به گزارش سلام نو به نقل از همشهری، حذف قرعه‌کشی خودرو یکی از وعده‌های وزیر صنعت، معدن و تجارت برای سال ۱۴۰۱ است؛ وعده‌ای که به‌نظر می‌رسد زمینه‌های تحقق آن دست‌کم در کوتاه‌مدت فراهم نباشد. با این حال لغو قرعه‌کشی سایپا در هفته گذشته شایعات مربوط به احتمال حذف طرح فروش خودرو به شیوه قرعه‌کشی را تقویت کرد. بسیاری از فعالان بازار این رویداد را به‌عنوان مقدمه‌ای برای کنار گذاشتن قرعه‌کشی از برنامه‌های فروش خودروسازان ارزیابی کردند؛ ادعایی که هنوز هیچ‌یک از مقام‌های وزارت صنعت و شرکت‌های خودروساز آن را تأیید نکرده‌اند.
شکاف عمیق میان عرضه و تقاضا، مهم‌ترین عامل ایجادکننده شکاف بین قیمت کارخانه و بازار و در نتیجه افزایش استقبال از طرح‌های قرعه‌کشی خودروسازان است. اختلاف میان عرضه و تقاضا براساس برآورد کارشناسان بازار خودرو ۵۰۰ هزار دستگاه در سال است. آمارها نشان می‌دهد تیراژ کل تولید خودروسازان داخلی در سال گذشته ۹۰۰ هزار دستگاه بوده است؛ درحالی‌که میزان تقاضای بازار خودرو به‌گفته معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صمت، یک‌میلیون‌و ۴۰۰ هزار دستگاه در سال برآورد می‌شود.
منوچهر منطقی، اوایل هفته‌گذشته با اشاره به اینکه در فروردین‌ماه اتفاقی در جهت تحقق هدف حذف قرعه‌کشی خودرو نخواهد افتاد، بالا رفتن تیراژ تولید در ماه‌های آینده را شرط این امر اعلام کرد و گفت: اگر تولید خودرو به یک‌میلیون‌و۴۰۰هزار دستگاه برسد، دیگر کسی به‌دنبال قرعه‌کشی نخواهد رفت؛ بنابراین تولید امسال روی عدد ۱.۵ میلیون دستگاه برنامه‌ریزی شده که عرضه و تقاضا به هم نزدیک شود.
اظهارات معاون وزیر صنعت درحالی است که خودروسازان برای حذف قرعه‌کشی پیش شرط‌هایی تعیین کرده‌اند. چنان‌که بابک رحمانی، سخنگوی ایران‌خودرو افزایش عرضه خودرو به میزان ۷۵۰ هزار دستگاه در سال و حذف قیمت‌گذاری دستوری را به‌عنوان شروط حذف قرعه‌کشی مطرح کرده است. با این حال، افزایش تولید خودروسازان به اعتقاد کارشناسان با چالش‌هایی مواجه است که تامین نقدینگی لازم یکی از این چالش‌هاست. به‌گفته بابک رحمانی، ایران‌خودرویی‌ها برای تولید ۷۵۰هزار دستگاه برنامه‌ریزی کرده‌اند تا افزایش عرضه که یکی از پیش‌نیازهای حذف قرعه‌کشی است، به‌تدریج در نیمه دوم سال اتفاق بیفتد.
انتقاد از شرط‌گذاری خودروسازان
درحالی‌که قرعه‌کشی‌ها در ۳ سال گذشته مورد اعتراض عموم مصرف‌کنندگان واقعی خودرو بوده، برخلاف انتظار حتی ارائه دورنمایی از احتمال حذف قرعه‌کشی، از زبان مسئولان وزارت صنعت و شرکت‌های خودروساز، با انتقاد برخی در نهادهای سیاستگذار روبه‌رو شده است. چنان‌که اظهارات سخنگوی ایران‌خودرو و شروط مطرح شده برای حذف قرعه‌کشی با انتقاد نایب‌رئیس کمیسیون صنایع مجلس و همچنین رئیس سابق شورای رقابت مواجه شد.
رضا شیوا، رئیس سابق شورای رقابت از روش قرعه‌کشی به‌عنوان روشی عادلانه برای توزیع خودرو دفاع کرده و معتقد است: «اگر زمانی به این جمع‌بندی رسیدید که عادلانه‌تر از روش قرعه‌کشی هست و این موضوع به تأیید واحدهای نظارتی رسید، امکان اجرای آن را دارید.» رئیس سابق شورای رقابت اعتقاد دارد خودروسازان نباید برای مصرف‌کننده شرط بگذارند، بلکه باید تابع شروطی باشند که قانون برای آن‌ها تعیین کرده است.
