میزان رشد قیمت کالاهای اساسی
به طور مثال از ۸ قلم کالای اساسی، قیمت برخی اقلام مانند چند رقم برنج تنها در چند ماهه اول ۱۴۰۱ بیش از ۳ برابر رشد کرد. قیمت تخم مرغ نیز در برخی مناطق شهر تهران به رقم بی‌سابقه ۱۲۰ هزار تومان در هر شانه رسید. مرغ نیز در دولت سیزدهم با رشد بیش از ۲۰۰ درصدی، کانال ۷۰ هزار تومان را لمس کرد. هرچند آمار‌های دولتی رشد قیمت برخی کالاهای اساسی را رقمی بین ۴۰ تا ۸۵ درصد نشان داده است، اما بررسی مستقل قیمت‌ها در ۱۵ ماه اخیر نافی آمار‌های دولتی است و مکانیزم عرضه و تقاضا، حداقل رشد بیشتر کالاهای اساسی را بر روی رقم ۱۰۰ درصد قرار داده است.
همتی:خسته نباشید!
میزان تورم و به تبع آن رشد نقدینگی به طور کامل نمایش دهنده شرایط اقتصادی خانوارهای ایرانی است.در حقیقت افزایش قیمت کالاهای اساسی تاثیر گرفته و تاثیر گذار بر سایر شاخص های اقتصادی کشور است.عبدالناصر همتی، رئیس کل پیشین بانک مرکزی در توییتی نوشت: تورم نقطه‌ای از ۳۴/۷٪ ابتدای سال، به ۴۸/۱٪ در پایان آبان رسید. دلار، از ۲۶۲۰۰ تومان ابتدای سال به ۳۵۴۰۰ تومان در پایان آبان رسید. پایه پولی (چاپ پول) فقط در مهر ماه، ۲۲ ه. م. ت. (۳/۲٪) افزایش یافت.او در ادامه نوشت: بابت عمل به وعده‌هایتان در مهار تورم و تقویت پول ملی خسته نباشید! وعده مسکن، ... بماند.
چگونه قیمت ها به ثبات می رسد؟
هادی حق شناس اقتصاددان درباره حذف ارز ترجیحی و اختصاص کالابرگ الکترونیکی به ستاره صبح گفته بود: در طرح حذف ارز ترجیحی وقتی دولت در خرداد ماه گفت فقط قیمت ۴قلم کالای اساسی باید افزایش یابد همه مشاهده کردند در عمل چنین اتفاقی نیوفتاد بنابراین اقتصاد تابع دستور،مصوبه و بخشنامه نیست.اقتصاد مسیر خود را می رود.آمار بانک مرکزی نشان می دهد در یک سال گذشته حدود ۳۵درصد رشد نقدینگی وجود داشته است.همچنین طبق همین آمار تورم نقطه ای به ۴۸درصد رسیده است لذا بازگشت قیمت ها به شهریور ۱۴۰۰ به مانند یک لطیفه است.تا مادامی که اقتصاد ثبات نداشته باشد و متغیرهای پولی بر اساس بخش واقعی اقتصاد تنظیم نشوند و سمت عرضه اقتصاد تقویت نشود نمی توان انتظار داشت که قیمت کالاها کاهشی شود.پول و نقدینگی خلق شده اجازه نمی دهد قیمت ها به قبل بازگردد.
تورم و ارزش پول ملی
پس از هجوم نظامی روسیه به اوکراین و قطع صادرات انرژی از سوی مسکو به کشورهای اروپایی قیمت نفت افزایش یافت.این افزایش قیمت در برخی مقاطع با تصمیم اوپک پلاس با کاهش عرضه نفت نیز همراه شد و بیش از پیش به رشد قیمت نفت در هر بشکه دامن زد.از سوی دیگر تحریم گسترده غرب علیه روسیه و خارج شدن کمپانی های بزرگ دنیا از مسکو باعث شد که تورم در روسیه همزمان با غرب روند صعود به خود بگیرد.بیشتر کشورهای دنیا در چنین شرایط برای کنترل نرخ تورم دست به افزایش نرخ بهره بین بانکی می زنند.در همین راستا روسیه و غرب که اقتصادشان با یکدیگر متفاوت است از این الگو استفاده کردند و توانستند جلوی روند افزایش تورم را بگیرند.دولت پوتین با همین شیوه توانست ارزش روبل را حفظ کند.البته اجبار کردن دولت روسیه برای بازپرداخت صادرات نفت به واحد روبل نیز توانست به حفظ ارزش پول روسیه کمک کند.در سوی دیگر ترکیه از این راهکار و مدل اقتصادی پیروی نکرد.اردوغان با حرام شمردن نرخ بهره با فشار به سیاستمداران اقتصادی خود نرخ بهره را کاهش داد و این موضوع باعث تورم 70درصدی در ترکیه شد.این دو الگو نشان می دهد که ایران باید از مدل های موفق مبارزه با تورم استفاده کند.کنترل بازار با نرخ های دستوری سیاست هایی بوده که نه تنها به کنترل تورم ختم نشده بلکه توانسته کمر تولید کننده ها را بشکند.زمانی که تولید کننده به دلیل عدم صرفه اقتصادی نتواند کالا تولید کند عرضه کاهش می یابد و به تبع قیمت بالا می رود.دولتمردان علی رغم شناخت دقیق پتانسیل های اقتصادی کشور باید از مدل های موفق اقتصادی استفاده کنند.
از قوانین اقتصادی باید پیروی کرد
این نکته حائز اهمیت است که پول مخلوق اقتصاد غرب است.وقتی قرار است که مخلوق اقتصاد غرب استفاده شود باید ساز و کار آن را هم رعایت کرد.نمی شود خودروی بنز را از خارج از کشور آورد و روی آن لاستیک پراید قرار داد.متاسفانه برخی مسائل اقتصادی در کشور بر سر بدیهیات است که رعایت نمی شود.برخی در کشور می گویند ما می خواهیم با دنیا ارتباط داشته باشیم و تجارت کنیم در صورتی که برای تجارت و ارتباط جهانی باید الزامات آن یعنی اف ای تی اف رعایت شود اما ما انجام نمی دهیم آنها هم با ما تجارت نمی کنند.وقتی بدیهیات اقتصادی پذیرفته نشود اول به عنوان یک مسئله بعد به عنوان یک مشکل بعد به عنوان معضل و بعد به عنوان یک بحران و در آخر وقتی به عنوان یک ابر بحران درآمد تازه می گویند بنشینیم و برای حل آن فکری بکنیم. این چرخه امکان موفقیت ندارد.