مهسا بهادری: ۵۸۷ فیلم خارجی متقاضی حضور در چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر خیلی‌ها نامش را تردستی گذاشتند، عده دیگری دروغ و برخی دیگر خبرسازی رسانه‌ای. البته مخاطبان هم حق دارند، جشنواره‌ای که یکسال کلا برگزار نشده و پیش از آن هم به مدت پنج سال با نام جشنواره بین‌المللی فیلم فجر برگزار شده بود، پس از ۶ سال دوباره با جشنواره ملی فیلم فجر ادغام شد.
در ابتدا برای صحت سنجی این ماجرا با دبیرخانه چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر تماس گرفتیم. اعضای دبیرخانه ضمن تایید خبر اعلام کردند این آمار دروغ و اشتباه نیست، اما اگر کسی و شک و شبهه‌ای دارد می‌تواند در دبیرخانه خانه حاضر شود و تمام اسامی را به صورت کامل ببیند.
پرسشی که ایجاد می‌شود این است که چرا ماجرا را تا این اندازه پیچیده می‌کنند؟ دبیرخانه می‌تواند به راحتی اسامی در خواست دهنده را اعلام کند اما گویا بخاطر رعایت مسائل امنیتی و حقوقی این کار را انجام نمی‌دهند. به نظر می‌رسد این کار از لحاظ حقوقی اشتباه است. شاید این پرسش برایتان ایجاد شود که اگر این کار از لحاظ قانونی و حقوقی ایراد دارد چرا در دوره سی و نهم اسامی متقاضیان اعلام شد؟ در پاسخ باید گفت در آن دوره از جشنواره هیات انتخاب حضور نداشت.
از تعداد ۵۸۷ فیلم سینمایی که متقاضی حضور در جشنواره هستند چند اثر به جشنواره راه پیدا می‌کنند؟ از آن‌جایی که جشنواره مورد انتقاد منتقدان و صنوف مختلف سینمایی قرار گرفته، هنوز دست‌اندرکاران جسارت کافیبه خود نداده‌اند تا درباره جزییات بخش بین‌الملل در این شرایط صحبت کند؛ اگر قرار باشد بخش بین‌الملل مانند دوره‌های قبل برگزار شود، احتمالا ۲۲ اثر به بخش مسابقه راه پیدا کنند، ۱۱ اثر به بخش سینمای سعادت و ۱۱ اثر به بخش جلوه‌گاه شرق که در هر دو بخش ۹ اثر خارجی حضور دارد و ۲ اثر داخلی که در مجموع ۱۸ اثر خارجی و ۴ اثر داخلی در این بخش حضور خواهند داشت که ممکن است نمایش اولشان هم نباشد.
انصرافی که دردسرساز می‌شود؟
در این ایام، انجمن‌ها، کانون‌ها صنوف مختلف سینمایی از جمله فیلمنامه نویسان و منتقدان بیانیه بلندبالایی در نکوهش جشنواره‌های سینمایی منتشر کردند. یکی از بیانیه‌هایی که داستان زیادی داشت نامه هیات مدیره انجمن منتقدان سینمای ایران بود. در این بیانیه که ۱۲ آذر منتشر شده آمده: «تجربیات سال‌های اخیر نشان داده است مدیران دولتی حوزه سینما، اقبال و باوری به منتقدان و نویسندگان سینمایی نداشته و ندارند (افسوس) و اگر این طیف از پدیدآورندگان ادبیات سینمایی را مزاحم و اضافی ندانند، مرافقت و همراهی هم با جامعه ما نداشته و ندارند؛ و البته ما هم اصراری بر قبولاندن امور بدیهی به ایشان نداریم. تاریخ آموزنده است و کسانی که در پی حقیقت و روشنی راه آینده‌اند، می‌دانند چه می‌گوییم.
در دوره‌های اخیر مدیریت سینمایی و همچنین جشنواره فیلم فجر و سایر جشنواره‌ها، همواره دیوار بی‌اعتمادی میان مدیران و سیاست‌گذاران و منتقدان حائل بوده است و اینک با تشدید این روندها در روش شگفت‌انگیز و شکست‌خورده‌ی «یکسان‌سازی» دستگاه‌ها که قبل از همه‌جا در سینما رخ نمایانده است، فاصله‌هایی معنادار از این «عدم همگرایی» را موجب شده و می‌بینیم که چه صدماتی جبران‌ناپذیر را به‌بار آورده‌است.
از این طرف هم به رویدادهای تلخ و ناگوار ماه‌های اخیر اگر نگاهی کنیم جز بی‌عملی، تاخیر ، سردرگمی، بلاتکلیفی و بی‌توجهی‌ها به اوضاع عمومی سینما و اهالی آن چیزی نمی‌بینیم!
