارد نتوانیم کار اقتصادی انجام دهیم با کدام کشورهای همسایه می خواهیم روابط خود را گسترش دهیم؟
به نظر شما ایران با کدام کشورها همسایه می تواند تبادل اقتصادی داشته باشد؟
مهمتر از دولت ها کمپانی های کشورها هستند.کمپانی ها به دلیل تحریم از حضور در ایران واهمه دارند.دولت هم تلاش کرده که روابط خود را گسترش دهد اما کار اقتصادی تجربه و ابزارهایی لازم دارد که اکنون به اندازه کافی وجود ندارد.برای تجارت بیشتر ابتدا باید تحریم ها برداشته شود و سپس بازار ارزی کشور دارای ثبات شود.
اگر نرخ ارز ثبات داشت ایران با همسایگان می توانست با واحد پول خود مبادله انجام دهد.کاری که روسیه مشابه ان را انجام داد.امروز افغانستانی که طالبان بر آن حاکم است ارزش پولش بیش از ایران است بنابراین باید موضوع تحریم و ثبات نرخ ارزی در مبادلات تجاری با سایر کشورها مد نظر قرار گیرد.