به گزارش ستاره صبح آنلاین، اختلاف آمریکا و چین بر سر مساله تایوان با سفر نانسی پلوسی به این منطقه و رزمایش های سهمگین چین در حال وخیم‌تر شدن است. اگرچه دو طرف تلاش دارند وارد جنگ نشوند اما از چنگ و دندان نشان دادن به یکدیگر ابایی ندارند و تلاش می کنند به هر نحوی دیگری را راضی به خواسته خود کنند.
مساله تایوان یکی از کهنه‌ترین مسائل مورد اختلاف شرق و غرب است. تایوان که در سرزمین چین قرار دارد از نظر غربی ها کشوری مستقل به حساب می آید اما چین آن را یکی از ایالات خود می داند. روابط خوب غرب با رهبران تایوان باعث شده چین نسبت به این منطقه و استقلالش حساس شود و هر از چندی تلاش می کند دست غربی ها را از این منطقه حساس کوتاه کند.
پایگاه رادیو ملی دولتی آمریکا (NPR) در گزارش اخیرش به این موضوع و ریشه اختلافات چین و آمریکا بر سر تایوان پرداخته است. NPR بحران تایوان را یکی از اصلی ترین بحران های سیاسی و سرزمینی در قرن 20 و 21 می داند که حداقل به چهار دوره تقسیم می شود. درواقع به جز بحران اخیر، حداقل در سه دوره زمانی دیگر، چین و آمریکا بر سر تایوان تا آستانه جنگ پیش رفتند اما هر بار از تصمیم خود برگشته و توانستند از شدت بحران کم کنند.
مروری بر تاریخچه مساله تایوان/ سه بحرانی که داشت به جنگ بزرگ تبدیل می شد
اولین درگیری چین و آمریکا بر سر تایوان اندکی پس از پایان جنگ کره و در اوج تیرگی روابط پکن و واشنگتن به وقوع پیوست. در آن دوره پکن تلاش کرد تا دولت آیزنهاور را از امضای یک معاهده دفاعی متقابل با رهبر حزب ملی‌گرا، چیانگ کای‌شک، که در سال 1949 و پس از شکست از نیروهای مائو در جنگ داخلی به تایوان گریخته بود، باز دارد.
با وجود مخالفت های پکن، ایالات متحده و تایوان معاهده دفاعی خود را در سال 1954 امضا کردند. بعد از این معاهده، نیروهای آمریکایی تلاش کردند تا مانع از تصرف جزایر کینمن و ماتسو توسط نیروهای ارتش سرخ چین شوند. این دو منطقه تحت کنترل تایوان بود و در نزدیکی سواحل جنوب شرقی چین قرار داشت. ارتش سرخ بمباران این دو منطقه را آغاز کرد و این اقدام با واکنش واشنگتن مواجه شد.
با اینکه بحران اول تایوان به یکسری درگیری محدود بین آمریکا و چین منجر شد اما به یک جنگ تمام عیار تبدیل نشد و با عقب نشینی نیروهای طرفدار چیانگ کای شک دو طرف تا حدی ترک مخاصمه کردند.
درگیری دوم کمی شدیدتر بود. بحران دوم در سال 1958 به وقوع پیوست. این بحران به بمباران و گلوله باران بیشتر جزایر تایوان منجر شد. درگیری چین و آمریکا به مساله تصرف چند بخش تایوان توسط چین باز می گشت. اوضاع به حدی وخیم شد که ارتش ایالات متحده استفاده از سلاح های هسته ای علیه چین را برای جلوگیری از تصرف جزایر کینمن و ماتسو توسط چین برنامه ریزی کرد، اما در لحظه آخر دوایت آیزنهاور، رئیس جمهور وقت آمریکا این ایده را رد کرد.
در نهایت، دو طرف در یک بن بست ناآرام قرار گرفتند که در آن کمونیست ها و ناسیونالیست ها در روزهای متناوب یکدیگر را گلوله باران می کردند. با این حال، بعد از مدتی این بحران نیز فروکش کرد و به جنگ تمام عیار چین و آمریکا منجر نشد
سومین بحران در سال 1995 و به دلیل بازدید رئیس جمهور تایوان، لی تنگ هویی از دانشگاه کرنل (Cornell University) رخ داد. دولت بیل کلینتون در ابتدا با این ایده که رئیس جمهور تایوان به آمریکا بیاید مخالفت کرد اما پس از قطعنامه کنگره در حمایت از این دیدار، مجبور به تسلیم و پذیرش آن شد.
چین به سرعت به این دیدار واکنش نشان داد. ارتش سرخ ماه‌ها مانور نظامی برگزار کرد و حتی چند موشک به آب‌های نزدیک تایوان شلیک کرد. پکن دیدار لی از آمریکا را خیانت دیگری به تعهد واشنگتن به "سیاست چین واحد" دانست و تا آستانه قطع رابطه با آمریکا هم پیش رفت اما با این حال، بعد از بازگشت لی تنگ هویی به تایوان از مواضع تند و خشمناکش کوتاه آمد.
بحران چهارم به جنگ بزرگ تبدیل می شود؟
رادیو ملی دولتی معتقد است بحران چهارم آمریکا و چین بر سر تایوان می تواند خطرناک‌تر از سه بحران دیگر باشد اما بعید است به جنگ بزرگ بدل شود. در مورد سفر اخیر نانسی پلوسی به تایوان، «چی لی یی» (Chi Le-yi)، نظامی مستقر در تایپه، می گوید: «پکن معتقد است که ایالات متحده به تدریج سیاست چین واحد را از معنا می کند و تلاش می‌کند جلوی این پیشروی واشنگتن را بگیرد».
این تحلیلگر معتقد است قدرتمند شدن چین در عرصه نظامی و نیز تجهیزش به مدرن ترین سلاح ها با هدف منع تایوانی ها از رای دادن به لی در انتخابات ریاست جمهوری 1996 صورت گرفت اما این ترفند نتیجه عکس داد. ایالات متحده دو ناو هواپیمابر را به آب های نزدیک تایوان فرستاد و رای دهندگان تایوانی، لی را با اکثریت 54 درصدی در انتخابات مستقیم ریاست جمهوری تایوان انتخاب کردند.
سوزان شیرک (Susan Shirk) که پس از پایان این دوره به عنوان دستیار وزیر امور خارجه در امور آسیای شرقی و اقیانوسیه خدمت کرده است، می گوید: «فکر می کنم دو طرف واقعاً از نزدیک شدن به یک برخورد نظامی بزرگ اجتناب کنند.» شیرک تاکید دارد چین و آمریکا راه تقابل غیر نظامی با هم را یاد گرفته اند. در واقع، غول شرق و غرب بدون درگیری مستقیم با هم، منافع خود را تامین و دیگری را تهدید می کنند. در اواسط دهه 90 چین و آمریکا تا آستانه جنگ با هم پیش رفتند اما در اواخر این دهه نه تنها به نبرد مستقیم روی نیاوردند بلکه مقامات چینی به ایالات متحده نیز سفر کردند.
روابط چین و آمریکا در حال حاضر، تنش دهه 90 را به یاد می آورد. به نظر می رسد همانطور که آن تنش سرانجام به آرامش تبدیل شد، تنش فعلی نیز به آرامش تبدیل شده و به جنگ مستقیم بدل نگردد.
منبع: خبر فوری