این امور، ما اعضای هیات مدیره انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران را به این نتیجه رسانده که در همان مشارکت‌های حداقلی و اندک هم غایب باشیم تا خدایی نکرده به این روندها خللی وارد نشود و سیاست‌سازی‌های یکسان‌شده‌ی این مدیران هم چالشی نشود. بنابراین در ماه‌های آتی در هیچ‌یک از جشنواره‌های پیشِ‌رو هیچ حضوری نداشته و نخواهیم داشت و هیچ مسئولیتی را هم نمی‌پذیریم. طبعا آن دسته از همکاران و اعضای محترم انجمن که چنین نمی‌نگرند، مخیرند و می‌توانند راسا اقدام کنند.»
برای اینکه متوجه شویم که اساسا ماجرا این بیانیه چیست و چه تاثیری روی جشنواره فیلم فجر خواهد گذاشت، با رضا درستکار، نایب رییس انجمن منتقدان سینمای ایران گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
رضا درستکار درباره این بیانیه که هیات مدیره انجمن منتقدان سینمای ایران منتشر کرده می‌گوید: «به نظر من به‌عنوان یک نویسنده و منتقد سینمایی، این اطلاعیه، جزو نقاط عطف انجمن محسوب می‌شود، چون مسئله نویسندگان و منتقدان و بخش‌های مهمی از اعضای انجمن صرفا موضوعیت داشتن در فیلم و سینما نیست؛ بلکه ما هم مانند همه آحاد مردم، حساسیت‌های خودمان را داریم و این اطلاعیه ناظر به شرایط عمومی جامعه است؛ و در شرایطی که با چنین بحران‌هایی رودررو هستیم، و آشفتگی، عدم انتظام و مدیریت‌های ناکارآمد در حوزه استحفاظی فرهنگ تشدید شده، این اطلاعیه با دغدغه و ایمان و در پی صلاح و هشدار صادر شده است.»
این عضو هیات مدیره انجمن منتقدان سینمای ایران ادامه داد: «ما مدت‌ها است که در حوزه فرهنگ متولی درستی نداریم، مدیریت درستی دیده نمی‌شود و کاری هم درست پیش نمی‌رود؛ بخش نخست این اطلاعیه به سبقه تاریخی این مکانیسم نادرست اشاره دارد؛ که این متولی است که حرمت امامزاده را نگه می‌دارد و مدیران فرهنگی و هنری، جایگاه و حرمتی برای خود و عناصر فرهنگی قائل نیستند و در این حوزه‌ها بسیار جناحی عمل کرده و بی‌تفاوت و منفل حوزه فرهنگ‌اند.»
او ادامه داد: «بعضی از نظرها درباره اطلاعیه این بود که این‌ها می‌گویند؛ ما را هم بازی بدهید و چه و چه! چنین برداشتی واقعا اسفناک است. حداقل درباره رئیس انجمن و خودم می‌دانم که تا کنون ۵، ۶ دعوت به عنوان داور و مسئولیت درخواست دادند که نپذیرفتیم. چون مسئله ما «فرد» ما نبوده و نیست.»
درستکار در ادامه تصریح می‌کند: «این اطلاعیه یک اقدام خاص بود. از این جهت که ما یعنی ۵ عضو اصلی و ۱ بازرس، حق خومان را از شرکت در هرگونه جشنواره و رویداد فرهنگی سلب می‌کنیم، برای نگهداری کیان انجمن و حتی حفظ شانیت خانه سینما. اما کسی را هم محدود و محصور نکردیم. چون می‌دانیم تعدادی از دوستان و همکاران در حال رتق و فتق امور جشنواره هستند. بنابراین ما فقط به مسئولیت‌های خودمان عمل کردیم.»
تاثیر بیانیه بر جشنواره چه خواهد بود؟
درستکار درباره تاثیر این اتفاق روی چهل‌و یکمین جشنواره فیلم فجر می‌گوید: «این بیانیه ممکن است روی جشنواره اثرگذار باشد یا نه، من از آن بی‌اطلاعم، من با شرافت خودم کار دارم.»
این منتقد به تعطیلی جشنواره فیلم فجر اشاره می‌کند و می‌گوید: «باور دارم آنچه که درباره برگزاری جشنواره اهمیت دارد این است که موقعیت عادی، فراهم و مناسب برای جشن باشد اما وقتی شرایط مناسب نیست و این‌همه داستان پیش آمده، خیلی صادقانه و شخصا پیشنهاد می‌کنمt جشنواره فیلم فجر امسال تعطیل شود. بهتر است لجاجت‌های همیشگی را فراموش کنند و با اخلاص هزینه‌های آن را به زیرساخت‌های سینمایی اختصاص دهند.»