او رقابتی شدن بازار را پیش‌نیاز حذف قیمت‌گذاری دستوری دانست و گفت: هم‌اکنون بازار تعدادی از خودروهای داخلی انحصاری است و تا زمانی که رقابتی نشده باید قیمت‌ها تحت نظارت قرار گیرد تا از موقعیت انحصارگری سوءاستفاده نشود.
شیوا با بیان اینکه حتی درصورت افزایش تولید باید در عرضه و تقاضا تعادل ایجاد شود، افزود: بالا بردن تولید به هیچ‌وجه رقابتی بودن را به‌دنبال نخواهد آورد، بلکه رقابتی شدن بازار خودرو یعنی تعداد بازیگران در این بازار به اندازه کافی باشد. اگر شما به تنهایی در بازار باشید همچون گذشته باید تحت نظارت قرار گیرید و براساس قانون باید دستورالعمل برای شما تدوین شود.
واکنش دیگر به اظهارات سخنگوی ایران‌خودرو را یکی از نمایندگان مجلس نشان داد. او معتقد است خودروسازان در حذف قرعه‌کشی به‌دنبال ماهی گرفتن از آب گل‌آلود هستند. نایب‌رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گفتگو با یکی از خبرگزاری‌ها گفت: حذف قیمت‌گذاری دستوری به‌معنای فروش خودرو با نرخ آزاد است. در این شرایط مردم نیازی به ثبت‌نام در قرعه‌کشی خودرو ندارند و ایران‌خودرو و سایپا هم نمی‌توانند منتی بر مردم داشته باشند.
سیدجواد حسینی‌کیا، تلویحا دپوی تولیدات در پارکینگ خودروسازان را عامل افزایش قیمت دانست و افزود: اگر خودروی تولیدی به جای پارکینگ در بازار عرضه شود و تیراژ تولید افزایش یابد، قرعه‌کشی خودرو حذف می‌شود.
این نماینده مجلس یازدهم با اشاره به اظهارات سخنگوی ایران‌خودرو مبنی بر ضرورت حذف قیمت‌گذاری دستوری برای توقف قرعه‌کشی خودرو، تأکید کرد: خودروسازان در جریان حذف قرعه‌کشی به‌دنبال گرفتن ماهی از آب گل‌آلود هستند تا قیمت خودرو را دوباره افزایش دهند که در شرایط انحصاری بازار و باکیفیت کنونی خودروها این امر توجیهی ندارد.
افزایش قیمت در کمتر از یک‌ماه
درحالی‌که کاهش فاصله قیمتی با کف بازار یکی از راه‌های نزدیک شدن به وعده حذف قرعه‌کشی محسوب می‌شود، اما آمارها نشان می‌دهد قیمت تولیدات ایران‌خودرو در فروردین امسال در مقایسه با اسفندماه حدود یک‌میلیون تومان افزایش داشته است. گروه صنعتی ایران‌خودرو قیمت محصولات تولیدی خود را در فروردین۱۴۰۱ اعلام کرده و بر این اساس، قیمت ۲۳محصول تولیدی ایران‌خودرو در فروردین۱۴۰۱ نسبت به اسفند۱۴۰۰ تا یک‌میلیون تومان افزایش داشته است. قیمت مصرف‌کننده پژو جی ال ایکس دوگانه‌سوز در اسفند سال گذشته ۱۴۹ میلیون‌و ۵۸۸ هزارو ۶۰۰ تومان بوده که در فروردین امسال به ۱۵۰ میلیون‌و ۲۶۱ هزارو ۶۰۰ تومان افزایش یافته است. قیمت پژو۲۰۶ معمولی نیز در اسفند سال گذشته ۱۴۹ میلیون‌و ۳۸۳ هزار تومان بوده که در فروردین به ۱۵۰ میلیون‌و ۶۱ هزارو ۹۰۰ تومان رسیده است. قیمت پژو پارس دوگانه‌سوز نیز از ۱۷۵ میلیون‌و ۷۲۹ هزارو ۲۰۰ تومان در اسفند۱۴۰۰ به ۱۷۶ میلیون‌و ۴۰۲ هزارو ۱۰۰ تومان در فروردین۱۴۰۱ افزایش یافته است.